(Έστω και καθυστερημένα)... Μνήμη Ερνέστο Καρδενάλ (20 Ιαν. 1925 – 1 Μαρ. 2020): Το Κινητό — Παγκόσμια ημέρα ποίησης και νύχτα παγκόσμιας εξαθλίωσης

Ερνέστο Καρδενάλ (Ernesto Cardenal Martínez)
(Νικαράγουα, 20 Ιαν. 1925, Γρανάδα – 1 Μαρ. 2020, Μανάγκουα)
Photo: Juan-Aldabaldetrecu / Getty-Images / El País

Το Κινητό

Ερνέστο Καρδενάλ

Μιλάς στο κινητό σου
και μιλάς και μιλάς
και γελάς στο κινητό σου
κι ούτε που ξέρεις πώς φτιάχτηκε
κι ούτε πώς λειτουργεί
μα δεν πειράζει

            το σοβαρό είναι ότι δεν ξέρεις            όπως ούτε κι εγώ το ήξερα            πως πεθαίνουν πολλοί στο Κονγκό

                        χιλιάδες και χιλιάδες                        γι’ αυτό το κινητό                        πεθαίνουν στο Κονγκό

στα βουνά του υπάρχει coltán
                        (εκτός από χρυσό και διαμάντια)
που χρησιμεύει για τους πυκνωτές
των κινητών

                        για τον έλεγχο των ορυκτών                        πολυεθνικές εταιρείες                        κάνουν αυτόν τον ατέρμονα πόλεμο
                        5 εκατομμύρια νεκροί σε 15 χρόνια

και δεν θέλουν να το ξέρει κανείς

                        χώρα με τεράστιο πλούτο                        και ανθρώπους θεόφτωχους

το 80% των παγκόσμιων αποθεμάτωνcoltán βρίσκονται στο Κονγκό
ενθάδε κείται το coltán χρόνια και χρόνια
τρία δισεκατομμύρια χρόνια

            Nokia, Motorola, Compak, Sony
                        αγοράζουν coltán
            το πεντάγωνο επίσης κι ακόμα
            η εταιρεία New York Times

και δεν θέλουν να σταματήσει ο πόλεμος
για να συνεχίσουν να αρπάζουν το coltán

7χρονα και 10χρονα παιδιά βγάζουν coltán
                        επειδή τα κορμάκια τους                        χωράνε σε τρύπες μικρές

                        για 25 σέντσια τη μέρα

και πεθαίνουν σωρηδόν τα παιδιά
από τη σκόνη του coltán
ή τσακισμένα απ’ τις πέτρες
που πέφτουν επάνω τους

            και οι New York Times
            δεν θέλουν να το ξέρει κανένας            κι έτσι δεν το ξέρει κανένας            αυτό το οργανωμένο έγκλημα
            των πολυεθνικών

                    η Βίβλος ταυτίζει            δικαιοσύνη κι αλήθεια                    αγάπη κι αλήθεια επίσης
την αξία πα’ να πει της αλήθειας
            που θα μας απελευθερώσει

μα και την αλήθεια του coltán
του coltán μέσα στο κινητό σου
που μιλάς και μιλάς

                    και γελάς στο κινητό σου.

Το κινητό και άλλα ποιήματα (Μαδρίτη, 2012)

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 21 Μαρτίου 2020

*

Ernesto Cardenal 

Ernesto Cardenal en su habitación mantenía una vida conventual. Foto: Franklin Villavicencio / Niú

Ernesto Cardenal Martínez. Επαναστάτης ποιητής, ιερέας, θεολόγος, συγγραφέας, μεταφραστής, γλύπτης και πολιτικός, πολυβραβευμένος για το έργο του. Το 2005 ήταν υποψήφιος για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Θεολογίας της Απελευθέρωσης στη Λατινική Αμερική.

Μετά τη νίκη του (Frente Sandinista de Liberación Nacional –Εθνικο Απελευθερωτικό Μέτωπο Σαντινίστας) και την ανατροπή του αιμοσταγούς Αναστάσιο Σομόσα, διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού (1979 – 1987).

Το 1965 μπήκε σε ένα μοναστικό τάγμα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, στο Κεντάκι των ΗΠΑ, και στη συνέχεια χειροτονήθηκε ιερέας.

Στις αρχές του 1966, ίδρυσε μια μικρή κομμούνα, σε ένα από τα νησάκια τους αρχιπελάγους της Σολεντινάμε (Solentiname, στη λίμνη Νικαράγουα), που αποτέλεσε ισχυρή επαναστατική εστία στη Νικαράγουα, αλλά και στη λατινοαμερικανική πολιτιστική και θρησκευτική ζωή.

Τον Οκτώβριο του 1977, όταν άρχισε η επανάσταση των Σαντινίστας, μια ομάδα νέων παιδιών (αγόρια και κορίτσια) από τη Σολεντινάμε, συμμετείχαν στο αντάρτικο και επιτέθηκαν στο στρατόπεδο San Carlos.

Η εθνοφρουρά του Σομόσα σε αντίποινα κατέστρεψε την κομμούνα του Καρδενάλ, ο ίδιος καταδικάστηκε ερήμην σε πολλά χρόνια φυλάκισης, δραπετεύει από τη Νικαράγουα κατ’ εντολή των Σαντινίστας, και αναλαμβάνει διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό, προωθώντας την αλληλεγγύη των λαών και των κυβερνήσεων με τον Νικαραγουανό αγώνα ως εκπρόσωπος του FSLN.

Το 1984, μεσούντος του Ψυχρού Πολέμου, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ τον καθαίρεσε από το ιερατικό του αξίωμα, μαζί με 3 ακόμη ιερείς, ένας εκ των οποίων ήταν ο Φερνάντο Καρδενάλ (αδελφός του ποιητή που πέθανε το 2016 και είχε χρηματίσει Υπουργός Παιδείας στην πρώτη κυβέρνηση Ντανιέλ Ορτέγα (1984-1990), για τη συμμετοχή τους στη Θεολογία της Απελευθέρωσης. «Πρέπει να νομιμοποιήσετε την κατάστασή σας» του είπε σε δημόσια επίπληξη, κατά την πρώτη του επίσκεψη στις χώρες της Κεντρικής Αμερικής. Τριάντα χρόνια αργότερα (2014), ένας άλλος... καλός Πάπας ήρε την τιμωρία του.

Επισκέφθηκε δύο φορές στους Ινδιάνους Κούνα και τους Ινδιάνους του Αμαζονίου, και εκτός από τις δημοκρατικές χώρες της Λατινικής Αμερικής, επισκέφθηκε μεταξύ άλλων και τις: Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Πορτογαλία, Σουηδία, Φινλανδία, Δανία, Ολλανδία, Ελβετία, Ιταλία, Σοβιετική Ένωση, Τσεχοσλοβακία, Λιβύη, Λίβανο, Ιράν, Ιράκ.

Ποίηση

Ώρα 0 (1957)
Επιγράμματα (1961)
Ψαλμοί (1964)
Προσευχή για τη Μέριλυν Μονρόε και άλλα ποιήματα (1965)
Αμφιλεγόμενο στενό (1966)
Φόρος τιμής στους Ίντιος (1969)
Τραγουδάω σε μια χώρα που γεννιέται (1978)
Αγγίζοντας τον Ουρανό (1981)
Νικηφόρες πτήσεις (1984)
Κετσατκόατλ (1985)
Χρυσά UFO (1988)
Κοσμικός Ύμνος (1989)
Το τηλεσκόπιο στη σκοτεινή νύχτα (1993)
Επιβάτης τράνζιτο (2006)
Το κινητό και άλλα ποιήματα (2012)


Απομνημονεύματα

Χαμένη ζωή (1999)
Τα χρόνια της Γρανάδας (2001)
Τα παράξενα νησιά (2002)
Η επανάσταση που χάθηκε (2004)


Μελέτες - Δοκίμια

Οι πόθοι και η γλώσσα της νέας Νικαραγουανής ποίησης (1948)
Ζωή στην αγάπη (1970)
Στην Κούβα (1972)
Φιντέλ Κάστρο: Χριστιανισμός και Επανάσταση (1974)
Το Ευαγγέλιο στη Σολεντινάμε (1975)
Η Ιερότητα της Επανάστασης (1976)
Η Μάχη της Νικαράγουας (1980)
Παγκόσμια Ειρήνη και Επανάσταση στη Νικαράγουα (1981)
Εκδημοκρατισμός του πολιτισμού (1982)
Οι Αγρότες της Σολεντινάμε ζωγραφίζουν το Ευαγγέλιο (1982)
Νοσταλγία για το Μέλλον: ζωγραφική και καλά μαντάτα στη Σολεντινάμε (1983)
Νέος Ουρανός και Νέα Γη (1985)
Ο ποταμός Σαν Χουάν: Αμφιλεγόμενο στενό στην Κεντρική Αμερική (1993)
Από το μοναστήρι στον κόσμο. Αλληλογραφία, 1959-1968 (1998)
Αυτός ο κόσμος και ο άλλος, Δοκίμια ( 2011)

(Μπ. Ζ. Μάρ. 2020)

Ernesto Cardenal. Ilustración: Px MolinA

El cellular

Ernesto Cardenal

Hablas en tu celular
y hablas y hablas
y ríes en tu celular
sin saber cómo se hizo
y menos cómo funciona
pero qué importa eso
            lo grave es que no sabes
            como yo tampoco sabía
            que muchos mueren en el Congo
                    miles y miles
                    por ese celular
                    mueren en el Congo
en sus montañas hay coltán
                    (además de oro y diamantes)
usado para los condensadores
de los teléfonos celulares
            por el control de los minerales
            corporaciones multinacionales
            hacen esa guerra inacabable
            5 millones de muertos en 15 años
y no quieren que se sepa
                           país de inmensa riqueza
                           con población pobrísima
80% de las reservas mundiales
del coltán están en el Congo
yace el coltán desde hace años
tres mil millones de años
            Nokia, Motorola, Compak, Sony
                    compran el coltán
            también el Pentágono y también
            la corporación del New York Times
y no quieren que se sepa
ni quieren que se pare la guerra
para seguir agarrando el coltán
niños de 7 a 10 años extraen el coltán
                    porque sus pequeños cuerpos
                    caben en los pequeños huecos
                    por 25 centavos al día
y mueren montones de niños
por el polvo del coltán
o martillando la piedra
que les cae encima
            también The New Yor Times
             que no quiere que se sepa
             y así es que no se sabe
             ese crimen organizado
             de multinacionales
                    la Biblia identifica
              justicia y verdad
                    y el amor y la verdad
la importancia pues de la verdad
            que nos hará libres
también la verdad del coltán
coltán dentro de tu celular
en el que hablas y hablas
                    y ríes en tu celular.

El celular y otros poemas (Centro Editores, Madrid, 2012)

https://zbabis.blogspot.com/2020/03/Mnimi-ErnestoCardenal-ElCelular-To-kinito-Pagosmia-hmera-poiisis-kai-nyhta-pagosmias-exathliosis20-1925-1-2020.html#more