Μπορούσε η Αριστερά να αποτρέψει το "γύψο" του '67; (Εξαιρετικό)

Χάρης Παπαδόπουλος

Η δικτατορία του ’67 δεν ήταν ένα «ατύχημα», μια παρένθεση στη δημοκρατική ομαλότητα που δήθεν συνεχίζονταν απρόσκοπτα. Αντίθετα, ήταν μια κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» μπροστά σε μια γενικευμένη πολιτική κρίση. Η χούντα ήταν απαραίτητη για να κλείσει το καπάκι της αμφισβήτησης και της δράσης των εργατικών μαζών, που γνώρισαν την κορύφωσή τους στα Ιουλιανά του ’65.


Γι’ αυτό και η αντί­δρα­ση του «πο­λι­τι­κού κό­σμου», δη­λα­δή των ηγε­τών της Δε­ξιάς και του Κέ­ντρου, ήταν ασθε­νι­κή. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, κρα­τού­σαν στάση σιω­πη­ρής ανα­μο­νής, με πιο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό πα­ρά­δειγ­μα τον ίδιο τον Κων­στα­ντί­νο Κα­ρα­μαν­λή στο Πα­ρί­σι. 


Την ίδια ώρα, η αφρό­κρε­μα της αστι­κής τάξης (Λά­τσης, Ωνά­σης, Μπο­δο­σά­κης, Βαρ­δι­νο­γιάν­νης και Τομ Πάπ­πας) αγκά­λια­ζε απρο­σχη­μά­τι­στα τη χού­ντα με στε­νούς προ­σω­πι­κούς δε­σμούς. 

Αυτός είναι ο λόγος που κάθε αντι­δι­κτα­το­ρι­κή δράση από τα πάνω, μαζί με το κί­νη­μα του Ναυ­τι­κού και το πρα­ξι­κό­πη­μα του βα­σι­λιά, κα­τέ­λη­γαν κάθε φορά σε φιά­σκο. Η δι­κτα­το­ρία ήταν η μόνη ρε­α­λι­στι­κή εναλ­λα­κτι­κή του ίδιου του συ­στή­μα­τος μπρο­στά στην κρίση του πο­λι­τι­κού του κα­θε­στώ­τος. 

Ακόμη και ως «λύση ανά­γκης» όμως, μια δι­κτα­το­ρία δεν είναι μόνο ευ­και­ρία για τρελά κέρδη για τους κροί­σους. 

Είναι και μια κα­τά­στα­ση γε­μά­τη κιν­δύ­νους. Με τη δι­κτα­το­ρία απο­γυ­μνώ­νε­ται το κρά­τος από τη με­ταμ­φί­ε­σή του ως «ου­δέ­τε­ρου ορ­γά­νου όλων των πο­λι­τών» και αφή­νει σε κοινή θέα αυτό που πραγ­μα­τι­κά είναι: ένας τε­ρα­τώ­δης μη­χα­νι­σμός κα­τα­πί­ε­σης για να ευ­η­με­ρούν οι πλού­σιοι και να τρο­μο­κρα­τού­νται οι φτω­χοί. 

Μα, πάνω απ’ όλα, ένα πρα­ξι­κό­πη­μα μπο­ρεί να οδη­γή­σει σε «ατυ­χή­μα­τα», όπου ο λαός να βρε­θεί νι­κη­τής στο δρόμο απέ­να­ντι στο στρα­τό, και να απει­λεί­ται η ίδια η εξου­σία των κα­πι­τα­λι­στών. 

Υπήρ­χε τέ­τοιος κίν­δυ­νος το 1967 στην Ελ­λά­δα; Δυ­στυ­χώς, το ένα πλε­ο­νέ­κτη­μα των πρα­ξι­κο­πη­μα­τιών, η συ­ντρι­πτι­κή στρα­τιω­τι­κή ισχύ, συ­μπλη­ρω­νό­ταν από ένα άλλο: Η ηγε­σία της Αρι­στε­ράς αφέ­θη­κε να πια­στεί εντε­λώς στον ύπνο. 

«Το ’67 δεν είναι ’36» 

Το ΚΚΕ και η ΕΔΑ αντι­στά­θη­καν ασφα­λώς στη χού­ντα. Τα μέλη και τα στε­λέ­χη της Αρι­στε­ράς οδη­γή­θη­καν ξανά στα μπου­ντρού­μια της Ασφά­λειας και στα ξε­ρο­νή­σια, περ­νώ­ντας όλα τα βα­σα­νι­στή­ρια και τις δο­λο­φο­νί­ες που επι­φύ­λα­ξε το κα­θε­στώς στους αντι­πά­λους του. 

Όμως δεν αρκεί ο ηρω­ι­σμός, χρειά­ζο­νται και ξε­κά­θα­ρες ιδέες. Η ηγε­σία της Αρι­στε­ράς δεν στά­θη­κε στο ύψος των κα­θη­κό­ντων της προ­κα­λώ­ντας με τη στάση της απί­στευ­τη σύγ­χυ­ση στους αγω­νι­στές και τις αγω­νί­στριες της βάσης. 

Στη διάρ­κεια των Ιου­λια­νών, η ΕΔΑ προ­σπα­θού­σε να «κα­τε­βά­σει τη θερ­μο­κρα­σία», ρί­χνο­ντας τα πιο χλια­ρά συν­θή­μα­τα και προ­τεί­νο­ντας τις πιο υπο­το­νι­κές μορ­φές πάλης, πολύ πίσω από τις δια­θέ­σεις των δια­δη­λω­τών. 

Μπρο­στά στο εν­δε­χό­με­νο πρα­ξι­κο­πή­μα­τος η στάση της ηγε­σί­ας ήταν αντι­φα­τι­κή και αλ­λο­πρό­σαλ­λη. Από τη μια κό­μπα­ζε πως «αν επι­χει­ρή­σουν κάτι, θα τους πά­ρου­με με τα σκου­πό­ξυ­λα». Από την άλλη δεν έπαιρ­νε κά­ποιο πρα­κτι­κό μέτρο προ­ε­τοι­μα­σί­ας. Απε­να­ντί­ας προ­σπα­θού­σε διαρ­κώς να κα­θη­συ­χά­σει τον κόσμο πως τί­πο­τα τέ­τοιο δεν πρό­κει­ται να συμ­βεί. 

Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά ο Λε­ω­νί­δας Κύρ­κος δή­λω­νε σε συ­σκέ­ψεις στε­λε­χών της ΕΔΑ πως «το ’67 δεν είναι ΄36», δη­λα­δή πως δεν πρό­κει­ται να γίνει δι­κτα­το­ρία όπως το 1936 με τον Με­τα­ξά. Το τσι­τά­το αυτό πέ­ρα­σε σε όλες τις δη­μό­σιες πα­ρεμ­βά­σεις των ηγε­τών της ΕΔΑ. 

Δια­βά­στε την πα­ρα­κά­τω μαρ­τυ­ρία του Δη­μή­τρη Κου­τσού­νη, οι­κο­δό­μου, στε­λέ­χους της ΕΔΑ και κα­τό­πιν του ΚΚΕ εσω­τε­ρι­κού: «Εκεί­νη την πε­ρί­ο­δο λέ­γα­νε ότι το ‘67 δεν είναι ‘36 γιατί πη­γαί­να­με σε εκλο­γές, ήταν πα­ρα­μο­νές εκλο­γών του ’67. Σε όλες τις ομι­λί­ες τους οι υπο­ψή­φιοι της ΕΔΑ λέ­γα­νε αυτά τα πράγ­μα­τα… Και έγινε δι­κτα­το­ρία και όλοι κοι­μό­μα­σταν». 

Τη νίκη των πρα­ξι­κο­πη­μα­τιών ακο­λού­θη­σε, ένα χρόνο μετά, η διά­σπα­ση του ΚΚΕ με την ίδρυ­ση του ΚΚΕ Εσω­τε­ρι­κού. Η Αρι­στε­ρά, νι­κη­μέ­νη και δια­σπα­σμέ­νη, μπο­ρού­σε άραγε να βγά­λει κά­ποια συ­μπε­ρά­σμα­τα, για να μην πέσει στα ίδια λάθη; 

Η φράση του Χέ­γκελ «αυτό που μας δι­δά­σκει η Ιστο­ρία είναι ότι ποτέ κα­νείς δεν δι­δά­χτη­κε τί­πο­τα από την ιστο­ρία του» ται­ριά­ζει γάντι, του­λά­χι­στον στην πε­ρί­πτω­ση της ηγε­σί­ας της ρε­φορ­μι­στι­κής Αρι­στε­ράς. 

Το ΚΚΕ και το ΚΚΕ εσω­τε­ρι­κού προ­σπά­θη­σαν να εκ­με­ταλ­λευ­τούν την ευ­και­ρία της «φι­λε­λευ­θε­ρο­ποί­η­σης» της χού­ντας με τον Μαρ­κε­ζί­νη το 1973, για να πε­τύ­χουν την επα­νέ­ντα­ξή τους στο νό­μι­μο πο­λι­τι­κό παι­γνί­δι. 

Ενώ ο ηγέ­της της ΕΡΕ Κα­νελ­λό­που­λος (έστω και μόνος μέσα στο κόμμα του) αρ­νιό­ταν στα­θε­ρά τη συμ­με­το­χή στις εκλο­γές που ετοί­μα­ζαν οι δι­κτά­το­ρες, κι ο Μαύ­ρος της Ένω­σης Κέ­ντρου -για να μην εκτε­θεί ο ίδιος- πε­ρί­με­νε πρώτα από την ΕΡΕ να ξε­κα­θα­ρί­σει τη στάση της, ο Η. Ηλιού της ΕΔΑ ήταν ο πρώ­τος πο­λι­τι­κός αρ­χη­γός που χαι­ρέ­τι­σε την «επι­στρο­φή στη δη­μο­κρα­τία» και κά­λε­σε τα κόμ­μα­τα να πά­ρουν μέρος στις επι­κεί­με­νες εκλο­γές! 

Το ΚΚΕ εσω­τε­ρι­κού το τρά­βη­ξε πιο πέρα: «Η κα­λύ­τε­ρη αξιο­ποί­η­ση των εκλο­γι­κών δυ­να­το­τή­των μπο­ρεί να γίνει με τη δη­μιουρ­γία μιας ενιαί­ας αντι­δι­κτα­το­ρι­κής πα­ρά­τα­ξης που να πε­ρι­λαμ­βά­νει όλες τις δυ­νά­μεις … από την Αρι­στε­ρά ως τη Δεξιά» (!) (Μπά­μπης Δρα­κό­που­λος, γραμ­μα­τέ­ας ΚΚΕ εσ. «Βήμα», 19/10/73). 

Το ΚΚΕ από τη μεριά του το… τερ­μά­τι­σε, κά­νο­ντας κρι­τι­κή στους πο­λι­τι­κούς που δεν αρ­πά­ζουν την ευ­και­ρία των εκλο­γών που προ­σφέ­ρει η χού­ντα: «Οι ηγέ­τες των κομ­μά­των της Δε­ξιάς και του Κέ­ντρου… δεν δέ­χο­νται να ανα­λά­βουν συ­γκε­κρι­μέ­νες και σα­φείς δε­σμεύ­σεις για τον εκ­δη­μο­κρα­τι­σμό του εθνι­κού μας βίου. Με τη θέση τους αυτή εμπο­δί­ζουν τη συ­γκρό­τη­ση ενιαί­ου αντι­δι­κτα­το­ρι­κού με­τώ­που» (η ΚΕ του ΚΚΕ για το χου­ντο­δη­μο­ψή­φι­σμα, Ιού­νης ’73). 

Ευ­τυ­χώς ακο­λού­θη­σε η εξέ­γερ­ση του Πο­λυ­τε­χνεί­ου που τί­να­ξε στον αέρα το δρόμο της φι­λε­λευ­θε­ρο­ποί­η­σης της χού­ντας, για να της δώσει τη χα­ρι­στι­κή βολή «η επι­στρά­τευ­ση της σα­γιο­νά­ρας» το ’74. 

Παρά τα πα­ρα­πά­νω, ήταν τα δύο ΚΚΕ και το ΠΑΣΟΚ που στρα­το­λό­γη­σαν δε­κά­δες χι­λιά­δες μέλη κατά τη με­τα­πο­λί­τευ­ση, από την ερ­γα­τι­κή τάξη και τη νε­ο­λαία που στρε­φό­ταν αρι­στε­ρά. Είχαν ένα πρώτο στε­λε­χι­κό δυ­να­μι­κό, εμπει­ρία και, πάνω απ’ όλα, το φω­το­στέ­φα­νο του θρύ­λου. Και φυ­σι­κά κρά­τη­σαν τον κόσμο τους πε­ριο­ρι­σμέ­νο στα όρια ανο­χής του συ­στή­μα­τος, πα­τώ­ντας πάντα φρένο στη δυ­να­μι­κή των αγώ­νων. 

Στρα­τη­γι­κή

Οι αστο­χί­ες της ηγε­σί­ας της Αρι­στε­ράς δεν ήταν κυ­ρί­ως αδυ­να­μί­ες των προ­σώ­πων που δι­ηύ­θυ­ναν. Το ΚΚΕ κι η ευ­ρω­κο­μου­νι­στι­κή πα­ραλ­λα­γή του, το ΚΚΕ εσ., ορ­γά­νω­ναν αν­θρώ­πους που προσ­δο­κού­σαν το σο­σια­λι­σμό, αλλά τους εκ­παί­δευαν σε μια πο­λι­τι­κή πε­ριο­ρι­σμέ­νων με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων μέσα στο σύ­στη­μα. 

Ανά­με­σα στους κα­θη­με­ρι­νούς αγώ­νες από τη μια και την ανά­γκη να κα­ταρ­γη­θεί ορι­στι­κά η εκ­με­τάλ­λευ­ση αν­θρώ­που από άν­θρω­πο από την άλλη, δεν υπήρ­χε καμία γέ­φυ­ρα. Και κάθε φορά που μπαί­νει μπρο­στά το ζή­τη­μα της εξου­σί­ας, το ΚΚΕ και η υπό­λοι­πη ρε­φορ­μι­στι­κή Αρι­στε­ρά ανα­ζη­τούν συμ­μά­χους σε κά­ποιο «πα­τριω­τι­κό» τμήμα της αστι­κής τάξης προ­σαρ­μό­ζο­ντας σ’ αυ­τούς τους «συμ­μά­χους» τα όρια της πο­λι­τι­κής τους. 

Έτσι, η ερ­γα­τι­κή εξου­σία και ο σο­σια­λι­σμός πα­ρα­πέ­μπο­νται για τη Δευ­τέ­ρα Πα­ρου­σία και οι ελιγ­μοί με τους αστούς κα­τα­λή­γουν πά­ντο­τε σε Βάρ­κι­ζες. 

Το 1967 χρεια­ζό­ταν μια άλλη, μια επα­να­στα­τι­κή Αρι­στε­ρά, που να έχει εμπι­στο­σύ­νη στη μα­χη­τι­κό­τη­τα της ερ­γα­τι­κής τάξης, κι όχι στη «σύ­νε­ση» και τις «δη­μο­κρα­τι­κές ευαι­σθη­σί­ες» των κα­πι­τα­λι­στών. Ήταν ανα­γκαία μια ηγε­σία που να ξέρει τι θέλει και να έχει τα στε­λέ­χη και το μέ­γε­θος για να το κάνει. 

Μένει σε μας να απο­δεί­ξου­με πως κάτι μά­θα­με από την Ιστο­ρία, και πως, στις μάχες που πλη­σιά­ζουν, θα εί­μα­στε λι­γό­τε­ρο ανέ­τοι­μοι/ες. 


http://rproject.gr/article/mporoyse-i-aristera-na-apotrepsei-gypso-toy-67

http://gregordergrieche.blogspot.gr/2015/04/67.html