του Σπύρου Κουζινόπουλου Ο μήνας Ιούλιος είναι σημαδιακός για την ελληνική Μακεδονία, για την Ελλάδα ολόκληρη, καθώς τον Ιούλιο του 1943, στην μαύρη περίοδο της Γερμανικής Κατοχής διοργανώθηκαν μερικές από τις πιο συγκλονιστικές μαχητικές εκδηλώσεις, που γνώρισε αυτός ο τόπος, ανατρέποντας τα σχέδια για την επέκταση της βουλγαρικής φασιστικής Κατοχής στη Μακεδονία. Το τραγικό είναι ότι οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης που πρόταξαν τα στήθια τους για την υπεράσπιση της ελληνικότητας της Μακεδονίας από τους Βουλγάρους φασίστες, κατηγορήθηκαν αργότερα ως … Εαμοβούλγαροι!.
Όπως είναι γνωστό, λίγες ημέρες μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τα Γερμανικά στρατεύματα, η τότε βουλγαρική κυβέρνηση του τσάρου Βόρις, απαίτησε και έλαβε από τον Χίτλερ ως «δώρο» για τη συμμετοχή της στον πόλεμο, στο πλευρό των Ναζί, τον στρατιωτικό έλεγχο της ανατολικής Μακεδονίας και της δυτικής Θράκης. Βούλγαροι αξιωματικοί ποζάρουν στην Κατοχή στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης Μετά την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ Γερμανίας-Βουλγαρίας, με την οποία η δεύτερη αναλάμβανε την «διαφύλαξη της ησυχίας και της τάξης» στις κατειλημμένες από τη Βέρμαχτ περιοχές της Ανατ. Μακεδονίας και Δυτ. Θράκης, τα βουλγαρικά στρατεύματα άρχισαν στις 18 Απριλίου την κατάληψη των ελληνικών περιοχών που βρισκόταν ανατολικά από το Στρυμόνα και μέχρι τον Έβρο. Η κατάληψη ολοκληρώθηκε στις 20 Απριλίου και μέχρι τις 22 Απριλίου 1941 τα βουλγαρικά στρατεύματα είχαν προωθηθεί έως τα τουρκικά σύνορα. Από την πρώτη στιγμή στις κατακτημένες περιοχές ακολουθείται πολιτική βίαιης ενσωμάτωσης στο βουλγαρικό κράτος. Από τις 5 Μαίου καταλαμβάνονται όλες οι δημόσιες θέσεις από βουλγαρικές διοικητικές αρχές και η Αν. Μακεδονία και η Δυτ. Θράκη αποτελούν στο εξής ιδιαίτερη επαρχία του βουλγαρικού κράτους με το όνομα «Μπελομόριε», από το Bjalo More, όπως ονομάζεται στα βουλγαρικά το Αιγαίο. Ως τις 10 Μαίου είχαν καταργηθεί όλες οι ελληνικές αρχές. Στις Σέρρες, η Εθνική Τράπεζα μετονομάζεται σε «Βουλγαρική Eθνική Τράπεζα» Η φασιστική κυβέρνηση της Σόφιας επιδίωξε εξ αρχής τον ταχύτατο εκβουλγαρισμό της περιοχής και την προσάρτησή τους στη βουλγαρική επικράτεια. Περισσότεροι από 100.000 Έλληνες κάτοικοι, αναγκάστηκαν να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς, περνώντας το Στρυμόνα και καταφεύγοντας δυτικά από τη βουλγαρική ζώνη, γνωρίζοντας τη σκληρότητα του βουλγαρικού κατοχικού στρατού και τα ασφυκτικά εναντίον τους μέτρα της βουλγαρικής διοίκησης. Η μαρτυρία του συνταγματάρχη Κ.Κωνσταντάρα Ο συνταγματάρχης Κώστας Κωνσταντάρας, που υπήρξε διοικητής του 26ουσυντάγματος του ΕΛΑΣ Ανατ. Μακεδονίας-Θράκης, σημείωσε πολύ γλαφυρά τα αισθήματα του ελληνικού πληθυσμού για την καταπίεση που επί 3,5 χρόνια υφίστατο στη διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής: «Δεν υπάρχει πιο βάρβαρη πράξη να σε αναγκάζουν να αρνηθείς την εθνικότητά σου. Να σου απαγορεύουν να μιλάς τη μητρική σου γλώσσα. Να μην υπάρχουν σχολεία για τα παιδιά σου. Να μην ορίζεις ζωή και περιουσία. Να σε στέλνουν χωρίς αιτία όμηρο στο Δούναβη. Να σου λένε ότι ο Φίλιππος, επειδή τον αποκαλούσε ο Δημοσθένης για τη σκληρότητά του «βάρβαρο», ήταν Βούλγαρος κι αυτός και ο Αλέξανδρος κι’ εσύ να μην μπορείς να μιλήσεις. Να σε αναγκάζουν να χειροκροτάς τις νίκες των εχθρών και να γελάς όταν η ψυχή σου θρηνεί». Ο συνταγματάρχης Κώστας Κωνσταντάρας (αριστερά) διοικητής του 26ου συντάγματος του ΕΛΑΣ, ποζάρει στο φωτογραφικό φακό όταν ήταν στη Σχολή Ευελπίδων. Δεξιά ο Στέργιος Βαλιούλης Ο Στέργιος Βαλιούλης Ο λογοτέχνης Στέργιος Βαλιούλης, που έζησε στο πετσί του τη σκληρή βουλγαρική κατοχή, μας άφησε στο βιβλίο του «Πολίτης Β΄ Κατηγορίας» μία συγκλονιστική περιγραφή για τις μαύρες εκείνες ημέρες της καταχνιάς που είχε καλύψει ολόκληρη την βουλγαροκρατούμενη περιοχή: «Μέρα τη μέρα, η κατάσταση χειροτέρευε. Άρχισαν να φτάνουν οι πολιτικοί εγκέφαλοι και καθοδηγητές, φανατισμένοι σωβινιστές και φασιστόμουτρα, πρόθυμοι να αρπάξουν, να σφάξουν, να ατιμάσουν, να αφανίσουν κάθε τι που δεν ήταν βουλγαρικό. Με το παλιό γνωστό κόλπο της έρευνας για ανακάλυψη κρυμμένου οπλισμού, άρχισαν να μπαίνουν στα σπίτια και να ξαφρίζουν αδιάντροπα και χωρίς πρόσχημα ότι χτυπούσε στο μάτι. Καταργήθηκαν οι ελληνικές αστυνομικές ταυτότητες κι αντικαταστάθηκαν με καινούριες στη γλώσσα τους. Απαγορεύτηκε η μετακίνηση από τόπο σε τόπο χωρίς ειδική άδεια, φυσικά στη βουλγαρική. Μήτε στα χωράφια δεν μπορούσε να πάει κανείς χωρίς σχετικό σημείωμα της χωροφυλακής ή του «Κμετ». Η κυκλοφορία περιορίστηκε σε ορισμένες ώρες. Απαγορεύτηκε η κατοχή ελληνικών βιβλίων και εφημερίδων, όποιας ημερομηνίας έκδοσης» Ανοίγει η όρεξη των κατακτητών Η κυβέρνηση του βασιλιά Βόρις και του πρωθυπουργού Μπογκντάν Φίλωφ, θεωρώντας τη διανομή των ελληνικών εδαφών που τους είχαν παραχωρηθεί από τον Χίτλερ ως μόνιμη, άρχισε αργότερα να έχει βλέψεις και κατά του υπόλοιπου τμήματος της Μακεδονίας που βρισκόταν υπό Γερμανική κατοχή. Έτσι, στις 14 Ιουλίου 1942,οι εφημερίδες δημοσίευσαν γερμανική ανακοίνωση που ανέφερε: «Δια στρατιωτικούς λόγους, οφειλομένους εις την γενικήν πολεμικήν κατάστασιν και εξαιτίας της πληγής των ανταρτών, κατέστη αναγκαία η ενίσχυσις των στρατευμάτων κατοχής εν Ελλάδι. Εν τω πλαισίω των μέτρων τούτων, την από στρατιωτικής απόψεως ασφάλειαν εις την περιοχήν ανατολικώς του ποταμού Αξιού – πλην της πόλεως Θεσσαλονίκης – ανέλαβον βουλγαρικά στρατεύματα». Από την ανακοίνωση γινόταν φανερό ότι το αντάρτικο, που είχε φουντώσει στην κατεχόμενη Ελλάδα, υποχρέωνε τους Γερμανούς να απασχολούν περισσότερα στρατεύματα για την αντιμετώπισή του. Γι’ αυτό, εκ των πραγμάτων υποχρεώθηκαν να αναθέσουν τα ελαφρύτερα καθήκοντα των κατοχικών δυνάμεων στην περιοχή ανατολικά του Αξιού ποταμού (εκτός από τη Θεσσαλονίκη) στους Βούλγαρους συμμάχους τους, που ήδη είχαν υπό την κατοχή τους τις περιοχές ανατολικά του ποταμού Στρυμόνα. Ξεσηκώνεται ο ελληνικός λαός Η είδηση εκείνη, ξεσηκώνει τον ελληνικό λαό από τη μία έως την άλλη άκρη της χώρας και με πρωτοβουλία του ΕΑΜ, διοργανώνονται ογκώδη μαχητικά συλλαλητήρια σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και όλες σχεδόν τις πόλεις και κωμοπόλεις της Μακεδονίας. Είχε προηγηθεί προκήρυξη του ΕΑΜ που καλούσε το λαό και τις ΕΑΜικές οργανώσεις σε συναγερμό, για τη σωτηρία της Μακεδονίας και της Θράκης από τους Βούλγαρους φασίστες. Παναγιώτα Σταθοπούλου αριστερά και Κούλα Λίλη δεξιά Στις 22 Ιουλίου, πάνω από 300.000 κόσμου, αδιαφορώντας για την απειλητική παρουσία των κατοχικών δυνάμεων σε επίκαιρα σημεία της πρωτεύουσας, πλημμυρίζουν τους δρόμους της Αθήνας. Από τα σημεία συγκέντρωσης (Μοναστηράκι, Πλατεία Λαυρίου, Ομόνοια) το ανθρώπινο ποτάμι κινήθηκε προς το κέντρο, κρατώντας ελληνικές σημαίες και φωνάζοντας συνθήματα, όπως «Όχι στην Επέκταση» και «Έξω οι Βούλγαροι φασίστες από τη Μακεδονία και τη Θράκη». Τα κατοχικά θωρακισμένα οχήματα προσπάθησαν να διαλύσουν τους διαδηλωτές. Οι συγκρούσεις δεν άργησαν να γενικευτούν. Στη διασταύρωση των οδών Πανεπιστημίου και Ομήρου μία 17χρονη Επονίτισσα, η Παναγιώτα Σταθοπούλου, προσπάθησε με το σώμα της να ακινητοποιήσει ένα άρμα. Ένας Γερμανός, μέλος του πληρώματος, την πυροβόλησε και τη σκότωσε. Την ίδια στιγμή, η 19χρονη φοιτήτρια της Γαλλικής Ακαδημίας, Κούλα Λίλη επιτέθηκε στον οδηγό του άρματος με το τακούνι του παπουτσιού της, αλλά έπεσε κι αυτή νεκρή από τα πυρά του πληρώματος. Συνολικά, την ημέρα εκείνη 30 διαδηλωτές έχασαν τη ζωή τους, 300 τραυματίστηκαν και 500 συνελήφθησαν. ΘΩΜΗΣ ΧΑΤΖΗΘΩΜΑΣ Σπουδαστής του Πολυτεχνείου, στέλεχος της ΕΠΟΝ. Έπεσε από ριπή πολυβόλου βαδίζοντας με πλακάτ μπροστά στους χιτλερικούς στην οδό Πανεπιστημίου, Στη συμβολή των οδών Πανεπιστημίου και Ομήρου της Αθήνας, στο κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδας, υπάρχει μια εντοιχισμένη πλάκα όπου είναι γραμμένα τα ονόματα ηρώων ΕΠΟΝιτών, που έπεσαν κάτω από τις ερπύστριες των γερμανικών τανκς τη μέρα της μεγαλειώδους διαδήλωσης του λαού της Αθήνας και του Πειραιά. Τα μαχητικά συλλαλητήρια στη Μακεδονία Είχαν προηγηθεί ογκώδη μαχητικά συλλαλητήρια σε όλες τις πόλεις και κωμοπόλεις της Μακεδονίας κατά της καθόδου των Βουλγάρων φασιστών. Στη Θεσσαλονίκη, στις 10 Ιουλίου 1943, είχε οργανωθεί παλλαϊκή 24ωρη απεργία, με τη συμμετοχή όλου του πληθυσμού, ενώ συγκροτήθηκαν μεγάλες διαδηλώσεις τόσο στο κέντρο της πόλης (στις οδούς Τσιμισκή και Νίκης), όσο και στις συνοικίες. Συλλαλητήρια, είχαν πραγματοποιηθεί επίσης από 5-10 Ιουλίου 1943 στο Κιλκίς, το Λαγκαδά, την Έδεσσα, τη Βέροια, την Κοζάνη, τα Γιαννιτσά κ.α. Όπως έγραφε σε ρεπορτάζ της η μυστική εφημερίδα Ελευθερία, όργανο του ΕΑΜ Μακεδονίας: «Η Μακεδονία ολόκληρη συνταράχτηκε από ένα τεράστιο κύμα παλλαϊκών απεργιών και διαδηλώσεων. Οι κατααγανακτισμένες μάζες του λαού μας ξεχύθηκαν στους δρόμους των Μακεδονικών πόλεων… για το καινούριο έγκλημα του διαμελισμού της Μακεδονίας και της παράδοσης της Κεντρικής Μακεδονίας στους Βουλγάρους δολοφόνους φασίστες. Η Μακεδονική ύπαιθρος αντιλάλησε από τις μαχητικές κραυγές του λαού μας: Θάνατος και κατάρα στους δολοφόνους φασίστες. Έξω από τη χώρα μας οι Βούλγαροι, Γερμανοί και Ιταλοί κατακτητές. Κάτω οι εκτελέσεις και το αίσχος της ομηρίας. Ζήτω η ενιαία, ακέραια και ελεύθερη Ελλάδα μας». Είχε αφήσει εποχή το συλλαλητήριο κατά της καθόδου των Βουλγάρων φασιστών, που είχε πραγματοποιηθεί στη Νιγρίτα, τις ίδιες μέρες, καθώς είχαν πάρει μέρος πάνω από 15.000 λαού, δύο φορές δηλαδή περισσότεροι από τους κατοίκους που είχε η πόλη της Νιγρίτας, καθώς είχαν καταφθάσει αγρότες από όλες τις περιοχές της σημερινής επαρχίας Βισαλτίας. Με τον Γραμματέα του ΕΑΜ Νιγρίτας, Γιώργη Τσαρουχά, να εκφωνεί πατριωτικό λόγο, συνεγείροντας τα πλήθη. Σύμφωνα με ανακοίνωση της διοίκησης των βουλγαρικών στρατευμάτων: «Εις εκτέλεσιν συμφωνίας μετά της μεγάλης μας συμμάχου Γερμανίας, εισήλθον βουλγαρικά στρατεύματα υπό την διοίκησίν μου εις τμήματα της Μακεδονίας και Χαλκιδικής. Σας διαβεβαιώ ότι οι Βούλγαροι δεν έρχονται ως κατακτηταί, δεν θα θίξουν την περιουσίαν και την τιμήν του λαού, θα φερθούν δικαίως και αμερολήπτως έναντι του φιλησύχου λαού, σκληρώς όμως και αδυσωπήτως έναντι των Ελλήνων εκείνων οίτινες θα ετόλμνουν να φέρουν εμπόδια εις την επίλυσιν των προβλημάτων ...
Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/o-matomenos-ioulios-tou-1943-kata-tis-epektasis-tis-voulgarikis-katoxis-sti-makedonia-o-dynamikos-rolos-tou-eam-kai-i-ekdioksi-ton-voulgaron-apo-ti-thessaloniki/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου