Δεν είναι μόνο στη χώρα μας που οι εφιαλτικές μνήμες του Εμφυλίου ξυπνούν κάθε τόσο πυροδοτώντας με νέες μελέτες και στοιχεία τον δημόσιο διάλογο. Το ίδιο συμβαίνει και στην Ισπανία. Κορυφαίο γεγονός, η παραπομπή σε δίκη επί απολύσει του δικαστή Μπαλτάσαρ Γκαρθόν με την κατηγορία ότι... εφάρμοσε τον νόμο της σοσιαλιστικής κυβέρνησης του 2007 για την «αποκατάσταση της μνήμης των θυμάτων»! Παρά τη διεθνή κατακραυγή και την αντίδραση μεγάλης μερίδας της κοινής γνώμης, ανάμεσά τους και των διάσημων Πέδρο Αλμοδόβαρ και Χαβιέρ Μπαρδέμ, το συντηρητικό κατεστημένο με ρίζες στη Δικαιοσύνη και στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, η οικονομική και κοινωνική ελίτ της χώρας, έδειξε προσωρινά να κερδίζει έδαφος με την παραπομπή του Γκαρθόν.
Της Φωτεινής Τομαή από το Βήμα, 19.9.2010
Ο προφητικός τίτλος «Για ποιον χτυπάει η καμπάνα» του Ε. Χεμινγκγουέι, αυτόπτη μάρτυρα του ισπανικού εμφυλίου, θα μπορούσε σήμερα με την παραπομπή Γκαρθόν να προσλάβει νέα ερμηνεία. Μπορεί να χτυπάει για τον ίδιο; Μα πώς είναι δυνατόν να «πληρώνει» αυτός για τα εγκλήματα του Φράνκο επειδή τόλμησε να ζητήσει την αναψηλάφησή τους και να διατάξει το άνοιγμα ομαδικών τάφων, θυμάτων του ισπανικού εμφυλίου;
Ο προφητικός τίτλος «Για ποιον χτυπάει η καμπάνα» του Ε. Χεμινγκγουέι, αυτόπτη μάρτυρα του ισπανικού εμφυλίου, θα μπορούσε σήμερα με την παραπομπή Γκαρθόν να προσλάβει νέα ερμηνεία. Μπορεί να χτυπάει για τον ίδιο; Μα πώς είναι δυνατόν να «πληρώνει» αυτός για τα εγκλήματα του Φράνκο επειδή τόλμησε να ζητήσει την αναψηλάφησή τους και να διατάξει το άνοιγμα ομαδικών τάφων, θυμάτων του ισπανικού εμφυλίου;
Η συγκεκριμένη αρθρογραφία έχει ασχοληθεί ξανά στο παρελθόν με το θέμα λόγω εμπλοκής της χώρας μας που λίγο έλειψε, παρά το φίλιον μεταξικό και φασιστικό καθεστώς της, να υποστεί δυσάρεστες συνέπειες. Αιτία; Δεν ήταν ασφαλώς οι 300 έλληνες μαχητές του λόχου με την επωνυμία «Ρήγας Φεραίος» που έσπευσαν εθελοντές στο πλευρό των επαναστατών, εντασσόμενοι στο τάγμα «Αβραάμ Λίνκολν» των Διεθνών Ταξιαρχιών με συμμετοχή ακόμη και... Αμερικανών(!), αλλά η διευκόλυνση μεταφοράς πολεμοφοδίων από τα λιμάνια της Σοβιετικής Ενωσης για την ενίσχυση των επαναστατών που είχαν αναλάβει έλληνες πλοιοκτήτες. Το γεγονός δε ότι η Ελλάδα ήταν μία από τις 27 χώρες που προσχώρησε στη «Διεθνή Επιτροπή διά την εφαρμογήν της συμφωνίας περί μη αναμίξεως εν Ισπανία» (ΑΠ 2360/ΣΤ/36, 11 Σεπτ. 1936, πρεσβευτής Χ. Σιμόπουλος από Λονδίνο) που συγκροτήθηκε στη βρετανική πρωτεύουσα, συνεπαγόταν επιπροσθέτως και επίσημη, πλην άλλων, δέσμευση της χώρας «περί μη αναμίξεως εις τα ισπανικά πράγματα» (όπ.π.).
Διορατικός διπλωμάτης
Η Επιτροπή, σημειωθήτω, με έδρα το Λονδίνο συνεδρίαζε κανονικά μία ή και δύο φορές την εβδομάδα ως το τέλος του πολέμου κρατώντας τον έλεγχο της κατάστασης διά της εφαρμογής των μέτρων που ψηφίζονταν προκειμένου να μη γενικευθεί ο πόλεμος στην Ευρώπη. Η εκ των υστέ ρων ιστορική διαπίστωση ότι ο ισπανικός εμφύλιος υπήρξε το πρελούδιο του δεύτερου μεγάλου πολέμου που ρήμαξε την Ευρώπη, του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, μοιράζοντάς τη σε δύο στρατόπεδα, τα ίδια ακριβώς στα οποία βρέθηκε κατά τη διάρκεια του τελευταίου, δικαιώνει την ευθυκρισία και τη διορατικότητα του έλληνα διπλωμάτη Δ. Δρόσου, πρεσβευτή στη Χάγη, ο οποίος διέβλεψε από νωρίς όσα ακολούθησαν. «Η ιταλογερμανική σύμπραξις εις το όνομα του φασισμού διά την κατάπνιξιν του κομμουνισμού εις την Ισπανία και η νέα τροπή την οποίαν έλαβον τα εν Ισπανία πράγματα, θα επαυξήση μοιραίως τον μεταξύ κομμουνισμού και αντικομμουνισμού ανταγωνισμόν και αποτελεί εντεύθεν σημαντικόν και πραγματικόν γεγονός,το οποίον θα ήτο δυνατόν να έχη θλιβεράς συνεπείας επί της ειρήνης της Ευρώπης» έγραφε ο έλληνας πρεσβευτής, άκρως προφητικά ομολογουμένως (ΑΠ 858, 20 Νοεμβρίου 1936) μόλις τέσσερις μήνες μετά την έναρξη του πολέμου. Το άνοιγμα των διπλωματικών εγγράφων του Φόρεϊν Οφις της συγκεκριμένης περιόδου άλλωστε δείχνει ότι αυτός ήταν και ο φόβος του βρετανού υπουργού Εξωτερικών Α.Ηντεν, ο οποίος είχε επίσης διαβλέψει ότι ο ισπανικός εμφύλιος ήταν δυνατόν να εξελιχθεί σε μια πρόβα τζενεράλε και από ευρωπαϊκός να μετατραπεί σε παγκόσμιο πόλεμο- όπερ εγένετο.
Η Επιτροπή, σημειωθήτω, με έδρα το Λονδίνο συνεδρίαζε κανονικά μία ή και δύο φορές την εβδομάδα ως το τέλος του πολέμου κρατώντας τον έλεγχο της κατάστασης διά της εφαρμογής των μέτρων που ψηφίζονταν προκειμένου να μη γενικευθεί ο πόλεμος στην Ευρώπη. Η εκ των υστέ ρων ιστορική διαπίστωση ότι ο ισπανικός εμφύλιος υπήρξε το πρελούδιο του δεύτερου μεγάλου πολέμου που ρήμαξε την Ευρώπη, του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, μοιράζοντάς τη σε δύο στρατόπεδα, τα ίδια ακριβώς στα οποία βρέθηκε κατά τη διάρκεια του τελευταίου, δικαιώνει την ευθυκρισία και τη διορατικότητα του έλληνα διπλωμάτη Δ. Δρόσου, πρεσβευτή στη Χάγη, ο οποίος διέβλεψε από νωρίς όσα ακολούθησαν. «Η ιταλογερμανική σύμπραξις εις το όνομα του φασισμού διά την κατάπνιξιν του κομμουνισμού εις την Ισπανία και η νέα τροπή την οποίαν έλαβον τα εν Ισπανία πράγματα, θα επαυξήση μοιραίως τον μεταξύ κομμουνισμού και αντικομμουνισμού ανταγωνισμόν και αποτελεί εντεύθεν σημαντικόν και πραγματικόν γεγονός,το οποίον θα ήτο δυνατόν να έχη θλιβεράς συνεπείας επί της ειρήνης της Ευρώπης» έγραφε ο έλληνας πρεσβευτής, άκρως προφητικά ομολογουμένως (ΑΠ 858, 20 Νοεμβρίου 1936) μόλις τέσσερις μήνες μετά την έναρξη του πολέμου. Το άνοιγμα των διπλωματικών εγγράφων του Φόρεϊν Οφις της συγκεκριμένης περιόδου άλλωστε δείχνει ότι αυτός ήταν και ο φόβος του βρετανού υπουργού Εξωτερικών Α.Ηντεν, ο οποίος είχε επίσης διαβλέψει ότι ο ισπανικός εμφύλιος ήταν δυνατόν να εξελιχθεί σε μια πρόβα τζενεράλε και από ευρωπαϊκός να μετατραπεί σε παγκόσμιο πόλεμο- όπερ εγένετο.
Αγριότητες στη Βαρκελώνη
Ο ισπανικός εμφύλιος, όπως και ο ελληνικός εμφύλιος ή κάθε εμφύλιος, υπήρξε ιδιαίτερα σκληρός. Στη χώρα μας οι απώλειες σε ψυχές υπολογίστηκε ότι ισοδυναμούσαν με εκείνες της μικρασιατικής καταστροφής. Υπέροχοι άνθρωποι, φρέσκα μυαλά με δυναμισμό και ψυχή χάθηκαν τη στιγμή που η πατρίδα μας τους χρειαζόταν για να σταθεί ξανά στα πόδια της πάνω στα ερείπια που άφησε πίσω του ο πόλεμος. Στην Ισπανία, τα θύματα ξεπέρασαν τα 300.000. Μόνο στη Βαρκελώνη οι απώλειες άγγιξαν τις 70.000. Οι αγριότητες που διεπράχθησαν ένθεν και ένθεν ήταν πολλές και φρικιαστικές. Αρκεί να θυμίσουμε ότι ο στρατηγός του Φράνκο, Μόλια, είχε δηλώσει δημοσίως και χωρίς ντροπή ότι δεν θα δίσταζε να τουφεκίσει τη μισή Ισπανία και, αν χρειαζόταν, θα ξέθαβε τους νεκρούς και θα τους ξανάθαβε μετά. Τέτοιο αβυσσαλέο και αδελφοκτόνο ήταν το μίσος.
Ο ισπανικός εμφύλιος, όπως και ο ελληνικός εμφύλιος ή κάθε εμφύλιος, υπήρξε ιδιαίτερα σκληρός. Στη χώρα μας οι απώλειες σε ψυχές υπολογίστηκε ότι ισοδυναμούσαν με εκείνες της μικρασιατικής καταστροφής. Υπέροχοι άνθρωποι, φρέσκα μυαλά με δυναμισμό και ψυχή χάθηκαν τη στιγμή που η πατρίδα μας τους χρειαζόταν για να σταθεί ξανά στα πόδια της πάνω στα ερείπια που άφησε πίσω του ο πόλεμος. Στην Ισπανία, τα θύματα ξεπέρασαν τα 300.000. Μόνο στη Βαρκελώνη οι απώλειες άγγιξαν τις 70.000. Οι αγριότητες που διεπράχθησαν ένθεν και ένθεν ήταν πολλές και φρικιαστικές. Αρκεί να θυμίσουμε ότι ο στρατηγός του Φράνκο, Μόλια, είχε δηλώσει δημοσίως και χωρίς ντροπή ότι δεν θα δίσταζε να τουφεκίσει τη μισή Ισπανία και, αν χρειαζόταν, θα ξέθαβε τους νεκρούς και θα τους ξανάθαβε μετά. Τέτοιο αβυσσαλέο και αδελφοκτόνο ήταν το μίσος.
Ο προφητικός Τζορτζ Οργουελ, που και αυτός πολέμησε στον ισπανικό εμφύλιο, τραυματίστηκε μάλιστα, το ίδιο και ο δημοσιογράφος Αρτούρο Μπαρέα, οδηγήθηκαν στη διαπίστωση ότι οι επαναστάσεις μπορούν να φέρουν στην επιφάνεια τις χειρότερες πλευρές των ανθρώπων. Αυτά για τις αγριότητες του τότε. Εκείνο που μένει σήμερα, δεδομένων των εντυπωσιακών αναλογιών στο ιστορικό πεδίο με τον δικό μας εμφύλιο, είναι να δούμε αν θα ανάψει στην Ισπανία, όπως στην Ελλάδα, ένας νέος εμφύλιος... για τον Εμφύλιο!
ΟΙ ΕΝ ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΧΙΤΑΝΟΙ
Σε πυκνογραμμένη έκθεσή του, ο έλληνας πρεσβευτής Παρ.Αργυρόπουλοςέγραφε τέσσερις μήνες μετά τη λήξη (1η Απριλίου 1939) του εμφυλίου στην Ισπανία: «...Μετά των μελών του Προξενείου και άλλων Ελλήνων επεσκέφθημεν τας περιφήμους ΤΣΕΚΑΣ.Εφευρέσεις μαρτυρίων αίτινες πράγματι προκαλούσι τη φρίκην και εις ά μαρτύρια υπέκυψαν δεκάδες χιλιάδες αθώων,πάμπολλοι δε παρεφρόνησαν.Οι συνολικώς θανατωθέντες εν Βαρκελώνη ανέρχονται εις 70 περίπου χιλιάδες» (ΑΠ 890,23 Ιουλίου 1939, Σαν Σεμπαστιάν). Στην ίδια έκθεση ο Αργυρόπουλος έκανε λόγο για τις σημαντικές ζημιές που υπέστησαν «...οι εν Βαρκελώνη Ελληνες, όπως άλλως τε πάντες οι ημεδαποί και αλλοδαποί και δη όσοι εγκατέλειψαν την πόλιν διαφυγόντες εις το εξωτερικόν. Το δε χείριστον», σημείωνε, «ήταν ότι πλην των εμπορικών ζημιών έχουσι πάντες δεσμευμένας τας εν ταις Τραπέζαις καταθέσεις των, μη δυνάμενοι να επαναρχίσωσι τα του εμπορίου των» (όπ.π.). Στο ίδιο έγγραφο ο Αργυρόπουλος έπλεκε το εγκώμιο των τριών αδελφών Λοβέρδου, Αγαμέμνονος, Μιλτιάδη και Γεράσιμου, για την παραδειγματική λειτουργία του Γενικού Προξενείου στα δύσκολα χρόνια του εμφυλίου. Το προξενείο επείχε θέση πρεσβείας από άποψη όγκου και περιεχομένου δουλειάς και εισηγείτο την ηθική επιβράβευσή τους (σ.σ.: υπήρξε πράγματι εποχή που οι έντιμοι και συνεπείς υπάλληλοι αμείβονταν ηθικώς...). Αντίθετα, παραβιάζοντας τον όρκο του περί προστασίας όλων των Ελλήνων,προχώρησε σε στέρηση της ελληνικής ιθαγένειας από όλους «... τους εν φυλακίσει φαυλοβίους χιτάνους» (sic). Δικαιολογούσε δε την πράξη του αυτή ως εξής: «... Επραξα τούτο και εκ καθήκοντος αλλά και διά να λάβωσιν αι αρχαί αντίληψιν της ουσιαστικής παρουσίας του Ελληνικού κράτους διά την προστασίαν των ελληνικών υποθέσεων,ήτις μέχρι τούδε ήτο σχεδόν ανύπαρκτος. Το αποτέλεσμα ήτο λίαν ευεργετικόν διά τους αναξίους τούτους, είς δε τούτων εσώθη από την ποινήν του θανάτου».
Σε πυκνογραμμένη έκθεσή του, ο έλληνας πρεσβευτής Παρ.Αργυρόπουλοςέγραφε τέσσερις μήνες μετά τη λήξη (1η Απριλίου 1939) του εμφυλίου στην Ισπανία: «...Μετά των μελών του Προξενείου και άλλων Ελλήνων επεσκέφθημεν τας περιφήμους ΤΣΕΚΑΣ.Εφευρέσεις μαρτυρίων αίτινες πράγματι προκαλούσι τη φρίκην και εις ά μαρτύρια υπέκυψαν δεκάδες χιλιάδες αθώων,πάμπολλοι δε παρεφρόνησαν.Οι συνολικώς θανατωθέντες εν Βαρκελώνη ανέρχονται εις 70 περίπου χιλιάδες» (ΑΠ 890,23 Ιουλίου 1939, Σαν Σεμπαστιάν). Στην ίδια έκθεση ο Αργυρόπουλος έκανε λόγο για τις σημαντικές ζημιές που υπέστησαν «...οι εν Βαρκελώνη Ελληνες, όπως άλλως τε πάντες οι ημεδαποί και αλλοδαποί και δη όσοι εγκατέλειψαν την πόλιν διαφυγόντες εις το εξωτερικόν. Το δε χείριστον», σημείωνε, «ήταν ότι πλην των εμπορικών ζημιών έχουσι πάντες δεσμευμένας τας εν ταις Τραπέζαις καταθέσεις των, μη δυνάμενοι να επαναρχίσωσι τα του εμπορίου των» (όπ.π.). Στο ίδιο έγγραφο ο Αργυρόπουλος έπλεκε το εγκώμιο των τριών αδελφών Λοβέρδου, Αγαμέμνονος, Μιλτιάδη και Γεράσιμου, για την παραδειγματική λειτουργία του Γενικού Προξενείου στα δύσκολα χρόνια του εμφυλίου. Το προξενείο επείχε θέση πρεσβείας από άποψη όγκου και περιεχομένου δουλειάς και εισηγείτο την ηθική επιβράβευσή τους (σ.σ.: υπήρξε πράγματι εποχή που οι έντιμοι και συνεπείς υπάλληλοι αμείβονταν ηθικώς...). Αντίθετα, παραβιάζοντας τον όρκο του περί προστασίας όλων των Ελλήνων,προχώρησε σε στέρηση της ελληνικής ιθαγένειας από όλους «... τους εν φυλακίσει φαυλοβίους χιτάνους» (sic). Δικαιολογούσε δε την πράξη του αυτή ως εξής: «... Επραξα τούτο και εκ καθήκοντος αλλά και διά να λάβωσιν αι αρχαί αντίληψιν της ουσιαστικής παρουσίας του Ελληνικού κράτους διά την προστασίαν των ελληνικών υποθέσεων,ήτις μέχρι τούδε ήτο σχεδόν ανύπαρκτος. Το αποτέλεσμα ήτο λίαν ευεργετικόν διά τους αναξίους τούτους, είς δε τούτων εσώθη από την ποινήν του θανάτου».
Και κατέληγε: «...Επιφυλάσσομαι όπως μετά την εγκατάστασίν μου εν Μαδρίτη να εκκαθαρίσω την κοινότητα του χιτανικού τούτου άγους».
Η Φωτεινή Τομαή είναι ιστορικός, πρεσβευτής σύμβουλος Α΄ στο υπουργείο Εξωτερικών.
http://tvxs.gr/news/%CF%84%CE%B1%CE%BE%CE%AF%CE%B4%CE%B9%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CF%87%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%BF/%CE%BF-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CE%B9%CF%83%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CE%B5%CE%BC%CF%86%CF%8D%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%82
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου