ΕΧΕΙ ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΕΙ ΣΤΟ ΕΝΘΕΤΟ CULTURE ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΗ
ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ
ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗ
ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ
ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗ
« Όλα πατρίδα μας! Κι αυτά κι εκείνα,
και κάτι που ’χουμε μες την καρδιά»
Ιωάννης Πολέμης
(1862-1924, ιδρυτής και πρώτος πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών συγγραφέων)
Η δημιουργία πολιτείας είναι το ποθούμενο. Η αποκαθαρμένη μνήμη – θεμέλιος μνήμη, απέναντι σε λόγο, άσπλαχνο, ρέκτη της απομνημόνευσης.
Θωμάς Οικονόμου, Φώτος Πολίτης, Δημήτρης Ροντήρης, Πέλος Κατσέλης, Σωκράτης Καραντινός, Κάρολος Κουν, Τάκης Μουζενίδης, Μίνος Βολανάκης, Αλέξης Σολωμός, καινοτόμοι σκηνοθέτες, θεμελιωτές της ερμηνευτικής αντίληψης του αρχαίου δράματος, δημιουργοί που συνέβαλαν αποφασιστικά και το ελευθέρωσαν στην ποίηση του ελληνικού τοπίου.
Ο Ευστράτιος Ράλλης το 1880 παρέχει δωρεά για την ανέγερση Εθνικής Σκηνής. 1891 θεμελιώνεται το θέατρο σε σχέδια Ερνέστου Τσίλλερ και στο οικόπεδο του αυλικού Νικόλαου Θων επί της οδού Αγίου Κωνσταντίνου.
1900 Διευθυντής ο Άγγελος Βλάχος, Γενικός Γραμματέας ο Στέφανος Στεφάνου, Σκηνοθέτης ο Θωμάς Οικονόμου, Κοσμήτωρ της σκηνής ο Χριστόφορος Ταβουλάρης. Ο Α. Βλάχος παραιτείται και επιστρέφει το 1906 έως το οριστικό κλείσιμο του θεάτρου το 1908 που αναλαμβάνει διευθυντής ο κάτοχος του οικοπέδου Νικόλαος Θων.
7 Νοεμβρίου 1901 λειτουργεί η Δραματική Σχολή με καθηγητές τους Θωμά Οικονόμου και Αριστοτέλη Κουρτίδη. 24 Νοεμβρίου, το Θέατρο ανοίγει στο κοινό. 30 Δεκεμβρίου 1903 «Ορέστεια» του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Θωμά Οικονόμου και σε πεζή μετάφραση στη δημοτική με στοιχεία καθαρεύουσας του Γ. Σωτηριάδη. Ο Οικονόμου διατηρεί μόνο την σκηνική αναπαράσταση της αρχαιότητας. Οι αντιδράσεις οδηγούν στη φοιτητική εξέγερση της 16ης Νοεμβρίου - ως Ορεστειακά τα κατέγραψε η ιστορία. Οι Φοιτητές της Φιλοσοφικής σχολής, υποκινούμενοι από τον αρχαιολάτρη καθηγητή τους Γ. Μιστριώτη προσπαθούν να ματαιώσουν την παράσταση. Αντιμαχόμενες απόψεις Α υπέρ της μετάφρασης των αρχαίων τραγωδιών Β υπέρ του πρωτότυπου. Τα επεισόδια είχαν αποτέλεσμα ένα νεκρό και δέκα τραυματίες. 1908 το Βασιλικό Θέατρο διακόπτει τις παραστάσεις του έπ’ αόριστον.
3 Μαΐου 1930 ιδρύεται το Εθνικό θέατρο με νόμο που υπογράφει ο Υπουργός Παιδείας Γ. Παπανδρέου. Γενικός Διευθυντής ορίζεται ο Ιωάννης Γρυπάρης, σκηνοθέτης ο Φώτος Πολίτης (1890-1934), ο Κλεόβουλος Κλώνης στα σκηνικά και ο Αντώνης Φωκάς στα κοστούμια.
1931 ο Πολίτης ως σκηνοθέτης αποκλείει την Κοτοπούλη και την Κυβέλη από το εθνικό προς αποφυγήν βεντετοκρατίας. 19 Μαρτίου 1932 σκηνοθετεί τον «Αγαμέμνονα». Η Μαρίκα Κοτοπούλη ειρωνικά: «Μας εσερβίρισε τον Αγαμέμνονα στο ταψί και την Κασσάνδρα στο φορείο του Ευαγγελισμού».
Από το 1932 έως το 1934 ο Φώτος Πολίτης σκηνοθετεί στο Εθνικό 35 θεατρικά έργα του ελληνικού και παγκόσμιου ρεπερτορίου, με έμφαση στην αρχαία τραγωδία.
Τον Δεκέμβριο του 1934 ο Πολίτης πεθαίνει, τον διαδέχεται ο Δημήτρης Ροντήρης που διατυπώνει αντιστοιχίες μεταξύ τραγωδίας και θρησκευτικών μυστηρίων θεωρώντας ότι εκεί έγκειται ο τελετουργικός χαρακτήρας της τραγωδίας. Ο Ροντήρης επιλέγει ως τόπο έκφρασης της τραγωδίας τον υπαίθριο χώρο καθώς και την καθιέρωση του θεσμού του Φεστιβάλ Επιδαύρου.
Η Μνήμη απέναντι στην απομνημόνευση. Αρχαία Ελλάδα, Βυζάντιο, Δημοτικά τραγούδια, λαϊκοί χοροί, μοιρολόγια - τα αιτήματα που διατυπώνονται από την ελληνική σχολή σε αναζήτηση πολιτισμικής ταυτότητας.
1938 Σεπτέμβριος, «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, η πρώτη μετά την αρχαιότητα παράσταση Αρχαίου Δράματος στην Επίδαυρο.
1939 ιδρύεται η μονάδα περιοδειών «Άρμα Θέσπιδος» με σκηνοθέτη τον Πέλο Κατσέλη. Ιδρύεται η Εθνική Λυρική Σκηνή ως τμήμα του Εθνικού Θεάτρου.
1941 οι παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου και της Λυρικής Σκηνής μεταφέρονται στον κινηματογράφο Παλλάς, που διαθέτει καταφύγιο. Πρώτη της Μαρίας Κάλλας στη Λυρικη Σκηνή, στον «Βοκκάκιο» του von Suppe. 1943 «Εκάβη» του Ευριπίδη, Ηρώδειο, σκηνοθεσία Σωκράτη Καραντινού, τελευταία της Ελένης Παπαδάκη, ενάμιση χρόνο πριν την δολοφονία της. 1944 Θέατρο Ολύμπια, ιδρύεται η Εθνική Λυρική Σκηνή, καλλιτεχνικός Διευθυντής ο Μανόλης Καλομοίρης. 1948 «Το τραγούδι της Κούνιας» του Μάρτιν Σιέρρα πρώτη εμφάνιση της Μελίνας Μερκούρη. 1949 «Ορέστεια» του Αισχύλου, σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη, πρώτη συνεργασία της Μαρίκας Κοτοπούλη στο ρόλο της Κλυταιμνήστρας.
1950 «Όπως σας αρέσει» του Σαίξπηρ, πρώτη του Αλέξη Σολωμού και του Κάρολου Κουν με το έργο του Πιραντέλλο «Ερρίκος Δ΄». 1951 «Τρεις κόσμοι» του Διονυσίου Ρώμα, τελευταία του Αιμίλιου Βεάκη. Ο Βεάκης πεθαίνει τον Ιούνιο. 1953 «Το μυστικό της κοντέσας Βαλέραινας» του Γρηγορίου Ξενόπουλου με την Κυβέλη. 1954 ο Δημήτρης Ροντήρης, δεκαέξι χρόνια μετά επιστρέφει με τον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη. Θησέας ο Θάνος Κωτσόπουλος, Ιππόλυτος ο Αλέκος Αλεξανδράκης. 1955 την διεύθυνση του θεάτρου αναλαμβάνει ο Αιμίλιος Χουρμούζιος. Καθιερώνονται τα «Επιδαυρία». Η Κατίνα Παξινού στην «Εκάβη», πρώτη της Άννας Συνοδινού σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή. Ο Μινωτής σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί στον «Οιδίποδα Τύραννο». 1956 με την Έναρκτήρια παράσταση «Η Έβδομη μέρα της Δημιουργίας» του Ιάκωβου Καμπανέλλη ιδρύεται η Δεύτερη Σκηνή. «Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη, Ωδείο Ηρώδου Αττικού, σκηνοθεσία Αλέξη Σολωμού με τους Μαίρη Αρώνη, Χριστόφορο Νέζερ. «Φάουστ» του Γκαίτε με τους Βάσω Μανωλίδου, Θάνο Κωτσόπουλο, Γιώργο Παππά. 1957 Επίδαυρος «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη, σκηνοθεσία Αλέξης Σολομός, μουσική Μάνος Χατζιδάκις. 1958 «Οιδίπους επί Κολωνώ» με τον Μινωτή. «Οθέλλος» με τους Άννα Συνοδινού, Κωτσόπουλο.
1960 Επίδαυρος, «Δύσκολος» του Μενάνδρου. «Φόνισσες» στο Εθνικό με τον Μίκη Θεοδωράκη. 1961 «Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματ με την Κατίνα Παξινού. 1964 «Το Ατλαζένιο Γοβάκι» του Πωλ Κλωντέλ με την Έλλη Λαμπέτη. 1965 «Λορεντζάτσιο» του Αλφρέ ντε Μυσσέ σκηνοθεσία Ζαν Τασσό με τον Δημήτρη Χορν. 1969 «Ηλέκτρα», σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίδη, σκηνικά-κουστούμια Παύλου Μαντούδη.
1971 ιδρύεται η Νέα Σκηνή. Δημιουργείται Κινητή Θεατρική Μονάδα. 1972 «Δον Κιχώτης» του Θερβάντες με τον Μάνο Κατράκη. 1974 Διευθυντής Αλέξης Μινωτής. 1978 «Ηλέκτρα», Επίδαυρος, τελευταία σκηνοθεσία του Δημήτρη Ροντήρη.
1980 «Ευτυχισμένες Μέρες» του Σάμιουελ Μπέκετ με την Βάσω Μανωλίδου. Έναρξη της Παιδικής Σκηνής με το έργο «Το Γαλάζιο Πουλί» του Μώρις Μέτερλινκ. 1981 πεθαίνει ο Δημήτρης Ροντήρης. 1982 «Οιδίπους Τύραννος», Επίδαυρος, σκηνοθεσία Μίνου Βολανάκη, Οιδίπους ο Νίκος Κούρκουλος. 1984 «Ένας μήνας στην εξοχή» του Αντρέι Τουργκιένιεφ σκηνοθεσία Ζυλ Ντασέν. «Ένας Όμηρος» του Μπ. Μπήαν, επανέναρξη της Κινητής Μονάδας. 1986 «Το σπίτι της Μπερνάντα Άλμπα» του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα με την Αλέκα Κατσέλη. Πεθαίνει ο Αντώνης Φωκάς και το 1988 ο Κλεόβουλος Κλώνης. 1989 «Η θυσία του Αβραάμ», τελευταία του Αλέξη Μινωτή. Ιδρύεται η Γ’ Σκηνή με το έργο του Πέτερ Βάϊς «Η Δολοφονία του Μαρά».
1992 «Αντιγόνη», Επίδαυρος, τελευταία του Νίκου Τζόγια. «Φιλοκτήτης», «Τρωάδες» στο Φεστιβάλ Συρακουσών. 1993 με τον «Φον Δημητράκης» του Δημήτρη Ψαθά εγκαινιάζεται η σκηνή «Μαρίκα Κοτοπούλη» στο Ρεξ.
1994 το Εθνικό Θέατρο γίνεται Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. 1995 διευθυντής ο Νίκος Κούρκουλος. Με την «Ωραία Κοιμωμένη» του Μ. Περώ εγκαινιάζεται το Παιδικό Στέκι. 1996 με την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή περιοδεία στις Η.Π.Α. Ίδρυση της Πειραματικής Σκηνής, του Άδειου Χώρου και του Εργαστηρίου Ηθοποιών. 1997 «Μήδεια» του Ευριπίδη, «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή με τον Θίασο Περιοδειών Αρχαίου Δράματος.
2000 η νέα χιλιετία απέναντι σε λόγο εθελόδουλο.
Με την μνήμη ψυχή ταξιδεύει το έθνος απέναντι στην αισθητική έννοια της φαντασίας που αδυνατεί να συνομιλήσει «με λογισμό και μ’ όνειρο»…
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: «…με λογισμό και μ’ όνειρο» στίχος Διονυσίου Σολωμού απ’ το «Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι»)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου