Η συμβολαιακή γεωργία δεν είναι κάτι πρωτόφαντο. Συμφωνίες μεταξύ παραγωγών και αγοραστών κλείνονται χρόνια τώρα παντού. Πρώτη φορά που κάποια μεγάλη εταιρεία έκανε κάτι τέτοιο στον τόπο μας ήταν το 1969, όταν η ΜπαρμπαΣτάθης έβαλε σε εφαρμογή ένα ολοκληρωμένο δίκτυο συμβολαιακής αγροτικής διαχείρισης.
Είκοσι χρόνια αργότερα, μπήκε στον χορό και η πρώτη πολυεθνική. Ήταν το "βρόμικο '89" όταν ηPepsico έκανε τα πρώτα συμβόλαια συνεργασίας με πατατοπαραγωγούς, προς χάριν των γνωστών μας τσιπς Lays (τότε Tasty). Σήμερα, η Pepsico έχει συμβόλαια με καμμιά εκατοστή παραγωγούς πατάτας σε όλη την Ελλάδα, συγκεντρώνοντας κάπου 100.000 τόννους προϊόντος. Στόχος τής εταιρείας είναι να αυξήσει αυτά τα συμβόλαια, μέχρις ότου αποκτήσει συμβολαιακή επάρκεια πρώτης ύλης 100%.
Το 2002, η Barilla έβαλε σε εφαρμογή ένα πλάνο εκτεταμένης συμβολαιακής γεωργίας, με στόχο να εξασφαλίσει τις απαραίτητες για την παραγωγή της ποσότητες σταριού. Σήμερα, η Barilla είναι ένας από τους σημαντικώτερους αγοραστές ελληνικού σταριού, καθώς προμηθεύεται περί τις 60.000 τόννους από 2.000 παραγωγούς, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν τις οδηγίες τής εταιρείας ώστε το προϊόν τους να πληροί τις ποιοτικές απαιτήσεις του αγοραστού.
Το 2008 έκανε τα πρώτα της συμβόλαια και η Αθηναϊκή Ζυθοποιία (Άμστελ, Χάινεκεν, Άλφα και άλλες 9 μπίρες) με 800 παραγωγούς κριθαριού. Εφτά χρόνια αργότερα, οι 800 έχουν γίνει πάνω από 3.000 και για τις ανάγκες τής εταιρείας καλλιεργούνται με κριθάρι κάπου 240.000 στρέμματα. Έτσι, η εταιρεία όχι απλώς διαθέτει απόλυτη επάρκεια σε πρώτη ύλη (πέρυσι μάζεψε σχεδόν 90.000 τόννους) αλλά έχει και περίσσευμα, το οποίο πουλάει σε άλλες εταιρείες.
Με την εμφάνιση της τραπεζικής συμβολαιακής γεωργίας, τα τελευταία χρόνια μπήκαν στο παιχνίδι και άλλες μεγάλες εταιρείες. Έχοντας εξασφαλίσει ότι, λόγω τράπεζας, οι παραγωγοί δεν θα ξεμείνουν από πόρους, η σύναψη συμβολαίων έγινε πιο εύκολη και η εκτέλεσή τους πιο σίγουρη. Η Ελαΐς έχει ήδη από το 2011 συμβόλαια 50.000 τόννων τομάτας που χρειάζεται για το Pummaro της ενω της περισσεύουν και 25.000 τόννοι για εξαγωγή, παράλληλα δε σχεδιάζει ένα συμβολαιακό πρόγραμμα με ελαιοπαραγωγούς. Δυναμικά κινείται και η Philip Morris (μονοπώλιο των ΗΠΑ που εξαγόρασε τον Παπαστράτο), η οποία υπολογίζει ότι μέχρι το 2017 θα απορροφά, μέσω συμβολαίων, το ήμισυ της παραγωγής καπνού στην χώρα μας.
Θα ρωτήσει, ίσως, ο καλόπιστος αναγνώστης τι κακό υπάρχει σε όλα αυτά. Αν παραβλέψουμε ότι οι τιμές που πληρώνουν οι μεγάλες εταιρείες δεν είναι και οι καλύτερες, ότι η πίεση των συμβολαίων οδηγεί σε καταστροφικές μονοκαλλιέργειες και ότι η γη παράγει όχι αυτό που χρειάζεται η κοινωνία αλλά αυτό που χρειάζονται οι αγοραστές (τα "περισσεύματα" που εξάγουν η Αθηναϊκή Ζυθοποιία και η Ελαΐς κάτι λένε επ'αυτού), είμαι πρόθυμος να απαντήσω "τίποτε" για λόγους οικονομίας τής κουβέντας. Το δικό μου ερώτημα είναι άλλο: με δεδομένο ότι όλα τα συμβόλαια που αναφέραμε παραπάνω έγιναν μεταξύ παραγωγών και αγοραστών, η τράπεζα τί κάνει σήμερα στην μέση;
Η κύρια απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι ότι η τράπεζα φροντίζει για την υλοποίηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ, παράλληλα, ενισχύει τις διαδικασίες καθετοποίησης της παραγωγής και συγκέντρωσής της σε λίγα χέρια. Δεν θα επαναλάβω αυτά που προσφυώς ανέφεραν οι σχολιογράφοι στο χτεσινό κείμενο (σημ.: ρε παιδιά, μου χαλάσατε αυτό που είχα έτοιμο για σήμερα, αναγκάζοντάς με να το ξαναγράψω!) αλλά θα σημειώσω επιγραμματικά:
- Ενισχύεται η παραγωγή εξαγώγιμων προϊόντων, δηλαδή προϊόντων που παράγουμε όχι για να τα φάμε αλλά για να τα πουλήσουμε. Κάποιος σχολιογράφος υποστήριξε ότι έτσι μειώνουμε το εθνικό μας χρέος αλλά μακάρι να ήσαν τόσο απλά τα πράγματα. Αν πουλάω τα μαρούλια που βγάζω στον κήπο μου και τα αβγά που γεννούν οι κότες μου, πρέπει να αγοράσω κάτι άλλο να φάω για να μη πεθάνω από την πείνα. Αν, δηλαδή, η Barilla αγοράσει όλο το στάρι που βγάζουμε, εμείς πρέπει να κάνουμε εισαγωγή σταριού για να καλύψουμε τις ανάγκες μας. Τα στοιχεία που λένε ότι τα προϊόντα που παράγονται υπό καθεστώς τραπεζικής συμβολαιακής γεωργίας εξάγονται σε ποσοστό 90%, είναι λίαν ανησυχητικά.
- Εξαφανίζεται ο μικροπαραγωγός. Αφού οι μεγάλοι αγοραστές κάνουν συμβόλαια, οι μικροί παραγωγοί είναι υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν, αν δεν θέλουν να δουν την σοδειά τους να σαπίζει. Μόνο που ο μεγάλος αγοραστής έχει την άνεση να συμπιέζει τις τιμές παραγωγού σε επίπεδα που ίσως και να μη καλύπτουν το κόστος παραγωγής. Έτσι, οι μικροπαραγωγοί ωθούνται είτε προς την έξοδο και την εξαφάνιση είτε προς την συνένωση, προκειμένου να μειώσουν τα κόστη τους. Κι επειδή αυτού του είδους οι συνενώσεις χαρακτηρίζονται από το γνωστό στον καπιταλισμό "το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό", απώτερο αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η συγκέντρωση της παραγωγής σε λίγα χέρια.
- Εξαφανίζεται ο μικρομεσαίος μεταποιητής. Είναι χαρακτηριστικό ότι το "σχέδιο Στουρνάρα", το οποίο ο τότε υπουργός οικονομικών υπέβαλε στο Γιούρογκρουπ στις αρχές Μαΐου 2014 (*), έκανε λόγο (α) για κλείσιμο των 1.800 ελαιοτριβείων που λειτουργούν στον τόπο μας και αντικατάστασή τους από 2-3 μεγα-ελαιοτριβεία, τα οποία θα επεξεργάζονται το σύνολο του ελαιοκάρπου της χώρας, (γ) για κλείσιμο όλων των μονάδων συσκευασίας αγροτικών προϊόντων και αντικατάστασή τους με 2-3 μεγάλες μονάδες και (γ) για ίδρυση μιας μόνο εταιρείας διακίνησης αγροτικών προϊόντων, τηςGreek Foods Company (είχε έτοιμο και το όνομα ο υπουργός;), η οποία θα είναι είτε ιδιωτική (καμμία έκπληξη) είτε ΣΔΙΤ (καμμία έκπληξη, επίσης).
Τελειώνουμε. Αν μετά από όσα είπαμε χτες και σήμερα υπάρχουν κάποιοι που εξακολουθούν να θεωρούν την τραπεζική συμβολαιακή γεωργία-κτηνοτροφία θετική για τους παραγωγούς, ας απαντήσουν μόνοι τους στο ερώτημα: πώς μπορεί ένας μικροπαραγωγός να βγει κερδισμένος από την συμφωνία του με μια τράπεζα;
-----------------------------
(*) Το σχέδιο που παρουσίασε ο Στουρνάρας ήταν βασισμένο αφ' ενός μεν στην μελέτη "Greece - 10 years ahead" της εταιρείας McKinsey, εκπονημένη το 2011 με χρηματοδότες τον ΣΕΒ και την Εθνική Τράπεζα. Η μελέτη είχε παραδοθεί στον τότε πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου, απ' όπου έφτασε στα χέρια τού Στουρνάρα. Λεπτομέρεια: μόλις έξι μήνες πριν από εκείνο το Γιούρογκρουπ, η τράπεζα Πειραιώς είχε εγκαινιάσει τα προγράμματά της για την συμβολαιακή γεωργία/κτηνοτροφία.
Στο διαδίκτυο κυκλοφορεί η πληροφορία (π.χ. Αυγή) ότι σχετική μελέτη είχε κάνει και το ΙΟΒΕ αλλά δεν κατάφερα να βρω ο,τιδήποτε σχετικό. Επίσης, στο διαδίκτυο γίνεται λόγος (π.χ. πάλι Αυγή) για κάποια μελέτη τής McKinsey "Greece 20/20" αλλά ούτε τέτοιο πράγμα υπάρχει. Για τούτο το ιστολόγιο, πληροφορία που δεν διασταυρώνεται και δεν ελέγχεται η πηγή της, δεν είναι πληροφορία.
http://teddygr.blogspot.gr/2015/11/blog-post_24.html?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed:+blogspot/teddygr+(Cogito+ergo+sum)
Είκοσι χρόνια αργότερα, μπήκε στον χορό και η πρώτη πολυεθνική. Ήταν το "βρόμικο '89" όταν ηPepsico έκανε τα πρώτα συμβόλαια συνεργασίας με πατατοπαραγωγούς, προς χάριν των γνωστών μας τσιπς Lays (τότε Tasty). Σήμερα, η Pepsico έχει συμβόλαια με καμμιά εκατοστή παραγωγούς πατάτας σε όλη την Ελλάδα, συγκεντρώνοντας κάπου 100.000 τόννους προϊόντος. Στόχος τής εταιρείας είναι να αυξήσει αυτά τα συμβόλαια, μέχρις ότου αποκτήσει συμβολαιακή επάρκεια πρώτης ύλης 100%.
 |
| Γιάννης Στουρνάρας, υπουργός οικονομικών, 5/5/2014: "Η χώρα χρειάζεται 2-3 ελαιοτριβεία, 2-3 συσκευαστήρια αγροτικών προϊόντων και μια εταιρεία μεταφοράς τους". Και κανένα ζαχαρουργείο, συμπληρώνουμε εμείς.
[Φωτογραφία: από το περιοδικό "Crash", Ιούνιος 2013]
|
Το 2002, η Barilla έβαλε σε εφαρμογή ένα πλάνο εκτεταμένης συμβολαιακής γεωργίας, με στόχο να εξασφαλίσει τις απαραίτητες για την παραγωγή της ποσότητες σταριού. Σήμερα, η Barilla είναι ένας από τους σημαντικώτερους αγοραστές ελληνικού σταριού, καθώς προμηθεύεται περί τις 60.000 τόννους από 2.000 παραγωγούς, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν τις οδηγίες τής εταιρείας ώστε το προϊόν τους να πληροί τις ποιοτικές απαιτήσεις του αγοραστού.
Το 2008 έκανε τα πρώτα της συμβόλαια και η Αθηναϊκή Ζυθοποιία (Άμστελ, Χάινεκεν, Άλφα και άλλες 9 μπίρες) με 800 παραγωγούς κριθαριού. Εφτά χρόνια αργότερα, οι 800 έχουν γίνει πάνω από 3.000 και για τις ανάγκες τής εταιρείας καλλιεργούνται με κριθάρι κάπου 240.000 στρέμματα. Έτσι, η εταιρεία όχι απλώς διαθέτει απόλυτη επάρκεια σε πρώτη ύλη (πέρυσι μάζεψε σχεδόν 90.000 τόννους) αλλά έχει και περίσσευμα, το οποίο πουλάει σε άλλες εταιρείες.
Με την εμφάνιση της τραπεζικής συμβολαιακής γεωργίας, τα τελευταία χρόνια μπήκαν στο παιχνίδι και άλλες μεγάλες εταιρείες. Έχοντας εξασφαλίσει ότι, λόγω τράπεζας, οι παραγωγοί δεν θα ξεμείνουν από πόρους, η σύναψη συμβολαίων έγινε πιο εύκολη και η εκτέλεσή τους πιο σίγουρη. Η Ελαΐς έχει ήδη από το 2011 συμβόλαια 50.000 τόννων τομάτας που χρειάζεται για το Pummaro της ενω της περισσεύουν και 25.000 τόννοι για εξαγωγή, παράλληλα δε σχεδιάζει ένα συμβολαιακό πρόγραμμα με ελαιοπαραγωγούς. Δυναμικά κινείται και η Philip Morris (μονοπώλιο των ΗΠΑ που εξαγόρασε τον Παπαστράτο), η οποία υπολογίζει ότι μέχρι το 2017 θα απορροφά, μέσω συμβολαίων, το ήμισυ της παραγωγής καπνού στην χώρα μας.
Θα ρωτήσει, ίσως, ο καλόπιστος αναγνώστης τι κακό υπάρχει σε όλα αυτά. Αν παραβλέψουμε ότι οι τιμές που πληρώνουν οι μεγάλες εταιρείες δεν είναι και οι καλύτερες, ότι η πίεση των συμβολαίων οδηγεί σε καταστροφικές μονοκαλλιέργειες και ότι η γη παράγει όχι αυτό που χρειάζεται η κοινωνία αλλά αυτό που χρειάζονται οι αγοραστές (τα "περισσεύματα" που εξάγουν η Αθηναϊκή Ζυθοποιία και η Ελαΐς κάτι λένε επ'αυτού), είμαι πρόθυμος να απαντήσω "τίποτε" για λόγους οικονομίας τής κουβέντας. Το δικό μου ερώτημα είναι άλλο: με δεδομένο ότι όλα τα συμβόλαια που αναφέραμε παραπάνω έγιναν μεταξύ παραγωγών και αγοραστών, η τράπεζα τί κάνει σήμερα στην μέση;
Η κύρια απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι ότι η τράπεζα φροντίζει για την υλοποίηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ, παράλληλα, ενισχύει τις διαδικασίες καθετοποίησης της παραγωγής και συγκέντρωσής της σε λίγα χέρια. Δεν θα επαναλάβω αυτά που προσφυώς ανέφεραν οι σχολιογράφοι στο χτεσινό κείμενο (σημ.: ρε παιδιά, μου χαλάσατε αυτό που είχα έτοιμο για σήμερα, αναγκάζοντάς με να το ξαναγράψω!) αλλά θα σημειώσω επιγραμματικά:
- Ενισχύεται η παραγωγή εξαγώγιμων προϊόντων, δηλαδή προϊόντων που παράγουμε όχι για να τα φάμε αλλά για να τα πουλήσουμε. Κάποιος σχολιογράφος υποστήριξε ότι έτσι μειώνουμε το εθνικό μας χρέος αλλά μακάρι να ήσαν τόσο απλά τα πράγματα. Αν πουλάω τα μαρούλια που βγάζω στον κήπο μου και τα αβγά που γεννούν οι κότες μου, πρέπει να αγοράσω κάτι άλλο να φάω για να μη πεθάνω από την πείνα. Αν, δηλαδή, η Barilla αγοράσει όλο το στάρι που βγάζουμε, εμείς πρέπει να κάνουμε εισαγωγή σταριού για να καλύψουμε τις ανάγκες μας. Τα στοιχεία που λένε ότι τα προϊόντα που παράγονται υπό καθεστώς τραπεζικής συμβολαιακής γεωργίας εξάγονται σε ποσοστό 90%, είναι λίαν ανησυχητικά.
- Εξαφανίζεται ο μικροπαραγωγός. Αφού οι μεγάλοι αγοραστές κάνουν συμβόλαια, οι μικροί παραγωγοί είναι υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν, αν δεν θέλουν να δουν την σοδειά τους να σαπίζει. Μόνο που ο μεγάλος αγοραστής έχει την άνεση να συμπιέζει τις τιμές παραγωγού σε επίπεδα που ίσως και να μη καλύπτουν το κόστος παραγωγής. Έτσι, οι μικροπαραγωγοί ωθούνται είτε προς την έξοδο και την εξαφάνιση είτε προς την συνένωση, προκειμένου να μειώσουν τα κόστη τους. Κι επειδή αυτού του είδους οι συνενώσεις χαρακτηρίζονται από το γνωστό στον καπιταλισμό "το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό", απώτερο αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η συγκέντρωση της παραγωγής σε λίγα χέρια.
- Εξαφανίζεται ο μικρομεσαίος μεταποιητής. Είναι χαρακτηριστικό ότι το "σχέδιο Στουρνάρα", το οποίο ο τότε υπουργός οικονομικών υπέβαλε στο Γιούρογκρουπ στις αρχές Μαΐου 2014 (*), έκανε λόγο (α) για κλείσιμο των 1.800 ελαιοτριβείων που λειτουργούν στον τόπο μας και αντικατάστασή τους από 2-3 μεγα-ελαιοτριβεία, τα οποία θα επεξεργάζονται το σύνολο του ελαιοκάρπου της χώρας, (γ) για κλείσιμο όλων των μονάδων συσκευασίας αγροτικών προϊόντων και αντικατάστασή τους με 2-3 μεγάλες μονάδες και (γ) για ίδρυση μιας μόνο εταιρείας διακίνησης αγροτικών προϊόντων, τηςGreek Foods Company (είχε έτοιμο και το όνομα ο υπουργός;), η οποία θα είναι είτε ιδιωτική (καμμία έκπληξη) είτε ΣΔΙΤ (καμμία έκπληξη, επίσης).
 |
| [Από το "Ποντίκι", 2/2/2014] |
-----------------------------
(*) Το σχέδιο που παρουσίασε ο Στουρνάρας ήταν βασισμένο αφ' ενός μεν στην μελέτη "Greece - 10 years ahead" της εταιρείας McKinsey, εκπονημένη το 2011 με χρηματοδότες τον ΣΕΒ και την Εθνική Τράπεζα. Η μελέτη είχε παραδοθεί στον τότε πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου, απ' όπου έφτασε στα χέρια τού Στουρνάρα. Λεπτομέρεια: μόλις έξι μήνες πριν από εκείνο το Γιούρογκρουπ, η τράπεζα Πειραιώς είχε εγκαινιάσει τα προγράμματά της για την συμβολαιακή γεωργία/κτηνοτροφία.
Στο διαδίκτυο κυκλοφορεί η πληροφορία (π.χ. Αυγή) ότι σχετική μελέτη είχε κάνει και το ΙΟΒΕ αλλά δεν κατάφερα να βρω ο,τιδήποτε σχετικό. Επίσης, στο διαδίκτυο γίνεται λόγος (π.χ. πάλι Αυγή) για κάποια μελέτη τής McKinsey "Greece 20/20" αλλά ούτε τέτοιο πράγμα υπάρχει. Για τούτο το ιστολόγιο, πληροφορία που δεν διασταυρώνεται και δεν ελέγχεται η πηγή της, δεν είναι πληροφορία.
http://teddygr.blogspot.gr/2015/11/blog-post_24.html?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed:+blogspot/teddygr+(Cogito+ergo+sum)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου