NAFTA: Οι ελευθερίες των μονοπωλίων και οι αλυσίδες των λαών

NAFTA (North American Free Trade Agreement). Εμπορική συμφωνία (κάτι σαν τη δική μας GAP της EE) που υπογράφτηκε από ΗΠΑ, Μεξικό και Καναδά τον Νοε. 1993. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας το 2016, ο Donald Trump δήλωσε ότι η NAFTA ήταν «καταστροφή» και η χειρότερη εμπορική συμφωνία που σύναψαν ποτέ οι ΗΠΑ . Είπε ότι ήθελε να συρρικνωθούν τα ελλείμματα που έχουν οι ΗΠΑ με τους εταίρους της NAFTA. Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία των ΗΠΑ, το 2016 το έλλειμμα με το Μεξικό ανήλθε στα 63 δισ. $ και στα 11 δισ. $ με τον Καναδά. Αντίστοιχα υπάρχει και ηΣυμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου της Κεντρικής Αμερικής (CAFTA -Central America Free Trade Agreement, ιδρύθηκε το 2004), για Γουατεμάλα, Ελ Σαλβαδόρ, Ονδούρα, Κόστα Ρίκα, Νικαράγουα) και Δομινικανή Δημοκρατία.

ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ NAFTA

Σκληρός ανταγωνισμός μονοπωλίων σε βάρος των λαών

Της

Δέσποινας ΟΡΦΑΝΑΚΗ

Νέες τριβές, παρά τις επίσημες δηλώσεις περί «εποικοδομητικών συνομιλιών» και «μικρής προόδου» σε ορισμένα θέματα σημειώθηκαν στα μέσα αυτής της βδομάδας στην Οτάβα του Καναδά, κατά την ολοκλήρωση του τελευταίου γύρου παζαριών στο πλαίσιο διαβουλεύσεων που έχουν ξεκινήσει εδώ και περίπου 1,5 μήνα, με στόχο τον «εκσυγχρονισμό» της «Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου Βόρειας Αμερικής» (NAFTA).

Βασικός στόχος των παζαριών είναι η ακόμη καλύτερη εξυπηρέτηση των συμφερόντων πολυεθνικών μονοπωλίων που μεγιστοποίησαν τα κέρδη τους από τη συμφωνία, αυξάνοντας την εκμετάλλευση και τη φτωχοποίηση των εργατών ιδιαίτερα στις ΗΠΑ και το Μεξικό.

Στους τρεις πρώτους γύρους διαπραγματεύσεων που έγιναν από τις 16 έως τις 20 Αυγούστου και από την 1η έως τις 5 Σεπτέμβρη στην Πόλη του Μεξικού και από τις 23 έως τις 27 Σεπτέμβρη στην Οτάβα του Καναδά και στις οποίες συμμετείχαν η Καναδή υπουργός Εξωτερικών, Κρίστια Φρίλαντ, ο Μεξικανός υπουργός Οικονομικών Ιλντεφόνσο Γκουαχάρδο, και ο Αμερικανός Εμπορικός Εκπρόσωπος, Ρόμπερτ Λαϊτχάιζερ, ανακοινώθηκε πως σημειώθηκε «πρόοδος» σε κάποια από τα θέματα στην ατζέντα των παζαριών.

Σε κοινή δήλωσή τους οι Φρίλαντ, Γκουαχάρδο και Λαϊτχάιζερ εμφανίστηκαν καθησυχαστικοί με τον Αμερικανό Εμπορικό Αντιπρόσωπο να τονίζει, αφενός πως οι διαπραγματεύσεις «δεν έχουν ολοκληρωθεί για κανένα κεφάλαιο της συμφωνίας» και αφετέρου πως έχει σημειωθεί «πρόοδος» σε ζητήματα που σχετίζονται με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, το ψηφιακό εμπόριο, το περιβάλλον και τις υπηρεσίες.

Ο Μεξικανός υπουργός Οικονομικών δήλωσε ότι στον νέο γύρο διαπραγματεύσεων στην Οτάβα, οι διαπραγματεύσεις αφορούσαν «πιο σοβαρά ζητήματα» όπως ο καθορισμός των (πενιχρών...) μισθών Μεξικανών εργαζομένων, οι περιφερειακοί κανόνες για τη γνησιότητα παραγωγής των προϊόντων και το μεγάλο έλλειμμα των ΗΠΑ έναντι του Μεξικού. Ωστόσο, η «πρόοδος» δεν είναι ενδεικτική του πού ακριβώς θα καταλήξουν οι διαπραγματεύσεις, μιας που δεν έχουν ακόμη εισέλθει σε ουσιαστικά ζητήματα που αφορούν τον οξυμένο ανταγωνισμό ανάμεσα σε ανταγωνιστικά μονοπώλια ΗΠΑ - Μεξικού - Καναδά.

Σαν Ντιέγκο, 2011. Μέλη του Σωματείου Φορτηγατζήδων (Teamsters), κατά της εμπορικής συμφωνίας της NAFTA. (Gregory Bull/AP)

Αιχμή το εμπορικό έλλειμμα με το Μεξικό

Η κυβέρνηση του Αμερικανού Προέδρου, Ντ. Τραμπ, αρχικά επιδίωκε την αποχώρηση των ΗΠΑ από την NAFTA, θεωρώντας την υπεύθυνη για την απώλεια πολλών εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας Αμερικανών εργατών, που αποτελούσαν σημαντικό μέρος των ψηφοφόρων του.

Στην πορεία, άλλαξε γνώμη μετά από τις έντονες πιέσεις αμερικανικών μονοπωλίων που πέτυχαν την έναρξη παζαριών με στόχο την «επικαιροποίηση» της συμφωνίας.

Προχώρησε έτσι σε διαπραγματεύσεις, κατηγορώντας το Μεξικό ότι χρησιμοποίησε την πάμφθηνη εργασία των Μεξικανών εργατών για να προσελκύσει (όπως και έγινε) αμερικανικές βιομηχανίες που μετέφεραν εκεί τα εργοστάσιά τους και, μέσα στα 23 χρόνια ισχύος της NAFTA, καταργήθηκαν πάνω από 800.000 θέσεις εργασίας (κυρίως σε Καλιφόρνια, Μίσιγκαν, Νέα Υόρκη, Τέξας).

Κατηγορεί, επίσης, το Μεξικό ότι με τον τρόπο αυτό αύξησε σε βάρος των ΗΠΑ τον όγκο των εμπορικών συναλλαγών, αυξάνοντας πέρσι το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ έναντι του Μεξικού στα 63 δισεκατομμύρια δολάρια. Αποσιωπά, ωστόσο, πως η ΝΑFTA εξαφάνισε πάνω από 1.000.000 θέσεις εργασίας για Μεξικανούς εργάτες γης, ή ότι έριξε στα Τάρταρα τους μισθούς και πολλών Αμερικανών εργατών, ιδιαίτερα των ανειδίκευτων.

Πρόσφατα επίσημα στοιχεία του Γραφείου Στατιστικής της Εργασίας στις ΗΠΑ καταγράφουν ότι 2 στους 3 Αμερικανούς εργάτες που απολύθηκαν από επιχειρήσεις στον τομέα της μεταποίησης και ξαναπροσλήφθηκαν μετά το 2012 υπέστησαν μείωση μισθού τουλάχιστον 20%. Μείωση μισθού που ουδέποτε ουσιαστικά καλύφθηκε για τα λαϊκά νοικοκυριά από τα φθηνότερα εισαγόμενα προϊόντα που έριξαν τα μονοπώλια στις αγορές των ΗΠΑ.

Το ίδιο συμβαίνει, βεβαίως, και για τους Μεξικανούς εργάτες, που σήμερααμείβονται με μικρότερο μεροκάματο, έχουν ελάχιστα ή καθόλου εργασιακά ή συνδικαλιστικά δικαιώματα. Οι Μεξικανοί εργάτες μετά από περίπου 2,5 δεκαετίες NAFTA, αγοράζουν 40% λιγότερα προϊόντα και υπηρεσίες...

Σαν Ντιέγκο, Ιούνιος 1996. Φορτηγατζήδες διαμαρτύρονται ενάντια στην άρση απαγόρευσης των μεξικανικών φορτηγών που επιτρέπονται στους αυτοκινητόδρομους των ΗΠΑ. (AP Photo / Denis Poroy)

Δασμοί με δεδομένη τη φτηνή εργατική δύναμη

Η κυβέρνηση Τραμπ δεν αφήνει στο απυρόβλητο τον Καναδά, παρά το γεγονός πως έχει μικρό εμπορικό πλεόνασμα περίπου 12,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Ήδη από τα τέλη του περασμένου Ιούνη (πριν καν ξεκινήσουν τα παζάρια για τη «νέα» NAFTA...) η κυβέρνηση Τραμπ επέβαλε νέους δασμούς σε βάρος της καναδέζικης μαλακής ξυλείας.

Οι νέοι δασμοί ήταν της τάξης του 7,72%, όμως, σε συνδυασμό με τους δασμούς που είχαν επιβληθεί από τον Απρίλη, το ποσοστό τους αυξήθηκε έως 30,88%.

Η εξέλιξη δεν ικανοποίησε όλα τα αμερικανικά μονοπώλια αλλά μόνον τα άμεσα θιγόμενα της βιομηχανίας ξυλείας καθώς ορισμένα διευθυντικά στελέχη τους αμφιβάλλουν ότι η «επιπόλαιη» επιβολή δασμών στις εισαγωγές θα βοηθήσει στη μείωση του ελλείμματος ή ότι το εμπορικό έλλειμμα είναι κάτι απαραίτητα «κακό».

Την Τρίτη (26 Σεπτέμβρη) οι ΗΠΑ ανέβασαν και άλλο την ένταση στις σχέσεις με τον Καναδά, επιβάλλοντας δασμούς ύψους... 220% στα καναδέζικα αεροσκάφη μεσαίας κατηγορίας «C-series» της εταιρείας «Bombardier» που είναι ανταγωνιστής της αμερικανικής «Boeing» (και...) στο συγκεκριμένο τομέα της αγοράς.

Ο Αμερικανός υπουργός Εμπορίου Γουίλμπουρ Ρος επικαλέστηκε τις κρατικές επιδοτήσεις που δόθηκαν στην εταιρεία «Bombardier» για τα συγκεκριμένα αεροσκάφη, κάνοντας λόγο για αθέμιτο ανταγωνισμό και ο Καναδός πρωθυπουργός, Τζάστιν Τριντό, απείλησε να εγκαταλείψει τα σχέδια για την αγορά μαχητικών αεροσκαφών από την αμερικανική «Boeing» δηλώνοντας:«Δεν κάνουμε μπίζνες με μια εταιρεία που προσπαθεί να μας μηνύσει και να βγάλει στην ανεργία τους εργαζόμενους δικής μας αεροναυπηγικής εταιρείας»...

Ιδιαίτερα όσον αφορά τις αυτοκινητοβιομηχανίες, ο Πρόεδρος Τραμπ θέλει να μειώσουν την εξάρτησή τους από ανταλλακτικά που κατασκευάζονται σε Καναδά και Μεξικό, και να αυξήσουν την παραγωγική τους βάση εντός των ΗΠΑ «για να γίνει η Αμερική σπουδαία ξανά»...

Ωστόσο, αυτό τον φέρνει σε σύγκρουση με στελέχη των αυτοκινητοβιομηχανιών «Ford», GM και «Fiat - Chrysler», που στηρίζουν την ανταγωνιστικότητά τους στη φθηνή εργατική δύναμη. Είτε αυτή είναι στο Μεξικό, είτε στις ΗΠΑ, είτε οπουδήποτε αλλού...

Η φθηνή εργατική δύναμη στο Μεξικό χρησιμοποιείται παράλληλα σαν «μοχλός» πίεσης και από τον Καναδά, που προσπαθεί να ευνοήσει τα καναδικά μονοπώλια.

Οι μοχλοί πίεσης Μεξικού και Καναδά

Μεξικό

Η «γκρίνια» της κυβέρνησης Τραμπ για το εμπορικό έλλειμμα έναντι του Μεξικού, τα χαμηλά μεροκάματα των Μεξικανών που «έκλεψαν» τις αμερικανικές θέσεις εργασίας και την «εξαγωγή» αμερικανικών εργοστασίων σε μεξικανικό έδαφος ασκούν έντονες πιέσεις στην κυβέρνηση του Μεξικανού Προέδρου, Ενρίκε Πένια Νιέτο.

Ο Πρόεδρος Νιέτο, με το που ορκίστηκε Πρόεδρος των ΗΠΑ ο Ντ. Τραμπ τον Γενάρη, συμφώνησε με τον Καναδό πρωθυπουργό, Τζάστιν Τριντό, να συγκροτήσουν «κοινό μέτωπο» κατά των ΗΠΑ στο πλαίσιο επαναδιαπραγμάτευσης της ΝΑFTA.

Οι απειλές του Τραμπ, την περασμένη άνοιξη, να επιβάλει στις εισαγωγές από το Μεξικό δασμούς 20%, ώστε να χρηματοδοτήσει την ανέγερση τείχους στη μεθόριο ΗΠΑ - Μεξικού ήταν αρκετές για να ματαιώσουν την προγραμματισμένη επίσκεψη του Νιέτο στην Ουάσιγκτον.

Στις αρχές του Σεπτέμβρη, ο Νιέτο φόρεσε τη μάσκα του «υπερασπιστή» των νεαρών Μεξικανών μεταναστών στις ΗΠΑ, λέγοντας ότι «δεν θα δεχθεί προσβολές κατά της αξιοπρέπειας της χώρας του από τον Πρόεδρο Τραμπ».

Μετέβη, μάλιστα, στο Πεκίνο και διερεύνησε με την Κίνα τα περιθώρια αύξησης της διμερούς συνεργασίας στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής των BRICS.

Επιπλέον, ο Μεξικανός υπουργός Οικονομικών, Ιλντεφόνσο Γκουαχάρδοδήλωσε πως «Μεξικό και Καναδάς θα παραμείνουν στη ΝΑFTA» ακόμα και εάν η κυβέρνηση Τραμπ αποχωρήσει.

Σε κάθε περίπτωση, το μέρος της αστικής τάξης που στηρίζει την κυβέρνηση Νιέτο θέλει να εξασφαλίσει ότι οι ΗΠΑ δεν θα επιβάλουν τεράστιους δασμούς στις εξαγωγές της χώρας, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ απορροφούν το 80% των μεξικανικών εξαγωγών.

Οι απειλές του Νιέτο έναντι των ΗΠΑ είναι για το «θεαθήναι», δεδομένου του «σφιχταγκαλιάσματος» και της διαπλοκής των καπιταλιστικών οικονομιών ΗΠΑ - Μεξικού και Καναδά στο πλαίσιο της NAFTA.

Από την άλλη, μονοπώλια των ΗΠΑ που δραστηριοποιούνται ιδιαίτερα στους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας, αεροναυπηγικής και της μεγάλης αγροτικής παραγωγής θεωρούν πως η κυβέρνηση Τραμπ διακυβεύει σημαντικά συμφέροντά τους σε αυτές τις διαπραγματεύσεις, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις σχέσεις τους με το Μεξικό.

Διαθέτουν πανίσχυρα λόμπι στο αμερικανικό κογκρέσο, που, όπως λέγεται, σε περίπτωση κατάρρευσης των διαπραγματεύσεων ή «ασύμφορης» γι' αυτά συμφωνίας θα «βοηθήσουν» το Μεξικό, επηρεάζοντας «κατάλληλα» την πλειοψηφία των ρεπουμπλικανών, ώστε να απορρίψουν μέτρα εμπορικού προστατευτισμού που θα θελήσει να θεσπίσει η κυβέρνηση Τραμπ.

Καναδάς

Κρίστια Φρίλαντ. Στιγμιότυπο από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων στο Μεξικό (Αύγ. 2015).

Ο Καναδάς, από τη μεριά του, πασχίζει τουλάχιστον ένα πράγμα: Να μην επιβάλουν οι ΗΠΑ περισσότερους δασμούς στα καναδικά προϊόντα,καθώς μονοπώλια που δραστηριοποιούνται στον τομέα της μαλακής ξυλείας και της Ενέργειας, εξαρτούν πολλά στο «ελεύθερο εμπόριο» με τις ΗΠΑ.

«Πονοκέφαλο» στην κυβέρνηση του Καναδού πρωθυπουργού, Τζάστιν Τριντό, προκαλεί η επαναδιαπραγμάτευση του κεφαλαίου 19 της συμφωνίας NAFTAπου αφορά τη θέσπιση διαδικασίας που επιτρέπει στις συμβαλλόμενες χώρες να «προκαλέσουν» ακύρωση των δασμών που θα αποφασίσει να επιβάλει σε βάρος τους ένας ή και οι δύο εταίροι της.

Η Καναδέζα υπουργός Εξωτερικών που συμμετέχει στα παζάρια θέλει ηΝΑFTA να «εκσυγχρονιστεί» με βάση τις ψηφιακές και άλλες τεχνολογικές εξελίξεις.

Στα παζάρια με τις ΗΠΑ ο Καναδάς (που είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας αμερικανικών ανταλλακτικών αυτοκινήτων και βιομηχανικών μηχανημάτων)αναμένεται να «εκβιάσει» περιορίζοντας ή και απαγορεύοντας (εάν η κρίση οξυνθεί επικίνδυνα...) αμερικανικές εισαγωγές, ώστε να βλάψει ανταγωνιστικά μονοπώλια.

Γεγονός πάντως είναι πως οι οικονομίες των τριών χωρών στο πλαίσιο τηςNAFTA είναι πλέον σημαντικά αλληλοεξαρτώμενες, σε τέτοιο βαθμό, ώστε οποιαδήποτε κίνηση προστατευτισμού να προκαλέσει σοβαρές ζημιές σε μονοπώλια που δραστηριοποιούνται σε μία αγορά που το 1993 ο τζίρος στο εμπόριο ΗΠΑ - Καναδά - Μεξικού έφθανε τα 337 δισεκατομμύρια και τώρα πλέον ξεπερνά τα 2 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Ας μην ξεχνάμε πως οι ΗΠΑ, που ξεκίνησαν και το όλο παζάρι, πωλούν στην μεξικάνικη αγορά περισσότερα προϊόντα και υπηρεσίες από όσα συνολικά εξάγουν ταυτόχρονα σε Βρετανία, Γαλλία και Ολλανδία.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 30/9/2017 - Προσθήκες φωτό-λεζάντες από Μποτίλια

https://zbabis.blogspot.gr/2017/10/NAFTA-Oi-eleftheries-ton-monopolion-kai-oi-alysides-ton-laon.html