Οι διανοούμενοι. (Θα μπορούσε να υπάρξει ο Τσε ως Τσε δίχως την ύπαρξη της σταλινικής ΕΣΣΔ; Ή ένα αφετηριακό ΕΡΩΤΗΜΑ στην Παντιέρα και σε κάποιον αριστερό εγκυκλοπαιδιστή Δημήτρη Μπελαντή).

Προλογικό σημείωμα. Ο εγκυκλοπαιδισμός (γνώση από εγκυκλοπαιδικής μορφής συγράμματα και βιβλία) δεν είναι επιστημονική γνώση. Στην καλύτερη περίπτωση οι εγκυκλοπαίδειες λόγω της οικονομίας χώρου φωτογραφίζουν επιστημονικά πορίσματα χωρίς το πλαίσιο αναφοράς τους (προερευνητικά ερωτήματα, ανατροπές ή μη ανατροπές από την επιστημονική έρευνα,  ενστάσεις ή αποδοχή από την επιστημονική κοινότητα και τα λοιπά). Έτσι,  νομοτελειακά ο εγκυκλοπαιδισμός αδυνατεί να κατηγοριοποιήσει φαινόμενα, να  τα αιτιολογήσει  με σαφήνεια και να δείξει την αιτιώδη συνάφεια, με αποτέλεσμα να διαρρηγνύονται οι σχέσεις αιτίου/αιτιατού και μορφής/περιεχομένου.

Αποτέλεσμα του αποτελέσματος;  Μία λογοδιάρροια... ακαταληψίας πολύ μακριά από την Επιστήμη, τη θεωρία και την έρευνα του Επιστημονικού Σοσιαλισμού και τον  Ιστορικό Υλισμό.

Ιδιαίτερα, στα πεδία της Ιστορίας και των κοινωνικών επιστημών η εγκυκλοπαιδίστικη λογοδιάρροια ακαταληψίας για να αποκτήσει - μόνο φαινομενικά, βέβαια - την οργανική ενότητα του αριστοτελικού ζώου, δομείται αποκλειστικά ως μορφή μιας ιδεαλιστικής ηθικολογίας. 
Αντί εισαγωγικού σημειώματος. Οι διανοούμενοι. 1.  <<Υπάρχουν δύο ειδών συνειδήσεις που στέκονται απέναντι στη καθεστηκυία τάξη. Η πρώτη, ιδεαλιστική, έχει ως αφετηρία της ηθικούς κώδικες και στάσεις ζωής. Η δεύτερη, υλιστική, έρχεται ως επακόλουθο της ιστορικής συνειδητοποίησης. Δηλαδή, έχοντας ως επίγνωση την ιστορική εξέλιξη των κοινωνιών θέλει να λειτουργήσει -και λειτουργεί όταν δρα-ως επιταχυντής της κοινωνικής διαδικασίας ανάπτυξης (ιστορίας). Αυτός είναι ο λόγος που μάταια ψάχνουν οι μαρξίζοντες μέσα στις "αντιφάσεις" των κεφαλαίων   ...του Κεφαλαίου να προσδιορίσουν επακριβώς τη φύση και το ρόλο των διανοουμένων. Και αυτό, γιατί η μαρξική άποψη για τους διανοούμενους βρίσκεται κυρίως στο παράδειγμα που έδωσε με τη ζωή του ο Μαρξ. Η υλική του ανέχεια, προσωπική και οικογενειακή, "ξεπερνιόταν" από την συνειδητοποίηση ότι λειτουργούσε ως μαμμή της φιλοσοφίας της δράσης, άρα και της ιστορίας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο Μαρξ αγαπούσε το αρχαίο δράμα και, αν αληθεύει η βιογραφική πληροφορία, διάβαζε μία φορά το χρόνο την Αντιγόνη. Με την ανάγνωση ο άνθρωπος της συγκρουσιακής δράσης συναντούσε τις πρώιμες μορφές δράσης των ανατρεπτικών αρχέτυπων.Το Ιερό Τέρας, που διαμορφώνει κοινωνίες και συνειδήσεις, με το Μαρξ αποκτά την αρμόζουσα ιστορική του βαρύτητα και την υλική του βάση ύπαρξης. Κάτω από αυτό το πρίσμα ο κύριος Κιμούλης ξεχνάει τα εξής:

• Οι διανοούμενοι, οι επιστημονικές κοινότητες και τα στρώματα των καλλιτεχνών ποτέ πλειοψηφικά δεν ήσαν με την μεριά της αντίδρασης στην καθεστηκυία τάξη πραγμάτων.

• Από τα μέσα της δεκαετίας του 70 και μετά (τέλος Μάη '68) οι διανοούμενοι ή ενσωματώθηκαν (αποδέχτηκαν την μεσοστρωματική τους κοινωνική θέση) ή δεν μπόρεσαν, ιδιαίτερα οι επιστημονικές κοινότητες, να αρθρώσουν στις σταδιακές μεταμορφώσεις του καπιταλισμού κριτικό και υλιστικό λόγο.

• Ήδη από τη δεκαετία του 50 ο επιστήμονας εξειδικεύεται σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο πάρα πολύ (καταμερισμός πνευματικής εργασίας) αλλά χάνει τη σχέση του με την εγκυκλοπαιδική γνώση (ανθρωπιστικές σπουδές). Αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος είναι ότι, και όταν ακόμη ο επιστήμονας θέλει να σταθεί απέναντι στη καθεστηκυία τάξη, δεν έχει τα εφόδια να δώσει ολιστική απάντηση.Έτσι, η απάντηση του είναι αποσπασματική και κατακερματισμένη όπως και η γνώση του .
• Μια σειρά Επιστημών και καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες ως στυλοβάτες της σταθερότητας και της προώθησης των σκοπών του καπιταλιστικού συστήματος. Κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι , γενετιστές και πολλοί άλλοι δημιουργούν επιστημονικές και καλλιτεχνικές σχολές πάνω στις οποίες στήριξε και στηρίζει το καπιταλιστικό σύστημα την ιδεολογική του παντοδυναμία.
• Η εμπορευματοποίηση των πάντων εμπορευματοποίησε και τη σχέση του καλλιτέχνη με το ή για το δημιούργημά του. Το Χόλιγουντ υπηρέτησε από τη δεκαετία του 50 πιστά την αμερικάνικη ιμπεριαλιστική προπαγάνδα. 
• Από τη δεκαετία του 50 κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι, καλλιτέχνες  και λοιποί υπηρέτες της παγκοσμιοποιημένης φάσης του κεφαλαίου μέσα από σήριαλ, διαφημίσεις, ταινίες, εκθέσεις ζωγραφικής κλπ προώθησαν την παρασυνειδησιακή προπαγάνδα,  η οποία αποσκοπούσε και αποσκοπεί στο γκρέμισμα των συλλογικών κοσμοθεωριών συλλογικοτήτων και ατόμων και τον σταδιακό τους προσηλυτισμό στην κυρίαρχη συστημική ιδεολογία του ατομικού υλικού κέρδους>>.
• Σ. Καστριώτης (εδώ)
• 2.  Οι διανοούμενοι στις "Ανατολικές Χώρες"; 
• Τα λένε όλα οι στίχοι του Ανατολικογερμανού 
• Wolf Biermann στο τραγούδι Αυτούς τους έχω βαρεθεί:
  
  

  ...............................................................................

  
  

  Και πέστε μου αξίζει μια πεντάρα,

  των γραφειοκρατών η φάρα,

  στήνει με ζήλο περισσό,

  στο σβέρκο του λαού χορό,

  στης ιστορίας τον χοντρό το κινητή,

  την έχω σιχαθεί.

  
  

  Και τι θα χάναμε χωρίς αυτούς όλους,

  τους γερμανούς τους προφεσόρους,

  που καλύτερα θα ξέρανε πολλά,

  αν δεν γεμίζαν ολοένα την κοιλιά,

  υπαλληλίσκοι φοβητσιάρηδες, δούλοι παχιοί,

  τους έχω βαρεθεί.

  
  

  Κι οι δάσκαλοι της νεολαίας γδαρτάδες,

  κόβουν στα μέτρα τους τους μαθητάδες,

  κάθε σημαίας πλαισιώνουν τους ιστούς,

  με ιδεώδεις υποτακτικούς,

  που είναι στο μυαλό νωθροί,

  μα υπακοή έχουν περισσή,

  τους έχω βαρεθεί.

  
  

  ................................................................................

  
  

  Κι οι ποιητές με χέρι υγρό,

  υμνούνε της πατρίδας τον χαμό,

  κάνουν με θέρμη τα στοιχειά στιχάκια,

  με τους σοφούς του κράτους τα χουνε πλακάκια,

  σαν χέλια γλοιώδικα έχουν πουληθεί,

  τους έχω σιχαθεί. 
• 
  

3. Και ο  έλληνας διανοούμενος; Και ο αριστερός έλληνας διανοούμενος; 

<<Από την αφετηρία του νεοελληνικού έθνους  - με ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα – δηλαδή από την εποχή του νεοελληνικού Διαφωτισμού, η σκέψη, οι τέχνες, η επιστήμη και τα αντίστοιχα κινήματα, τάσεις και σχολές, είναι εισαγόμενα.

Αυτό το ιστορικό γεγονός, άλλωστε, δεν συνάδει με την κομπραδόρικη φύση της εθνικής αστικής τάξης, η οποία, σημειωτέον, δεν μπόρεσε να ανασυγκροτήσει «ευρωπαϊκά» (καπιταλιστικός εκσυγχρονισμός) τον εθνικό χώρο ύπαρξής της ;

Επί πλέον, δίπλα στην μικροαστική «κουτοπονηριά» επιβίωσης και κοινωνικής ανέλιξης του, δίπλα στο περίφημο  «ελληνικό δαιμόνιο»  – αποτέλεσμα μιας καθυστερημένης αγροτικής κοινωνίας – και στο μότο του  «είσαι ό,τι δηλώσεις» – αποκρυστάλλωση μιας παρωχημένης επαρχιώτικης αντικοινωνικής κουλτούρας – αναπτύχθηκε και το «αριστερό δαιμόνιο». Απόψεις – και συνήθως αναίσχυντα επί παντός επιστητού – με μαρξίζουσα ορολογία, με βερνικώματα από φράσεις από την θεωρητικο-ιστορική πορεία του επαναστατικού κινήματος, έβγαιναν στον «αέρα» προς εντυπωσιασμό και καναλιτζάρισμα των συνειδήσεων των ιθαγενών – κάτι σαν τα καθρεφτάκια των αποικιοκρατών.

Η υλική αιτία της δράσης των φορέων του «αριστερού δαιμονίου» ήταν και είναι η ίδια με αυτή των φορέων του «ελληνικού δαιμονίου»: η ένταξή τους στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα – η υλική βάση της αστικής ύπαρξής του (το ψωμί και το … παντεσπάνι τους)  … και η … απαστράπτουσα κοινωνική ή κομματική ταυτότητα … βεβαίως, βεβαίως!

Μερικοί μπερδεύουν  τον οπορτουνισμό με τον ατομιστικό αταβισμό των του «αριστερού δαιμονίου». Ο οπορτουνισμός εκφράζει υπαρκτές κοινωνικές συλλογικότητες, υπαρκτές κοινωνικές αντιθέσεις. Οι του «αριστερού δαιμονίου» εκφράζουν τον τρόπο ένταξής τους στην παραγωγική αλυσίδα, το προσωπικό τους συμφέρον και την … εκάστοτε εργοδοσία τους.

Αυτοί, λοιπόν, δεν μπορούν , ακόμα κι αν ήθελαν, να «αφηγηθούν» ούτε τα επιφανειακά σαρωτικά κύματα, ούτε τις ασίγαστες τεκτονικές  ανακατατάξεις στα βάθη των ωκεανών.

Έτσι, προσφεύγουν στην προσφιλή μέθοδο του «δαιμονίου»: Κατασκευάζουν ανεμόμυλους - δημιουργούν, προωθούν και στηρίζονται σε πολιτικοκοινωνικούς μύθους>>.

Σ. Καστριώτης (εδώ) 

4.  Στη θέση συμπεράσματος. 

Η συστημική ενσωμάτωση των διανοουμένων (κυρίως των επιστημόνων) μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο (συστηματικά πλέον) τόσο στη Δύση όσο και  στις Σοσιαλιστικές Χώρες επέφερε ένα συντριπτικό πλήγμα στον επιστημονικό σοσιαλισμό: Ο μαρξισμός από μέθοδος κοινωνικής ανάλυσης μετατρέπεται σε μέθοδο δικαιολόγησης των πεπραγμένων του υπαρκτού σοσιαλισμού - ή "σοσιαλισμού". Αν προσθέσουμε και την "προδοσία" της μήτρας του πλέον δυναμικού ιστορικά σκέλους της διανόησης του επαναστατικού μαρξισμού, τους   "κοσμοπολίτες" Εβραίους διανοούμενους (συνειδησιακό τραύμα από την τρομακτική γενοκτονία, "διάψευση "  του Διαφωτισμού και εθνισμός από την δημιουργία της πατρίδας καταφύγιο όλων των Εβραίων, του Ισραήλ), αναπόφευκτα ο επαναστατικός μαρξισμός  θεωρητικά μένει στάσιμος και όσες απόπειρες προσπαθούν να ξεφύγουν μπροστά, ακολουθούν την μοίρα - γιατί η φιλοσοφία της δράσης προϋποθέτει κινήματα - των κινημάτων δράσης που αναφέρονται (αντιαποιακικά, φεμινιστικά, νεολαιίστικα,    οικολογικά, ένοπλα, ειρηνικά και λοιπά): αποσπασματικότητα και μερικότητα, αντί τον ολισμό του ιστορικού υλισμού. Μάλιστα, παρατηρείται το φαινόμενο, να χτυπιέται με μαρξιστικούς όρους ο ολισμός και να προτείνεται ο νεονεοφιλελεύθερος ρεβιζιονιστικός σοσιαλισμός δίχως κεντρικό σχεδιασμό και ως προτεινόμενο κοινωνικό μοντέλο   και ως κινηματική δράση (στη χώρα μας π.χ.,η ΠΡΩΣΥΝΑΤ και ο Κεφαλάς για τη διαχείριση των απορριμμάτων με τον υπερτονισμό του αντιεπιστημονικού μοντέλου του τοπικού σχεδιασμού απέναντι του Περιφερειακού και Εθνικού σχεδιασμού).

5.  Αναγκαίες διευκρινίσεις.

α). Δεν πρέπει να μπερδεύεται ο όρος και η έννοια του εγκυκλοπαιδισμού (ξερές γνώσεις πληροφοριακού χαρακτήρα) με τον όρο και την έννοια της εγκυκλοπαιδικής ολόπλευρης γνώσης (στην Αναγέννηση είχε την έννοια της "πανεπιστημονικής" γνώσης και στον Διαφωτισμό πήρε την έννοια της σύζευξης των θετικών επιστημών με τις ανθρωπιστικές). Ο πρώτος κυριαρχεί από το δεύτερο  μισό του 20ου αιώνα, η δεύτερη κυριάρχησε στη σκέψη και στη συνείδηση των ανθρώπων από τα τέλη του μεσαίωνα ως τις αρχές του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα.   

β). Ενδεικτικό της μικροαστικής αντίληψης που επικρατεί   στους Έλληνες αριστερούς διανοούμενους και δημοσιολογούντες είναι το γεγονός πως πολλά κείμενά τους συνοδεύονται με τη φωτογραφία τους καταπατώντας  κάθε κανόνα συνομωτικότητας  προς χάρη της (εκλογικής; εμπορικής; εγωιστικής; εγωτιστικής;) αναγνωρισιμότητας.

γ). Οφείλω να διευκρινίσω ότι το επιθετικό ύφος στον τίτλο δεν υποκρύπτει καμμία διάθεση υποτίμησης της Παντιέρας και του συγγραφέα  Χ. Μπελαντή. Ίσα ίσα τους εκτιμώ όπως εκτιμώ όλες τις φωνές και τις γραφίδες που στρατεύονται στην υπόθεση της απελευθέρωσης της κοινωνίας.

Το κείμενο του Μπελαντή εδώ


Σ.Καστριώτης