Συμπληρώνουν τα Άπαντα Μαρξ – Ένγκελς

Σε ένα ταπεινό γραφείο, στο κέντρο του Βερολίνου, βρίσκεται σε εξέλιξη το τελευταίο στάδιο μιας μνημειώδους εκδοτικής προσπάθειας, που διαρκεί ήδη έναν αιώνα, έχοντας περάσει από σαράντα κύματα. Πρόκειται για την έκδοση της πλήρους συλλογής όλων των κειμένων –βιβλίων, άρθρων, λημμάτων, διακηρύξεων, σχολίων, επιστολών κ.ά.– που έγραψαν στη διάρκεια της πολυκύμαντης ζωής τους οι ιδρυτές πατέρες της σύγχρονης σοσιαλιστικής σκέψης, ο Καρλ Μαρξ και ο Φρίντριχ Ένγκελς.

Την ολοκλήρωση αυτής της γιγαντιαίας, από πλευράς φιλολογικών και ιστορικών απαιτήσεων, προσπάθειας έχει αναλάβει ο φιλόσοφος Γκέραλντ Χούμπαν, επικεφαλής εκδοτικής ομάδας της Ακαδημίας Επιστημών Βερολίνου – Βραδεμβούργου. Εως σήμερα έχουν εκδοθεί 66 τόμοι από τα Άπαντα των «Διόσκουρων» του μαρξισμού, ενώ προβλέπεται να εκδοθούν άλλοι 24, με 20 συμπληρωματικούς να είναι διαθέσιμοι μόνο σε ηλεκτρονική μορφή. Η ολοκλήρωση των Απάντων (MEGA, όπως συντομογραφούνται στα γερμανικά ή MECW στα αγγλικά) αναμένεται να απαιτήσει άλλα 15 χρόνια.

Η πρώτη προσπάθεια για την έκδοση των Απάντων άρχισε στη Μόσχα, το 1920, μόλις τρία χρόνια μετά τη Ρωσική Επανάσταση. Διεκόπη όμως απότομα το 1941, ενώ είχαν εκδοθεί μόλις 12 τόμοι.

Τη δεκαετία του 1970 η Σοβιετική Eνωση και η Ανατολική Γερμανία ξεκίνησαν από κοινού μια νέα προσπάθεια για την έκδοση των Απάντων. Καρπός της ήταν η έκδοση περισσότερων από 50 τόμους, που περιλαμβάνουν όλα τα μείζονα έργα και τις περισσότερες επιστολές των δύο θεωρητικών. Ο έξοχος υπομνηματισμός της έκδοσης προέρχεται από ομάδα σημαντικών ιστορικών, μεταξύ των οποίων και ο Eρικ Χομπσμπάουμ. Ωστόσο, η διάλυση της ΕΣΣΔ και της Ανατολικής Γερμανίας το 1990 ανέστειλε την ολοκλήρωση της προσπάθειας.

Μιλώντας στους Financial Times, ο 56χρονος Χούμπαν δήλωσε ότι, πέραν της συμπλήρωσης των κενών, η προσπάθεια της δικής του εκδοτικής ομάδας διαπνέεται από μια άλλη λογική, περισσότερο επιστημονική – επαγγελματική και λιγότερο ιδεολογική – πολιτική. Aλλωστε ο ίδιος, αν και έχει ζωηρό ενδιαφέρον ως μελετητής για το έργο των δύο Γερμανών φιλοσόφων, δεν αυτοπροσδιορίζεται ως μαρξιστής. Θεωρεί, ωστόσο, ότι 200 χρόνια μετά τη γέννησή του, ο Μαρξ παραμένει από πολλές απόψεις επίκαιρος ως προς την ανάλυση του καπιταλισμού.

πηγή: Financial Times