Οι πρωτομαγιές του Ρίτσου..

φωτ. Οδοφρ. 

Τον Μάιο του 1936 τα σωματεία των καπνεργατών στην Βόρεια Ελλάδα και Θεσσαλία –με το 70% των εργαζομένων τους γυναίκες- αρχίζουν πρώτα των χορό των εργατικών διεκδικήσεων.
Και παρασέρνουν και τους άλλους κλάδους. Βγαίνουν μαζί τους, στους δρόμους οι νηματουργοί, οι φορτοεκφορτωτές, οι εργάτες στον ηλεκτρισμό, οι χαρτεργάτες. 50.000 άνθρωποι παραλύουν την Θεσσαλονίκη, σε μια πρωτοφανή -για τα δεδομένα της χώρας- σε δύναμη και αποφασιστικότητα διαμαρτυρία της εργατικής τάξης. Στις 9 Μαΐου ο Μεταξάς, πρωθυπουργός τότε, δίνει την εντολή της καταστολής της εξέγερσης. Η χωροφυλακή χτυπά άγρια τους διαδηλωτές. Έντεκα άνθρωποι νεκροί, πάνω από 300 οι τραυματίες.
Στις 10 Μαΐου οι εφημερίδες δημοσιεύουν την φωτογραφία της μάνας που θρηνεί το σκοτωμένο γιό της. Τις επόμενες τρεις μέρες ο Ρίτσος γράφει τα πρώτα 14 άσματα του Επιτάφιου.
(Μια μάνα καταμεσίς του δρόμου, μοιρολογάει το σκοτωμένο παιδί της, βουίζουν και σπάζουν τα κύματα των διαδηλωτών – των απεργών καπνεργατών. Εκείνη συνεχίζει τον θρήνο της)
Κι, αχ Θε μου, Θε μου, αν ήσουν Θεός και αν είμασταν παιδιά σου
Θα πόναγες καθώς εγώ, τα δόλια πλάσματα σου.
Κι αν ήσουν δίκειος, δίκαια θα μοίραζες την πλάση,
Κάθε πουλί, κάθε παιδί να φάει να χορτάσει.
Γιε μου, καλά μου τα' λεγε το γνωστικό σου αχείλι
Κάθε φορά που ορμήνευε, κάθε φορά που εμίλει:
Εμείς ταγίζουμε ζωή στο χέρι, περιστέρι
Και εμείς ούτε ένα ψίχουλο δεν έχουμε στο χέρι.
Εμείς κρατάμε όλη τη γης μες στ’ αργασμένα μπράτσα
Και σκιάχτρα στέκουνται οι θεοί και αφέντη έχουν φάτσα…
(Απόσπασμα από τον Επιτάφιο)

Μόλις οκτώ χρόνια αργότερα μια ακόμα πρωτομαγιά χαράζει την μνήμη του Ρίτσου:
Το σκοπευτήριο τη Καισαριανής ήταν ο χώρος που είχαν επιλέξει οι Γερμανοί ως τόπο εκτελέσεων. Η ιστορία του χώρου αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας, στιγματίστηκε από την μαζική εκτέλεση 200 πατριωτών την 1η Μαΐου του 1944, σε αντίποινα για την εκτέλεση Γερμανών αξιωματικών. Τραγικές λεπτομέρειες: τα αποχαιρετιστήρια σημειώματα που πέταγαν οι μελλοθάνατοι στην διαδρομή για το σκοπευτήριο, ο εθνικό ύμνος και οι κραυγές ¨ΕΑΜ¨ την ώρα του θανάτου.
(… Μόνο θυμηθείτε το: αν η ελευθερία δεν βαδίσει στα χνάρια του αίματος μας, εδώ θα μας σκοτώνουν κάθε μέρα. Γεια σας. Γ.Ρίτσος)
-
Χρόνια μετά ένας μυστηριώδης θάνατος ταράζει την Αθήνα και τον Ρίτσο, την 1η Μαΐου του 1976. Ο τριανταοκτάχρονος Αλέκος Παναγούλης, γνωστός για την αντιδικτατορική του δράση και κυρίως για την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του δικτάτορα Παπαδόπουλου στην Βάρκιζα το 1968, βρίσκεται νεκρός μετά από ένα ύποπτο τροχαίο. Όλοι βέβαια έχουν την βεβαιότητα ότι πρόκειται για προμελετημένο φόνο. Ήταν μόλις λίγες μόλις μέρες πριν την αποκάλυψη των φακέλων της ΕΣΑ που τελικά χάθηκαν μαζί με τον Παναγούλη.
(Ο Ρίτσος θρηνεί : Πρωτομαγιά καλέ μου/ πρωτολεβέντη μου
Μας βρήκε λαβωμένους/ στο φαρδύ φτερό…)
(Ο Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε την Πρωτομαγιά του 1909. Έζησε με την επίγνωση του εργατικού μεγαλείου μιας πρωτομαγιάς του 1886 στο Σικάγο. Δεν ξέρω – αν ζούσε – τι θα έγραφε βλέποντας την Αθήνα, την Πρωτομαγιά του 2012..Καλό μήνα!!) 

(πηγή: eyelands.gr)