Για την ενότητα της Αριστεράς...Για μια πολυκεντρική Αριστερά...Για την ενότητα στη βάση

Τετάρτη 27 Νοεμβρίου 2013

Εργατική εξαθλίωση στο γερμανικό «παράδεισο» (1)


Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει ή διαβάσει για το «κοινωνικό κράτος» που υποτίθεται ότι υπάρχει στη Δυτική Ευρώπη, σε αντίθεση με το «δικό μας» που δεν ενδιαφέρεται για τον πολίτη; Η όξυνση της κρίσης στη χώρα μας και η «κινεζοποίηση» που συντελείται με ταχύτατους ρυθμούς έχουν δώσει περισσότερη τροφή σ' αυτή τη φιλολογία. Θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε, ότι ο ευρωπαϊκός καπιταλισμός ενδιαφέρεται για τον «πολίτη» (έννοια που χρησιμοποιείται για να κρύψει τις ταξικές διαφορές στο εσωτερικό των χωρών), έστω κι αν λόγω της κρίσης (που παρουσιάζεται σα… φυσική καταστροφή, χωρίς ταξικά αίτια) αναγκάζεται να μειώσει το «κοινωνικό κράτος».


Στο παρόν αφιέρωμα, που γίνεται με αφορμή τα 24 χρόνια από την πτώση του τείχους του Βερολίνου, θα διερευνήσουμε πόση αξία μπορούν να έχουν οι παραπάνω «διαπιστώσεις» στη χώρα που αποτελεί ατμομηχανή του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, τη Γερμανία. Ως ιμπεριαλιστική χώρα που αποκομίζει τεράστια κέρδη ξεζουμίζοντας την εργατική τάξη σε άλλες χώρες, η Γερμανία δεν εφαρμόζει με τον ίδιο τρόπο τις περικοπές των δικαιωμάτων της εργατικής τάξης, όπως γίνεται στη χώρα μας.

Ο λόγος είναι προφανής. Αν η «κινεζοποίηση» γινόταν καθεστώς στο εσωτερικό της Γερμανίας, τότε θα διακυβευόταν η κοινωνική σταθερότητα και θα εγκυμονούνταν εξεγερτικές καταστάσεις, κάτι που το γερμανικό κεφάλαιο θέλει να αποφύγει. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν εφαρμόζεται «κινεζοποιημένη» εργασία σε τμήματα του εργαζόμενου πληθυσμού. Πέρα από τους μετανάστες που αποτελούν εύκολο «αντικείμενο εκμετάλλευσης» για το κεφάλαιο όλων των χωρών[1], τα εργατικά δικαιώματα καρατομήθηκαν και για άλλους εργαζόμενους που αναγκάζονται να υπομείνουν εξευτελιστικά μεροκάματα για να επιβιώσουν. Πρώτος στόχος σ’ αυτή την επίθεση ήταν οι εργαζόμενοι της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, που ένιωσαν στο πετσί τους τα «δώρα» του «φιλελεύθερου καπιταλισμού».
Ξεπούλημα και απολύσεις
Πριν από 24 χρόνια, στις 9 Νοέμβρη του 1989, έπεσε το τείχος του Βερολίνου. Ενα χρόνο μετά, η ανατολή μιας «νέας Γερμανίας» έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από χιλιάδες πολίτες της Ανατολικής Γερμανίας, που πανηγύριζαν για ένα καλύτερο αύριο. Η πραγματικότητα, όμως, διέψευσε όλες τις προσδοκίες.

Η προσάρτηση της Ανατολικής Γερμανίας στη Δυτική ξεκίνησε με το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας της πρώτης, μέσω της κακόφημης κρατικής εταιρίας Treuhand, που ανέλαβε τη βρόμικη δουλειά. Η Treuhand, που σημαίνει «έμπιστο χέρι», δημιουργήθηκε το καλοκαίρι του 1990, με στόχο την ιδιωτικοποίηση χιλιάδων ανατολικογερμανικών επιχειρήσεων και ακινήτων. Μέσα σε τέσσερα χρόνια, ξεπούλησε «μπιρ παρά» τις επιχειρήσεις αυτές[2], μειώνοντας παράλληλα το προσωπικό τους κατά 2.5 εκατομμύρια άτομα.

Αντί κέρδους από το ξεπούλημα αυτό, η Treuhand συσσώρευσε χρέος αξίας 300 δισ. γερμανικών μάρκων[3]. Ηταν τόσο προκλητικό το ξεπούλημα, που πληθώρα στελεχών της εταιρίας παραπέμφθηκε στα δικαστήρια με την κατηγορία της διαφθοράς. Τουλάχιστον ένα στέλεχος καταδικάστηκε[4].
Καταρρέουν οι αυταπάτες
Οσοι πιστεύουν ότι αυτά ανήκουν στο μακρινό παρελθόν και ότι τώρα στη Γερμανία οι μισθοί είναι υψηλοί για όλους τους εργαζόμενους θα απογοητευτούν, αν διαβάσουν τις αποκαλύψεις που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας. Πέρα από το γεγονός ότι στη Γερμανία δεν έχει ακόμα θεσμοθετηθεί ελάχιστος βασικός μισθός σε όλα τα επαγγέλματα (κάτι που ακόμα αποτελεί θέμα συζήτησης και παζαριών ανάμεσα στα κόμματα του νέου κυβερνητικού συνασπισμού), δεν είναι σπάνιες οι αναφορές καταστρατήγησης ακόμα και αυτών των ελάχιστων ωρομισθίων που έχουν συμφωνηθεί σε διάφορα κρατίδια για ορισμένα επαγγέλματα.

Τα ωρομίσθια αυτά αποτυπώνονται στον Πίνακα 1, ο οποίος, εκτός των άλλων, δείχνει ανάγλυφα και τη διαφορά που εξακολουθεί να υπάρχει μεταξύ Δυτικής και Ανατολικής Γερμανίας, 23 χρόνια μετά την ενοποίησή τους. Σύμφωνα με το περιοδικό Focus[5], οι πολύ χαμηλοί μισθοί δεν είναι κάτι σπάνιο στη Γερμανία. Οι καπιταλιστές δικαιολο- γούν τους μισθούς αυτούς με το χαμηλότερο κόστος ζωής και την υψηλή ανεργία.

Ομως, κατά το Ινστιτούτο Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του Ιδρύματος Χανς Μπέκλερ, που επικαλείται το περιοδικό[5], οι χαμηλοί μισθοί στην πρώην Ανατολική Γερμανία οφείλονται στο γεγονός της μικρότερης δέσμευσης των εργοδοτών σε συλλογικές συμβάσεις. Πράγμα λογικό, καθώς, σύμφωνα με έκθεση του πανεπιστημίου του Ντούισμπουργκ-Εσεν, του μεγαλύτερου πληθυσμιακά ομόσπονδου κρατιδίου της Γερμανίας (βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία)[6], το ποσοστό των εργαζόμενων που καλύπτονταν από συλλογικές συμβάσεις εργασίας έπεσε από το 80%, που βρισκόταν τη δεκαετία του '80, στο 65% για τη Δυτική και στο 54% για την Ανατολική Γερμανία το 2006!

Οπως και να έχει το πράγμα, το χαμηλότερο κόστος ζωής στα ανατολικά κρατίδια της Γερμανίας δε δικαιολογεί ωρομίσθια κάτω από 3 ευρώ!
Μισθοί πείνας 24 χρόνια μετά!
Κι όμως, όπως μας πληροφορεί το Focus, ένας 52χρονος πωλητής υπολογιστών στο Βραδεμβούργο (που βρίσκεται στην πρώην Ανατολική Γερμανία) πληρωνόταν με 2.84 ευρώ την ώρα! Επειδή τα χρήματα που έβγαζε κάθε μήνα ήταν πολύ λίγα, ο 52χρονος ζήτησε από το Γραφείο Εργασίας το βοήθημα που δικαιούται σύμφωνα το νόμο Hartz IV (για τον οποίο θα μιλήσουμε αναλυτικότερα σε επόμενο φύλλο). Μη φανταστείτε τίποτα τρομερά λεφτά, 382 ευρώ το μήνα του έδινε το Γραφείο Εργασίας.

Αν δεν υπήρχε αυτό το «βοήθημα», ίσως να μη μαθαίναμε ποτέ για το εξευτελιστικό ωρομίσθιο του 52χρονου. Κι αυτό γιατί το εξευτελιστικό ωρομίσθιο ήρθε στο φως της δημοσιότητας εξαιτίας της μήνυσης που έκανε το Γραφείο Εργασίας στον καπιταλιστή. Αν ο εργαζόμενος πληρωνόταν με την ελάχιστη αμοιβή (γύρω στα 5 ευρώ την ώρα), θα έπρεπε να πάρει επίδομα 222 και όχι 382 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι το Γραφείο Εργασίας πλήρωνε επιπλέον 160 ευρώ, επειδή ο καπιταλιστής δεν πλήρωνε το ελάχιστο ωρομίσθιο. Ετσι, το Γραφείο ζήτησε από τον καπιταλιστή να του επιστρέψει 5.250 ευρώ για τα τρία περίπου χρόνια που ο 52χρονος έπαιρνε το επίδομα. Τελικά, το δικαστήριο κατέληξε σε συμβιβασμό: να πληρώσει ο καπιταλιστής 1.560 ευρώ στο Γραφείο Εργασίας, διότι δεν είχε... ενημερωθεί σωστά από το τελευταίο!

Πέρα από το παραπάνω παράδειγμα, αυτό το «ντάμπινγκ» των μισθών εφαρμόζεται σε πληθώρα άλλων περιπτώσεων. Οπως στην περίπτωση πιτσαρίας που πλήρωνε τους ντελιβεράδες με τα... ιλιγγιώδη ωρομίσθια των 1.59 έως 2.72 ευρώ! Οπως αναφέρει με την εφημερίδα Μέρκισε Αλγκεμάινε[7], το Γραφείο Εργασίας του Βραδεμβούργου μήνυσε την πιτσαρία. Σύμφωνα με τη δικογραφία, οι εργαζόμενοι στα ντελίβερι της πίτσας δούλευαν 14 ώρες την εβδομάδα με μισθό μεταξύ 100 και 165 ευρώ το μήνα. Οι εργαζόμενοι πλήρους απασχόλησης (40 ώρες την εβδομάδα), σύμφωνα με τα στοιχεία, έπαιρναν 430 ευρώ το μήνα μικτά.

Το δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι μισθοί αυτοί αντιστοιχούσαν στο μισό από τις ελάχιστες αμοιβές που είχαν συμφωνηθεί σε τοπικό επίπεδο. Γι’ αυτό και το Γραφείο Εργασίας του Βραδεμβούργου κέρδισε τη δίκη υποχρεώνοντας την πιτσαρία να του επιστρέψει 11.000 ευρώ από τα χρήματα που το Γραφείο αναγκαζόταν να δώσει στους εργαζόμενους αυτούς, ως βοήθημα στο πλαίσιο του Hartz IV.

Οπως επισημαίνει η εφημερίδα, τους περασμένους μήνες πολλά Γραφεία Εργασίας έχουν κινηθεί δικαστικά εναντίον εκείνων που πληρώνουν χαμηλούς μισθούς, κάτω από τα επίπεδα του Hartz IV (δηλαδή κάτω από τα 400 ευρώ), σε περιοχές του κρατιδίου του Βραδεμβούργου. Σύμφωνα με πληροφορίες του υπουργείου Εργασίας, πάνω από 64 χιλιάδες εργαζόμενοι στο κρατίδιο αυτό είναι αναγκασμένοι να ζητήσουν επιδόματα από τα Γραφεία Eργασίας.
Αν όμως αυτές είναι οι ακραίες μορφές εκμετάλλευσης, που μαζί με την εκμετάλλευση των μεταναστών συνιστούν παραδείγματα κινεζοποίησης των εργαζόμενων στην Γερμανία, η κατάσταση πολλών από τους υπόλοιπους απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί «αξιοπρεπής», ενώ βαδίζει από το κακό στο χειρότερο. Γι’ αυτό όμως θα μιλήσουμε στο επόμενο άρθρο αυτής της σειράς.

Στο επόμενο: Εργατικά δικαιώματα στο απόσπασμα.

Παραπομπές

1. Τον περασμένο Ιούνη, η άγρια εκμετάλλευση μεταναστών από ανατολικές χώρες έγινε θέμα στα γερμανικά ΜΜΕ. Αφορμή το 45λεπτο ντοκιμαντέρ του γερμανικού καναλιού ARD (από τα μεγαλύτερα της χώρας) με τίτλο «Μισθωτοί σκλάβοι στη Γερμανία». Στο ντοκιμαντέρ αναφερόταν ότι οι υπεργολάβοι των μεγαλύτερων σφαγείων της χώρας τσέπωναν χοντρά λεφτά από τους καπιταλιστές ιδιοκτήτες των σφαγείων για να μισθώσουν ανασφάλιστους εργάτες με ωρομίσθια κάτω των 5 ευρώ και άθλιες συνθήκες. Οι εργάτες δούλευαν σε ακανόνιστα ωράρια, με τους καπιταλιστές να τους τηλεφωνούν ακόμα και μέσα στη νύχτα για να πάνε να δουλέψουν μερικές ώρες. Ζούσαν σε σπίτια δίπλα στα σφαγεία, με συρματοπλέγματα και σεκιουριτάδες, στοιβαγμένοι ανά οκτώ σε δωμάτια με τέσσερα κρεβάτια! (Βλ. «Κινεζοποιημένοι σκλάβοι στα γερμανικά σφαγεία» - «Κόντρα» αρ. φ. 736, 29.6. 13, http://www.eksegersi.gr/issue/736/.

2. Σύμφωνα με άρθρο του αμερικάνικου Εθνικού Γραφείου Οικονομικών Ερευνών με τίτλο: «The Treuhandanstalt : privatization by state and market» (http://www.nber.org/chapters/ c6726.pdf), οι επιχειρήσεις μπορούσαν να πουληθούν σε τιμή μέχρι και ένα (1) γερμανικό μάρκο με επενδυτικές χορηγήσεις στους αγοραστές. Σε αντάλλαγμα, οι αγοραστές εγγυούνταν τη διατήρηση των θέσεων εργασίας. Μια τέτοια επιχείρηση ήταν η Narva-Gluehbirnen.

3. Deutsche Welle, 20.9.2010 (http: //www.dw.de/treuhand-took-the-heat-for-privatization-of-east-german-economy/a-5985015).

4. Ο 45χρονος Wilfried Glock, πρώην μάνατζερ της Truehand, καταδικάστηκε σε πεντέμισι χρόνια φυλακή επειδή δέχτηκε «δωράκι» αξίας 5.35 εκατομμυρίων μάρκων για την προώθηση της πώλησης μιας ανατολικογερμανικής εταιρίας (Αssociated Press, 23.1.1996 (http://www.apnewsarchive.com/1996/Former-Treuhand-Manager-Sentenced-to-Prison-for-Corruption/id-c2cdc7128bc4b7580ae766a0b0f ddcaf).

5. Αρθρο με τίτλο «Μισθοί σκάνδαλο στη Γερμανία - Γιατί οι εργοδότες στην ανατολική Γερμανία πληρώνουν χαμηλότερους μισθούς;», 16.10.2013 (http://www.focus.de/finanzen/news/arbeitsmarkt/tid-34141/skandallohn-2-84-euro-pro-stunde-warum-ostdeutschland-das-land-der-lohndruecker-ist_aid_ 1131149.html και http://www.focus. de/finanzen/recht/hungerlohn-firma-vor-gericht-aufstocker-abgezockt-chefs-zahlen-2-84-euro-pro-stunde_aid_ 1130602.html) καθώς και άρθρο στη σκανδαλοθηρική Build (http://www.bild.de/news/inland/ausbeutung/mein-chef-zahlte-nur-2-84-euro-pro-stunde-32986912.bild.html).

6. «Χρόνος εργασίας και Πολιτική χρόνου εργασίας στη Γερμανία» (Working Time and Working Time Policy in Germany), Γενάρης 2009, του καθηγητή του τμήματος κοινωνιολογίας Gerhard Bosch (http://web.jil.go.jp/english/reports/documents/jilpt-reports/no.7_bosch.pdf).


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου