Του ΘΕΜΗ ΤΖΗΜΑ*
Η λεγόμενη “πολιτική αρχών” των υποτιθεμένων υπέρμαχων της δημοκρατίας στη “Δύση”- κρατών και θεσμών- κουρελιάζεται μπροστά σε “άβολες” εξελίξεις: από τη μη αναγνώριση του αποτελέσματος των εκλογών στην Παλαιστίνη που ανέδειξαν σε πρώτη δύναμη τη Χαμάς έωςτην άρνηση να ονοματίσουν την κίνηση του στρατού στην Αίγυπτο ως αυτό που είναι- ασχέτως της υποστήριξης που έτυχε από ορισμένα στρώματα του πληθυσμού- δηλαδή ως πραξικόπημα, εφόσον νόμιμα εκλεγμένος πρόεδρος ανετράπη από το στρατό κατά παράβαση του συντάγματος, τα “δυτικά” κράτη και η ΕΕ αποδομούν την υποτιθέμενη προσήλωσή τους ακόμα και σε αυτήν τη λειτουργική διάσταση της δημοκρατίας.
Μετά την περίοδο Μπους του νεότερου, ο Μπαράκ Ομπάμα προσπάθησε να αποκαταστήσει το κύρος των ΗΠΑ στον τομέα της υπεράσπισης της δημοκρατίας και της απομάκρυνσης από το νεοσυντηρητικό δόγμα. Από κοντά και η ΕΕ ως υποτίθεται “μαλακή δύναμη”, προώθησης και όχι επιβολής της δημοκρατίας. Τα γεγονότα της λεγομένης αραβικής άνοιξης ήρθαν να απαξιώσουν εν πολλοίς αυτές τις προσπάθειες φέρνοντας εκ νέου στο προσκήνιο την κυνική και ουσιώδη για τη “Δύση” συζήτησηπερί περιφερειακής ασφαλείας.
Αυτό είναι και το δεύτερο σημείο: τα γεγονότα που ξεκίνησαν από την Τυνησία και εξελίσσονται με ολοένα μεγαλύτερη ένταση δεν ανατρέπουν μόνο παραδοσιακά καθεστώτα ή έστω τα θέτουν σε κίνδυνο: ανατρέπουν ή θέτουν σε κίνδυνο και το οικοδόμημα της περιφερειακής ασφάλειας που είχαν χτίσει οι ΗΠΑ γύρω από το Ισραήλ. Η ανατροπή Μουμπάρακ, οι κλυδωνισμοί στην Ιορδανία, ο εμφύλιος στη Συρία- και η αμήχανη εμπλοκή της Δύσης στην υπόθεση- η πολιτική Ερντογάν, σε συνδυασμό με την άνοδο της περιφερειακής ισχύος Χεζμπολά και Ιράν όπως σηματοδοτήθηκε από τον πόλεμο του 2006 καιαπό το δεύτερο πόλεμο του Ιράκ και με μια σειρά ακόμα συνθηκών έχουν δικαιολογημένα σημάνει συναγερμό για την ασφάλεια του Ισραήλ.
Ήταν βέβαιο ότι σε αυτό το πλαίσιο παραδοσιακοί πυλώνες κρατών όπως η Αίγυπτος, που είναι εξαρτημένοι από τις ΗΠΑ- βλ. στρατός- θα αποπειρώντο να επαναβεβαιώσουν το ρόλο τους, διασφαλίζοντας παραδοσιακές γεωπολιτικές ισορροπίες, ακόμα και με ωμές παρεμβάσεις στην πολιτική ζωή των χωρών τους.
Το τρίτο σημείο εντοπίζεται στη δύσκολη σχέση πολιτικού ισλάμ και δημοκρατίας αφενός και ως εκ τούτου της αδυναμίας του εν λόγω ρεύματος να αποτελέσει το νέο συνεκτικό ιστό διαφορετικών και διαφόρων κοινωνιών. Παρά την ισχύ του, που βασίζεται στα μακρόχρονα δίκτυα κοινωνικής αλληλεγγύης, όπως και στην εν γένει πολιτιστική του επιρροή δείχνει ότι αδυνατεί να αποτελέσει τοστέρεο και προωθητικό συνεκτικό ιστό των χωρών στις οποίες πρωταγωνιστεί.
Παρά τις έντονες διαφορές, από την Τουρκία έως την Αίγυπτο και από την Τυνησία έως τη Συρία, η προσπάθεια επιβολής του πολιτικού ισλάμ στις όποιες εκδοχές του γεννά -κατεξοχήν- λαϊκές αντιδράσεις πλέον και όχι μόνο αντιδράσεις προερχόμενες από πυλώνες του κατεστημένου. Η φιλοδοξία των φορέων του εν λόγω πολιτικού ρεύματος ότι θα μπορούσε να αντικαταστήσει τον αραβικό εθνικισμό διαψεύδεται. Το ίδιο και η έτερη φιλοδοξία ότι δηλαδή θα μπορούσε να παίξει ρόλο ενοποιητικό στο διεθνές επίπεδο μεταξύ των μουσουλμανικών πληθυσμών διαφορετικών χωρών. Δεν είναι μόνο οι σεκταριστικές διαφοροποιήσεις. Είναι επιπλέον οι διαφορετικοί έως αντιθετικοί προσανατολισμοί, όπως φαίνονται σε σχέση για παράδειγμα με τη Συρία αλλά όχι μόνο.
Τέταρτο σημείο και ίσως σημαντικότερο είναι ότι η Αίγυπτος και όλη η περιοχή αποτελεί ένα γιγάντιο χωνευτήρι δυνάμεων και ιδεών, δείγμα πολιτικής και πνευματικής ζωντάνιας των λαών που γεννά βεβαίως και διαφόρους κινδύνους, όπως έιναι φυσιολογικό. Το γεγονός ότι οι λαϊκές εξεγέρσεις έχουν φέρει σε τέτοια αμηχανία παραδοσιακές και νέες, παγκόσμιες και περιφερειακές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις δείχνει ότι ενώ οι τελευταίες προσπαθούν να καθοδηγήσουν τις εξεγέρσεις, αυτές δεν είναι προϊόντα τους.
Ακόμα, οι λαοί διατηρούν μια ισχυρή αυτοπεποίθηση, μάθημα εξαιρετικό για την Ευρώπη και φυσικά και για εμάς. Συγκρούστηκαν με βάναυσα καθεστώτα και κατόπιν δεν αρκέστηκαν στην εκλογική διαδικασία αλλά κατέβηκαν και πάλι στο δρόμο, όταν τα πολιτικά και κοινωνικά αιτήματά τους- ο κορμός των οποίων βρίσκεται σε αντί- νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση- δεν εκπληρώθηκαν από τις ηγεσίες που επέλεξαν.
Έδωσαν σπουδαίο μάθημα έτσι και καταρχήν σε όλους μας, ότι η δημοκρατία είναι διαρκής, λαϊκή, αγωνιστική διαδικασία και όχι απλά μια ψηφοφορία σε τακτά χρονικά διαστήματα. Απορρίπτουν ρεύματα με συντηρητικό προσανατολισμό όπως το πολιτικό ισλάμ. Και συντηρητικό προσανατολισμό, όχι μόνο πολιτικά- πολιτιστικά αλλά και οικονομικά, δηλαδή κατεξοχήν και στη βάση, αφού οι εν λόγω κυβερνήσεις δεν ανέτρεψαν τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που είχαν εισάγει οι προκάτοχοί τους.
Από την άλλη βέβαια κάθε εμπιστοσύνη σε καθεστωτικούς θεσμούς, όπως ο στρατός, είτε για να διαφυλάξουν την πολιτική ομαλότητα και τη δημοκρατία, είτε για να προωθήσουν ακόμα και επιμέρους αιτήματα φιλελευθεροποίησης θα την πληρώσουν οι ίδιοι οι λαοί πολύ ακριβά. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα και στην περίπτωση της Αιγύπτου. Ο στρατός αναμφίβολα επιδιώκει την ένταση με τους αδελφούς Μουσουλμάνους, θέλοντας να διασφαλίσει διά της βίας όχι κάποια πραγματική δημοκρατία αλλά τη διαιώνιση της στρατοκρατίας, είτε μένοντας το προσκήνιο, είτε από το παρασκήνιο.
Σε αυτό το πλαίσιο η κοσμική αριστερά όχι μόνο της Αιγύπτου αλλά και ευρύτερα της περιοχής, από τη μια βρίσκεται μπροστά σε ιστορική ευκαιρία και από την άλλη μεταξύ σφύρας του συντηρητικού πολιτικού ισλάμ και άκμονος του παραδοσιακού κατεστημένου.
Η κατάρρευση του αραβικού εθνικισμού, η αδυναμία του πολιτικού ισλάμ να διαμορφώσει πραγματικές συνθήκες πολιτικής ηγεμονίας του, η καταστροφική κοινωνικά εισαγωγή νεοφιλελεύθερων πολιτικών, ή ένταση των συγκρούσεων κάθε είδους θέτουν ως αναγκαιότητα την επεξεργασία και υλοποίηση δημοκρατικής, αριστερής, διεθνιστικής, κοσμικής στρατηγικής. Από τελείως διαφορετικό δρόμο δηλαδή και με τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, η Μέση Ανατολή και η Ευρώπη συναντώνται.
Από την άλλη, οι εκατέρωθεν συντηρητικές δυνάμεις επιχειρούν να κρατήσουν για αυτές την αντιπαράθεση και να την καθοδηγήσουν στα μονοπάτια που επιλέγουν.
Ωστόσο και αντίθετα προς την απογοήτευση διαφόρων αριστερών προσωπικοτήτων δεν πρέπει να απογοητεύεται κανείς από την πορεία των κινημάτων αυτών, ακόμα και όταν εκτιμά ότι αστοχούν. Οι εξεγερτικές ή και επαναστατικές διαδικασίες έχουν πάντα πολλά πισωγυρίσματα και σκαμπανεβάσματα. Καλώς ή κακώς, τα λάθη δε συνθέτουν μόνο την προσωπική εμπειρία καθενός αλλά και τη συλλογική εμπειρία.
Οι εξελίξεις αυτές έχουν παγκόσμια απήχηση, φυσικά δε και περιφερειακή.Εδώ μπορεί κανείς να δει ανάγλυφη την αμηχανία της εγχώριας αριστεράς. Τώρα που τα παραδοσιακά σχήματα αποικιοκρατίας και εθνικό- απελευθερωτικών κινημάτων οριστικά έχουν κλείσει τον κύκλο τους, η αριστερά πολύ συχνά αδυνατεί να εντοπίσει τα σημεία σύγκρουσης από τη μια της νέο- αποικιοκρατίας που ασκείται εν πολλοίς χάρη στις ντόπιες ελίτ και από την άλλη των κινημάτων που λειτουργούν ως χωνευτήρια αστικό- φιλελεύθερων και αριστερών δυνάμεων.
Συχνά αδυνατεί να ερμηνεύσει έγκαιρα και αξιόπιστα το ρόλο ακόμα και παραδοσιακά ιμπεριαλιστιών δυνάμεων. Το χειρότερο δε είναι ότι δείχνει να μην ενδιαφέρεται καν να μελετήσει τα γεγονότα.Ούτε βεβαίως να συνδράμει στο πλαίσιο του διεθνισμού.
Σε κάθε περίπτωση και από όλες τις απόψεις, παρά τις προφανείς διαφορές η Αίγυπτος και η Μέση Ανατολή όχι μόνο δε βρίσκονται μακριά αλλά έχουν επιπλέον να μας διδάξουν πολλά.
*Πηγή: tvxs.gr
Σάββατο 17 Αυγούστου 2013
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου