Πρόσφατα διάβασα, μάλλον τυχαία παρά σχεδιασμένα, σύντομες αναφορές στις ζωές ορισμένων σύγχρονων οικονομολόγων. Αυτό που με εντυπωσίασε ήταν η κενότητά τους. Οι ζωές τους έμοιαζαν με βιογραφικά. Στην πραγματικότητα, δεν υπήρχε σχεδόν καμία διαφορά μεταξύ των βιογραφικών τους και της ζωής τους (στο βαθμό δηλαδή που μπορούσα να καταλάβω).
Οι ζωές (δηλ. τα βιογραφικά τους) συνήθως πήγαιναν ως εξής: Αποφοίτησε από ένα πολύ διάσημο πανεπιστήμιο ως ο/η καλύτερος/η στην τάξη τους. Είχε πολλές προσφορές από εξίσου αναγνωρισμένα πανεπιστήμια. Έγινε βοηθός καθηγητής στο Χ, έγινε αναπληρωτής καθηγητής στο Υ, έκανε μια ιδιαίτερα επιδραστική δημοσίευση στο Z θέμα όταν ήταν στο W πανεπιστήμιο. Υπηρέτησε σε μια ή δύο κυβερνητικές θέσεις. Μετακόμισε σε ένα άλλο διάσημο πανεπιστήμιο. Έκανε μια άλλη επιδραστική δημοσίευση. Στη συνέχεια έγραψε ένα βιβλίο. Και μετά… έκανε αυτό και αυτό και εκείνο και το άλλο. Θα μπορούσατε να δημιουργήσετε ένα μόνο πρότυπο, και απλώς να εισάγετε το όνομα του συγγραφέα και τους τίτλους των δημοσιεύσεων με μερικές ίσως μόνο μικρές διαφορές στην ηλικία του καθενός.
Αναρωτιόμουν: πώς μπορούν άνθρωποι που είχαν ζήσει τόσο βαρετές ζωές, αποκλειστικά σε μία ή δύο χώρες, με γνώση το πολύ δύο γλωσσών, έχοντας διαβάσει βιβλιογραφία αποκλειστικά σε μία μόνο γλώσσα, ταξίδεψαν μόνο από τη μία πανεπιστημιούπολη στην άλλη και ίσως από ένα θέρετρο πεζοπορίας σε ένα άλλο, να έχουν κάτι ουσιαστικό να πουν για τις κοινωνικές επιστήμες, με όλον τον αγώνα, τη διαφθορά, την πάλη, τον πόλεμο, την προδοσία και την εξαπάτηση που παρατηρούμε στα κοινωνικά φαινόμενα. Αν ήταν φυσικοί ή χημικοί, δεν θα είχε σημασία. Δεν χρειάζεται να ζήσετε μια ενδιαφέρουσα ζωή για να καταλάβετε πώς κινούνται τα άτομα, αλλά ίσως είναι προϋπόθεση για να καταλάβετε τι κινεί τους ανθρώπους.
Μπορείτε να ζείτε μια βαρετή ζωή και να είστε πρώτης τάξεως κοινωνικός επιστήμονας; Σε ένα βαθμό, πιθανώς. Μπορείτε να είστε πολύ έξυπνοι και να καταλάβετε πώς συμπεριφέρονται οι άνθρωποι κάτω από συνθήκες που δεν έχει βιώσει ποτέ ο εαυτός σας – ούτε κάποιος που γνωρίζετε. Δεν μπορώ να πω ότι είναι αδύνατο. Νομίζω όμως ότι δεν είναι πιθανό: γιατί είναι στην ανθρώπινη φύση, όσο έξυπνοι κι αν είμαστε, να μπορούμε να κατανοούμε ορισμένα πράγματα ή να εξετάζουμε διαφορετικές και νέες πτυχές ενός ζητήματος, μόνο όταν αντιμετωπίζουμε κι εμείς οι ίδιοι το πρόβλημα. Νομίζω ότι όλοι το έχουμε βιώσει αυτό. Αντιμετωπίζοντας θεωρητικά ένα δεδομένο πρόβλημα, μπορούμε να παρέχουμε μια απολύτως λογική και συνεκτική απάντηση και ίσως ακόμη και να εξηγήσουμε καλά τις διαθέσιμες επιλογές. Αλλά μετά, εάν αντιμετωπίσουμε το ίδιο πρόβλημα στην πραγματική ζωή μας, θα ανακαλύψουμε γρήγορα ότι μια τέτοια καλά αιτιολογημένη απάντηση ήταν μόνο εν μέρει σωστή. Απέτυχε να λάβει υπόψη μια σειρά από δευτερεύοντα ζητήματα, πολλούς όρους και περιορισμούς του προβλήματος, τους οποίους στην αφηρημένη περίπτωση, είτε αγνοήσαμε, είτε τους αφήσαμε μακριά, είτε πιθανά δεν σκεφτήκαμε, ούτε φανταστήκαμε ποτέ.
Η τακτοποιημένη και ίσως βαρετή ζωή είναι προνόμιο των πλούσιων και τακτοποιημένων κοινωνιών. Όλοι, (εκτός κι αν ίσως είμαστε 25), θέλουμε να ζήσουμε μια τέτοια ζωή. Αλλά είναι επίσης μια πολύ περιορισμένες ζωή: το εύρος των συναισθημάτων και των επιλογών που τυχόν θα βιώσουμε είναι πολύ στενό. Μπορεί να θέλουμε να έχουμε ως καθηγητές μας στις κοινωνικές επιστήμες άτομα που πίνουν κώνειο για να επιχειρηματολογήσουν για ένα σημαντικό ζήτημα (Σωκράτης), άτομα που φυλακίστηκαν ή βασανίστηκαν (Μακιαβέλι), ή άτομα που εκτελέστηκαν με εντολή Εθνοσυνέλευσης (Κοντορσέ), ή εξορίστηκαν και σκοτώθηκαν από αυταρχικά καθεστώτα (Κοντράτιεφ), ή άτομα που έπρεπε να αποδράσουν από τη χώρα τους και να ανακαλύψουν τον εαυτό τους (Μαρξ), ή να μετακινηθούν σε προκλητικές πολιτικές (Βέμπερ), ή να μεταναστεύσουν σε άλλη ήπειρο (Σουμπέτερ, Χάγιεκ, Κουζνέτς, Λεοντίεφ), ή να ζήσουν τη συγκίνηση των απαγορευμένων απολαύσεων (Κέινς).
Αλλά αν η ζωή μας είναι απλώς ένα βιογραφικό, μπορούμε να κατανοήσουμε τις ανθρώπινες επιλογές και την ανθρώπινη φύση (προϋπόθεση για να είμαστε σπουδαίοι κοινωνικοί επιστήμονες); Υποβάλλοντας αυτήν την ερώτηση, δεν ρωτάμε αν τα τακτοποιημένα άτομα σε εύρυθμες και πλούσιες κοινωνίες μπορούν πραγματικά να παράγουν κάτι το καινοτόμο στις κοινωνικές επιστήμες; Ή αν τα μαθήματά τους θα παραμείνουν εγκλωβισμένα αποκλειστικά σε εύρυθμες και πλούσιες κοινωνίες και σε τακτοποιημένους και βαρετούς ανθρώπους και δεν θα αφορούν τον υπόλοιπο κόσμο;
Με άλλα λόγια, για να χρησιμοποιήσουμε τον όρο του Πλούταρχου, χρειαζόμαστε υποδειγματικές ζωές για να πετύχουμε σπουδαία πράγματα στις κοινωνικές επιστήμες;
Πηγή: Global Inequality
Μετάφραση: antapocrisis
https://www.antapocrisis.gr/%ce%bf%ce%b9-%ce%bc%ce%b7-%cf%85%cf%80%ce%bf%ce%b4%ce%b5%ce%b9%ce%b3%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ad%cf%82-%ce%b6%cf%89%ce%ad%cf%82/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου