Το πρώτο εξ’ αυτών προέρχεται από το αναγνωστικό «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ» της Ε’ και ΣΤ’ τάξης, του Μ. Παπαμαύρου, με τη συνεργασία και άλλων εκπαιδευτικών», έκδοση της ΠΕΕΑ (Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης) του 1944, επανέκδοση “Σύγχρονη εποχή”.
Ιδού λοιπόν:
" Από το πρωί της ημέρας εκείνης, 8 Αυγούστου 1944, είχαν γεμίσει οι πλαγιές του Καρπενησίου απ’ αυτούς που έφευγαν από τα σπίτια τους, γιατί πλησίαζε στην πόλη τους ο βάρβαρος καταχτητής.
Ο καθένας ήταν φορτωμένος με λίγα σκεπάσματα και λίγα τρόφιμα. Ήταν τα μόνα πράματα, που μπορούσαν να πάρουν μαζί τους. Τ’ άλλα, σκεπάσματα και μερικά πολύτιμα πράγματα του νοικοκυριού τους, τα είχαν κρύψει μέσα σε κρυψώνες. Μερικοί έσερναν μαζί τους και τις κατσίκες τους ή την αγελάδα τους.
-Είναι κι αυτά σαν άνθρωποι! Έλεγαν. Δε θάπρεπε να τα’ αφήσουμε στα χέρια των εχτρών! Έπειτα, αυτά θα μας δώσουν την τροφή μας τις μέρες που θα μείνουμε στο βουνό.
Τώρα οι μισοί έχουν φτάσει σχεδόν στην κορυφή του ψηλού βουνού. Από κει φαίνεται όλο το Καρπενήσι κάτω και τα περισσότερα χωριά της Ποταμιάς.
Ανάμεσά τους είναι και ο κυρ-Στέργιος με τη γυναίκα του, την κυρά-Ασήμω και το παιδί του, το Βαγγέλη, ένα αγόρι ως δώδεκα χρόνων. Ο κυρ-Στέργιος είναι μέλος του Επαρχιακού Συμβουλίου.
-Ας μείνουμε εδώ απόψε, είπε ο κυρ Στέργιος στους συμπατριώτες του. Απ’ εδώ απάνω θα βλέπουμε και την πόλη και θα δούμε και τους Γερμανούς, αν μπουν μέσα. Αν δούμε και κίνδυνο, προχωρούμε παραπέρα.
Στάθηκε λίγο κι ύστερα πρόσθεσε:
Στάθηκε λίγο κι ύστερα πρόσθεσε:
-Τέτοιος φόβος όμως δεν υπάρχει, γιατί οι Γερμανοί είναι πολύ δειλοί. Προχωρούν μόνο όσο υπάρχει δημόσιος δρόμος και μπορούν να κυλάνε επάνω στα μηχανοκίνητά τους. Από το δημόσιο δρόμο όμως δεν ξεφεύγουν μακριά. Κάνουν, βλέπετε, το παλικάρι στα σίγουρα.
Στάθηκε πάλι λίγο και ύστερα εξακολούθησε:
Στάθηκε πάλι λίγο και ύστερα εξακολούθησε:
-Να ‘χουν τύχη που οι αντάρτες μας είναι σχεδόν άοπλοι, ειδεμή θα τους δείχναμε τι θα πει Έλληνας πολεμιστής. Αλλά, βλέπεις, οι σύμμαχοί μας δε μας δίνουν όπλα κι έτσι ο Γερμανός μας βρίσκει άοπλους και μας κάνει το παλικάρι!
Όλη εκείνη την ημέρα οι Καρπενησιώτες έμειναν κοντά στην κορυφή του Βελουχιού. Κρυμμένοι ανάμεσα στα έλατα και στα κλαριά του δάσους, παρακολουθούσαν από μακριά τους Γερμανούς, που έρχονταν από τη Ράχη.
Κάτω η πόλη του Καρπενησιού ήταν έρημη. Κάπου κάπου φαίνονταν μερικοί οπλισμένοι, που περπατούσαν στους δρόμους, Ήταν αντάρτες, που ήταν αποφασισμένοι να κάνουν οδομαχίες μέσα στην πόλη, αν έμπαιναν εκεί οι Γερμανοί.
Κατά το απόγευμα της μέρας εκείνης ακούστηκαν φωνές:
Κατά το απόγευμα της μέρας εκείνης ακούστηκαν φωνές:
-Έρχονται! Νάτους! Φάνηκαν μακριά στο δρόμο, κοντά στο χωριό, στη Λάσπη!
Όλοι κοίταζαν κατά κει και είδαν τα’ αμέτρητα μηχανοκίνητα, που κυλούσαν επάνω στο δημόσιο δρόμο.
-Τα σκυλιά πλησιάζουν! Φωνάζουν πολλοί. Αχ, γιατί να μην έχουμε όπλα! Γιατί;
Δεν πέρασε πολλή ώρα και όλοι παρατήρησαν πως από το μέρος της Λάσπης υψώνονταν καπνοί στον αέρα.
Οι Γερμανοί έβαλαν φωτιά στο χωριό!
-Δειλοί και άνανδροι! Φώναζαν τότε οι Καρπενησιώτες αγριεμένοι. Στα άοπλα και άμαχα χωριά βρίσκετε να δείξετε τη γενναιότητά σας. Αυτή είναι η αντρεία σας;
Τα μηχανοκίνητα όλο και προχωρούσαν προς το Καρπενήσι. Σε λίγη ώρα έμπαιναν στην πόλη.
Τα μηχανοκίνητα όλο και προχωρούσαν προς το Καρπενήσι. Σε λίγη ώρα έμπαιναν στην πόλη.
Την ίδια στιγμή ακούστηκαν πυροβολισμοί. Ήταν οι αντάρτες, που είχαν μείνει μέσα, για ν’ αντισταθούν. Τι μπορούσαν όμως με τα ντουφέκια τους να κάμουν ενάντια στα θεόρατα μηχανοκίνητα;
Δεν πέρασε πολλή ώρα και δυνατοί κρότοι ακούστηκαν σ’ ολόκληρη την πόλη. Οι κάτοικοι του Καρπενησιού έβλεπνα κουρνιαχτό, που υψωνόταν στον ουρανό και σκέπαζε όλη την πόλη.
-Τινάζουν τα σπίτια στον αέρα τα σκυλιά! Φώναξαν μερικοί. Τους άτιμους! Τους άναντρους!
Όλοι άφριζαν από το μίσος.
-Ας τα χαλάσουν τα σπίτια! Φώναξε τότε μ’ όλη του τη δύναμη ο κυρ-Στέργιος. Ας τα τινάξουν στον αέρα! Τους τα χαρίζουμε! Την ψυχή μας όμως δε θα τη σκλαβώσουν ποτέ! Ψηλά το κεφάλι, συμπατριώτες! Τα σπίτια τα ξαναχτίζουμε!
Είχε πια σουρουπώσει. Μα πριν καλά-καλά νυχτώσει αμέτρητες φλόγες υψώθηκαν από το Καρπενήσι στον ουρανό.
Ολόκληρη η πόλη είχε γίνει ένα πυροτέχνημα! Άφωνοι, αμίλητοι στέκουν τώρα οι κάτοικοι του Καρπενησιού απάνω στο Βελούχι και βλέπουν τα σπίτια τους στις φλόγες.
Από την ταραχή και το μίσος τους έχει κοπεί η λαλιά. «Τα καίνε» ψιθυρίζουν μόνο μερικοί και μένουν ακίνητοι.
Από την ταραχή και το μίσος τους έχει κοπεί η λαλιά. «Τα καίνε» ψιθυρίζουν μόνο μερικοί και μένουν ακίνητοι.
Οι φλόγες όλο και υψώνονται στον ουρανό. Όλες οι πλαγιές του Βελουχιού είναι φωτισμένες. Μα οι φλόγες αντιφεγγίζουν και στα πρόσωπα των Καρπενησιωτών. Είναι όλα ξαναμμένα και αγριεμένα!
Κάποτε ο κυρ-Στέργιος ύψωσε το χέρι του κατά την πόλη, έσφιξε τη γροθιά του και φώναξε:
-Άναντροι και δειλοί δολοφόνοι! Άμα γυρίσετε στην πατρίδα σας νικημένοι και ντροπιασμένοι, δεν θα μπορείτε να λέτε πως νικήσατε τους Έλληνες! Το μόνο που θα μπορείτε να λέτε είναι πως βρήκατε έρημα χωριά και πόλεις και τις κάψατε! Αυτό δε δείχνει παρά τη δειλία σας. Γιατί οι αντρείοι πολεμούν. Μόνο οι δειλοί και άναντροι καίνε!
Κατά τα ξημερώματα κατέβηκαν μερικά παιδιά από το βουνό στην πόλη, για να δουν από κοντά την καταστροφή. Ανάμεσά τους ήταν και ο γιος του κυρ-Στέργιου, ο Βαγγέλης.
Όταν γύρισαν πάλι στο Βελούχι, έτρεξαν όλοι οι Καρπενησιώτες κοντά τους και ρωτούσαν:
-Τι είδατε; Τι έγινε;
-Οι Γερμανοί έφυγαν απάντησαν εκείνοι. Μα ολόκληρη η πόλη είναι καμένη! Δεν έμεινε ούτε ένα σπίτι! Βρήκαν και τις κρυψώνες και πήραν από τα πράματά μας όσα μπορούσαν. Τα’ άλλα τα ‘καψαν. Πήραν και τις καμπάνες των εκκλησιών! Χάλασαν και το υδραγωγείο!
-Να τι είναι οι Γερμανοί έλεγαν τότε πολλοί. Να ποιος είναι ο φασισμός! Έλεγαν κι άλλα πολλά.
Μα τίποτε, τότε μπήκε στη μέση ο κυρ-Στέργιος
-Τα λόγια είναι περιττά! Φώναξε. Πρέπει να σκεφτούμε πως θα κάμουμε πρόχειρες καλύβες να βάλουμε τα παιδιά μας μέσα. Ας μην ξεχνούμε πως σε λίγοι θα μπει ο χειμώνας και δε θα μπορούμε να μένουμε στο ύπαιθρο. Η δουλειά πρέπει να αρχίσει από αύριο! Χάσαμε τα σπίτια μας και τα πράματά μας, μα η ελληνική ψυχή μας μένει ανέγγιχτη. Έπειτα γνωρίσαμε και ένα βάρβαρο λαό του κόσμου. Τους μάθαμε πια τι είναι.
Αμέσως, από την άλλη μέρα οι Καρπενησιώτες άρχισαν να χτίζουν πρόχειρες καλύβες. Όλοι εργάζονταν για όλους. Άλλοι έκοβαν ξύλα στο βουνό, άλλοι τα πλάνιζαν και τα κουβαλούσαν στο Καρπενήσι. Άλλοι τα κάρφωναν στη θέση τους κι έκαναν τις καλύβες.
Το Γενικό Στρατηγείο της Ελεύθερης Ελλάδας έστειλε πενήντα ξυλουργούς και μερικούς μηχανικούς να επιστατήσουν στην εργασία.
Αμέσως, από την άλλη μέρα οι Καρπενησιώτες άρχισαν να χτίζουν πρόχειρες καλύβες. Όλοι εργάζονταν για όλους. Άλλοι έκοβαν ξύλα στο βουνό, άλλοι τα πλάνιζαν και τα κουβαλούσαν στο Καρπενήσι. Άλλοι τα κάρφωναν στη θέση τους κι έκαναν τις καλύβες.
Το Γενικό Στρατηγείο της Ελεύθερης Ελλάδας έστειλε πενήντα ξυλουργούς και μερικούς μηχανικούς να επιστατήσουν στην εργασία.
Η ΠΕΕΑ πάλι ενήργησε έρανο σ’ όλους τους κατοίκους της Στερεάς Ελλάδας για τη βοήθεια των πυροπαθών κατοίκων της Ευρυτανίας.
Άλλος έδωσε σκεπάσματα, άλλος ρούχα και άλλος τρόφιμα. Σε 2-3 βδομάδες, εκεί που πριν ήταν χτισμένο το σπίτι του καθενός είχε στηθεί τώρα μια ξύλινη καλύβα. Δεν ήταν μεγάλη, μα ήταν αρκετή για να χωρέσει μια οικογένεια.
Άλλοι εργάτες και μηχανικοί διόρθωσαν και το υδραγωγείο.
Τώρα μέσα στους δρόμους του Καρπενησιού βλέπεις πάλι τον κόσμο, που έλεπες πριν καεί. Τα μαγαζιά και τα καφενεία άνοιξαν πάλι και κάθε βράδυ ο τηλεβόας λέει ξανά για τους αγώνες του ΕΛΑΣ σ’ όλη τη χώρα.
Οι άνθρωποι άρχισαν πάλι να γελούν και η ζωή πήρε πάλι τον παλιό της ρυθμό.
Εκείνο που ήθελε να πετύχει ο καταχτητής δεν το πέτυχε. Έκαψε σπίτια και άρπαξε εισοδήματα, μα τους Έλληνες δεν τους νίκησε.
Τα σπίτια τους οι Έλληνες τα ξαναχτίζουν πάλι, μα η ντροπή του δολοφόνου καταχτητή δε θα σβήσει ποτέ από το πρόσωπό του ".
-----------------------------------------------------------
Στη συνέχεια θα παραθέσουμε το δεύτερο σπάνιο ντοκουμέντο το οποίο δώρισε για την έρευνά μας στον "Ευρυτάνα ιχνηλάτη" το φιλικό blog "Αγρίνιο...γλυκές μνήμες" το οποίο και ευχαριστούμε ολόψυχα. Πρόκειται για ένα πρωτοσέλιδο της 4ης Σεπτεμβρίου 1944, της αντιστασιακής εφημερίδας «Ρούμελη», οργάνου της επιτροπής του ΕΑΜ Στερεάς Ελλάδας. Ξεχωρίζει ο κύριος τίτλος της εφημερίδας που αναφέρει: «Ενώ η Ρούμελη γίνεται ένα απέραντο πεδίο μάχης κι΄ ο θρυλικός ΕΛΑΣ μ αφάνταστο ηρωισμό κι’ αυτοθυσία χτυπάει ανελέητα τον εχθρό πραγματοποιείται η β! συνδιάσκεψη του ΕΑΜ Στερεάς Ελλάδας. Αλύγιστος ο λαός της Ρούμελης συνεχίζει τον αγώνα. Επίσης και ο υπέρτιτλος: «Στ’ άρματα στ’ άρματα για τη στερνή τη μάχη!». Από αυτό το πρωτοσέλιδο σταχυολογούμε και ορισμένα σχετικά αποσπάσματα που αφορούν το θέμα μας. Διατηρήθηκε η ορθογραφία του πρωτοτύπου:
" (…..) Αυτή τη φορά όλη η καταστρεπτική μανία των Ούνων και των εγκληματιών Ράλληδων ξέσπασε ενάντια στη λεβεντόψυχη Ρούμελη. Οι ορδές των δολοφόνων απ’ όπου πέρασαν σκόρπισαν τη φρίκη και τον όλεθρο. Η όμορφη Φθιώτιδα, το ηρωικό Καρπενήσι κι’ η Ευρυτανία που χρόνια τυρανίστηκαν στην ξενητειά τα παιδιά της για να τη χτίσουν, η Φωκίδα και η Ναυπαχτία, η Τριχωνία και η Μακρυνεία μετατράπηκαν σε άμορφο σωρό από ερείπια. Έκαψαν, ανατίναξαν, έσφαξαν, έκαψαν ζωντανούς, ατίμασαν, λεηλάτησαν. Θέλησαν να γονατίσουν τον ηρωικό λαό της Ρούμελης, που πρώτος άδραξε το ντουφέκι ενάντια στην τυρρανία και που τρία χρόνια στέκεται πρώτος ανάμεσα στους πρώτους για τη λευτεριά της πατρίδας.
Οι επιδρομείς κατάφεραν και πάτησαν τη Ρούμελη. Μα το κατάφεραν όχι γιατί ο λαός της λυποψύχησε. Όχι γιατί ο εθνικός μας στρατός, ο θρυλλικός ΕΛΑΣ δεν πολέμησε. Όχι. Οι σταυραετοί της ΧΙΙΙ Μεραρχίας, της XVI και της V ταξιαρχίας πολέμησαν παληκαρίσια κι έκαναν τον καταχτητή και τους Ράλληδες να πληρώσουν πολύ ακριβά το εγχείρημά τους. Έδωσε πάνω από 40 συγκρούσεις και μάχες. Οι Ρουμελιώτες και Ρουμελιώτισσες πολέμησαν, πολέμησαν και με τις πέτρες και τα ξύλα ακόμα. Πολέμησαν όπως ξέρουν να πολεμούν οι ήρωες. Όμως οι ήρωες ήταν άοπλοι κι’ οι δολοφόνοι κι’ οι προδότες οπλισμένοι σαν αστακοί. Η προδοτική αντίδραση στο εσωτερικό και στο εξωτερικό έκανε το παν για να μείνει ο λαός μας άοπλος. Συκοφάντησε τον τρίχρονο αιματοποτισμένο εθνικό μας αγώνα. Δεν άφησε μέσο κι ευκαιρία για να μην χτυπήσει πισόπλατα είτε ανοιχτά το αγωνιζόμενο έθνος. Πισόπλατα με το Ζέρβα που ενώ ο ΕΛΑΣ αντιμετώπιζε τον καταχτητή αυτός επιτίθονταν ενάντια στον ΕΛΑΣ. Ανοιχτά με τους Ράλληδες που ενθάρρυνε κι όπλισε και τους άλλους κακούργους που συναγωνίζονται και ξεπερνούν τους Ούνους στο έγκλημα και την καταστροφή. Ματαίωσε όλες τις προσπάθειες του αγωνιζόμενου έθνους για την πανεθνική ενότητα. Έτσι γίνεται ολοφάνερο πως αν στέκεται ακόμα ο καταχτητής κι’ ερημώνει τη χώρα μας, αν πάτησε τη μπαρουτοκαπνισμένη Ρούμελη το κατάφερε γιατί από τα παλληκάρια μας λείπουν τα όπλα. Και την ευθύνη γι’ αυτό, την ευθύνη για τις συμφορές και τα βάσανα του λαού μας, την ευθύνη για τα ερείπια την έχει ακέραια η φασιστική αντίδραση του εσωτερικού και του εξωτερικού.
(….) Τα ερείπια κι’ οι καταστροφές δεν λύγισαν και δεν θα λυγίσουν τον λαό μας. Η Ρούμελη δεν θα γονατίσει. Η Ρούμελη που πρώτη άνοιξε τον ανταρτοπόλεμο θα συνεχίσει και θα δυναμώσει τον πόλεμο ενάντια στον καταχτητή και τα ένοπλα προδοτικά σώματα. Θα πολεμήσει γιατί ξαίρει πως ό,τι έσωσε το έσωσε χάρις στον πόλεμο που διεξάγει. Θα πολεμήσει γιατί ξαίρει πως μονάχα έτσι θα σωθεί και θα ανοικοδομήσει την καινούργια ζωή. Βασίζεται στις ανεξάντλητες δυνάμεις του ίδιου του λαού που ηρωικά επί τρία χρόνια στάθηκε στις επάλξεις του αγώνα. Βασίζεται στην αλληλεγγύη ανάμεσα στον ίδιο τον πληθυσμό της. Βασίζεται στην αλληλεγγύη του ελληνικού λαού για να ξεπεράσει και θα τις ξεπεράσει τις δυσκολίες που δημιούργησε η επιδρομή…."
Οι επιδρομείς κατάφεραν και πάτησαν τη Ρούμελη. Μα το κατάφεραν όχι γιατί ο λαός της λυποψύχησε. Όχι γιατί ο εθνικός μας στρατός, ο θρυλλικός ΕΛΑΣ δεν πολέμησε. Όχι. Οι σταυραετοί της ΧΙΙΙ Μεραρχίας, της XVI και της V ταξιαρχίας πολέμησαν παληκαρίσια κι έκαναν τον καταχτητή και τους Ράλληδες να πληρώσουν πολύ ακριβά το εγχείρημά τους. Έδωσε πάνω από 40 συγκρούσεις και μάχες. Οι Ρουμελιώτες και Ρουμελιώτισσες πολέμησαν, πολέμησαν και με τις πέτρες και τα ξύλα ακόμα. Πολέμησαν όπως ξέρουν να πολεμούν οι ήρωες. Όμως οι ήρωες ήταν άοπλοι κι’ οι δολοφόνοι κι’ οι προδότες οπλισμένοι σαν αστακοί. Η προδοτική αντίδραση στο εσωτερικό και στο εξωτερικό έκανε το παν για να μείνει ο λαός μας άοπλος. Συκοφάντησε τον τρίχρονο αιματοποτισμένο εθνικό μας αγώνα. Δεν άφησε μέσο κι ευκαιρία για να μην χτυπήσει πισόπλατα είτε ανοιχτά το αγωνιζόμενο έθνος. Πισόπλατα με το Ζέρβα που ενώ ο ΕΛΑΣ αντιμετώπιζε τον καταχτητή αυτός επιτίθονταν ενάντια στον ΕΛΑΣ. Ανοιχτά με τους Ράλληδες που ενθάρρυνε κι όπλισε και τους άλλους κακούργους που συναγωνίζονται και ξεπερνούν τους Ούνους στο έγκλημα και την καταστροφή. Ματαίωσε όλες τις προσπάθειες του αγωνιζόμενου έθνους για την πανεθνική ενότητα. Έτσι γίνεται ολοφάνερο πως αν στέκεται ακόμα ο καταχτητής κι’ ερημώνει τη χώρα μας, αν πάτησε τη μπαρουτοκαπνισμένη Ρούμελη το κατάφερε γιατί από τα παλληκάρια μας λείπουν τα όπλα. Και την ευθύνη γι’ αυτό, την ευθύνη για τις συμφορές και τα βάσανα του λαού μας, την ευθύνη για τα ερείπια την έχει ακέραια η φασιστική αντίδραση του εσωτερικού και του εξωτερικού.
(….) Τα ερείπια κι’ οι καταστροφές δεν λύγισαν και δεν θα λυγίσουν τον λαό μας. Η Ρούμελη δεν θα γονατίσει. Η Ρούμελη που πρώτη άνοιξε τον ανταρτοπόλεμο θα συνεχίσει και θα δυναμώσει τον πόλεμο ενάντια στον καταχτητή και τα ένοπλα προδοτικά σώματα. Θα πολεμήσει γιατί ξαίρει πως ό,τι έσωσε το έσωσε χάρις στον πόλεμο που διεξάγει. Θα πολεμήσει γιατί ξαίρει πως μονάχα έτσι θα σωθεί και θα ανοικοδομήσει την καινούργια ζωή. Βασίζεται στις ανεξάντλητες δυνάμεις του ίδιου του λαού που ηρωικά επί τρία χρόνια στάθηκε στις επάλξεις του αγώνα. Βασίζεται στην αλληλεγγύη ανάμεσα στον ίδιο τον πληθυσμό της. Βασίζεται στην αλληλεγγύη του ελληνικού λαού για να ξεπεράσει και θα τις ξεπεράσει τις δυσκολίες που δημιούργησε η επιδρομή…."
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου