Η πρώτη εργατική Πρωτομαγιά. Του Πάνου Τριγάζη

Μέσα σε δραματικές συνθήκες για τη χώρα μας, τις οποίες βιώνουν με επώδυνο τρόπο οι εργαζόμενοι, πραγματοποιούνται οι φετινές εκδηλώσεις για την Εργατική Πρωτομαγιά. Συνθήκες που μας γυρίζουν πολλά χρόνια πίσω, όταν οι πρώτοι σοσιαλιστές διεκδικούσαν το 8ωρο, αξιοπρεπείς συντάξεις, αργία και κλειστά καταστήματα την Κυριακή.

Πρωτομαγιά, πριν 123 χρόνια ακριβώς, ιδρύθηκε ο «Κεντρικός Σοσιαλιστικός Σύλλογος», με πρωτοβουλία του τότε 25χρονου φοιτητή του Πολυτεχνείου Σταύρου Καλλέργη. Είχαν προηγηθεί και άλλες κινήσεις σοσιαλιστικού προσανατολισμού στην Ελλάδα (όπως του Π. Πανά, που το 1876 έβγαλε την εφημερίδα «Εργάτης»), όμως αυτός ήταν« ο πρώτος σοσιαλιστικός σύλλογος εν Ελλάδι και Τουρκία με καθαρόν και απευθείας σοσιαλιστικόν πρόγραμμα», γράφει ο ίδιος ο ιδρυτής του, πατέρας του μεγάλου ηθοποιού Λυκούργου Καλλέργη, που είχε διατελέσει και  βουλευτής του ΚΚΕ. Στο άμεσο πρόγραμμα του συλλόγου, μεταξύ άλλων, διαβάζουμε: Πας πολίτης έχει δικαίωμα υπάρξεως, Φορολογία ανάλογος του κεφαλαίου και της ιδιοκτησίας εκάστου, Κατάργησις της προσωπικής κρατήσεως δια χρέη, Αποκέντρωσις των εξουσιών - ανεξαρτησία των Δήμων.

Πρωτοβουλία του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου ήταν και η οργάνωση της πρώτης Εργατικής Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα, στις 2 Μαΐου 1893, μπροστά στοΠαναθηναϊκό Στάδιο, με συμμετοχή περίπου δύο χιλιάδων ατόμων. Όμως, υπήρχαν και άλλες σοσιαλιστικές κινήσεις και το αίτημα ενωτικού εορτασμού της Πρωτομαγιάς υπήρχε και τότε, στο οποίο ανταποκρίθηκε ο Καλλέργης αναλαμβάνοντας τη σχετική πρωτοβουλία.

Έτσι, η δεύτερη Πρωτομαγιά του 1894, που έγινε στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, ήταν ενωτική και πολύ πιο μαζική από την πρώτη, συγκεντρώνοντας 6000 κόσμο με ομιλητές τους Πλάτωνα Δρακούλη και Σταύρο Καλλέργη. Το δε ψήφισμα ήταν πληρέστερο από εκείνο της πρώτης Πρωτομαγιάς, αναφέροντας τα ακόλουθα αιτήματα:

α/ Την Κυριακήν να κλείωνται τα καταστήματα καθ΄όλην την ημέραν και οι εργάται ν΄αναπαύωνται.
β/ Οι εργάται να εργάζωνται επί 8 ώρας την ημέραν και ν΄απαγορευθή η εργασία εις τους ανηλίκους.
γ/ Να απονέμεται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς συντήρησιν εαυτών και της οικογενείας των.
δ/ Να καταργηθώσιν οι θανατικαί εκτελέσεις
ε/ Να καταργηθή η δια χρέη προσωπική κράτησις.

Μια ένδειξη για την απήχηση των πρώτων σοσιαλιστών προκύπτει από τη γεωγραφική εξάπλωση των συνδρομητών της εφημερίδας «Σοσιαλιστής» που εξέδιδε ο Καλλέργης (5 Ιουνίου 1890, το πρώτο φύλλο). Γράφει ο «Σοσιαλιστής» του Φεβρουάριου 1893:

«Φύλλα της εφημερίδας «Σοσιαλιστής» αποστέλλονται εις 2.189 πρόσωπα ως εξής:

Εν Ελλάδι - Αθήναις 743, Πύργω Ηλείας και τα περίχωρα 390, Πάτρας και Περίχωρα 223, Πειραιϊ 124, Σύρου 80, Λαυρίω 53, Κέρκυρα 50, Ζακύνθω 42, Χαλκίδι 32, Καλάμαις 30, Τριπόλει 30, Ναυπλίω 29, Αιγίω 27, Κεφαλληνία 25, Λαρίσση 23, Άνδρω 20, Κορίνθω 17, Βόλω 14, Ισθμία 7, Τήνω 6, Μεσολογγίω 5, Αιτωλικώ 2, εις διάφορα μέρη Στερεάς 20, εις διάφορα μέρη Κυκλάδων 10, εν όλω 1933.

Εν τω εξωτερικώ - Εν Ρεθύμνω Κρήτης 50, Ηρακλείω 25, Χανίοις 18, Σμύρνη 13, Αλεξάνδρεια 13, Κωνσταντινουπόλει 9, θεσσαλονίκη 8, Καϊρω 8, Γαλλία 23, Αγγλία 14, Γερμανία 11, Αμερική 18, Ιταλία 11, Ρωμανία 16, Ελβετία 7, Ισπανία 4, Αυστρία 8, Βουλγαρία 4, Χίω 3, Πρέβεζα 2, Αυστραλία 2, εν όλω 250».

Η συνέχεια ήταν ανοδική. Οι συνθήκες της φτώχειας, της υπερχρέωσης και της ξένης εξάρτησης της χώρας μας ευνοούσαν την ανάπτυξη του εργατικού κινήματος, που είχε στο πρόγραμμά του τα αιτήματα και των ακτημόνων αγροτών.

Σήμερα, μέσα σε πρωτόγνωρες συνθήκες, το εργατικό κίνημα καλείται να  αποκρούσει την πρωτοφανή επιδρομή σε βάρος των δικαιωμάτων των εργαζομένων, που κατακτήθηκαν με θυσίες και αίμα στη διάρκεια του 20ου αιώνα. Μπροστά στον άμεσο κίνδυνο κατεδάφισης των κοινωνικών κατακτήσεων και διάλυσης της κοινωνικής συνοχής, μέσω της εφαρμογής των μνημονιακών πολιτικών, καθίσταται ζήτημα επιβίωσης η οικοδόμηση της κοινωνικής αλληλεγγύης και η διεθνοποίηση των αγώνων των εργαζομένων. Ποτέ δεν ήταν πιο επίκαιρο το σύνθημα του Σταύρου Καλλέργη και των συντρόφων του: «Πάντες δι έκαστον - έκαστος δια πάντες».

* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος του Ιδρύματος «Σταύρος Καλλέργης» και της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ

http://tvxs.gr/news/%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CF%83%CE%AE%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B1/%CE%B7-%CF%80%CF%81%CF%8E%CF%84%CE%B7-%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%80%CF%81%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%AC-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%80%CE%AC%CE%BD%CE%BF%CF%85-%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B3%CE%AC%CE%B6%CE%B7