Στις ΗΠΑ, η εκμετάλλευση του σχιστολιθικού φυσικού αερίου και πετρελαίου έχει σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Στη Βόρεια Ντακότα ωστόσο, οι αρχές αποστρέφουν το βλέμμα.
Η φάρμα της Τζάκι Σίλκε είναι το μοναδικό κατοικημένο μέρος σε ακτίνα 35 χιλιομέτρων. Αυτή η αγρότισσα στα περίχωρα του Γουίλιστον δεν επέτρεψε ποτέ στις εταιρίες να πραγματοποιήσουν… γεωτρήσεις στη γη της, όμως πολλές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής από τα βοσκοτόπια της. Από το 2011, κάποιες από τις αγελάδες της άρχισαν να πάσχουν από κάτι περίεργο : αδυνάτιζαν και καμιά φορά, έχαναν την ουρά τους.
Του Robin Maxime
Απευθύνθηκε λοιπόν στις αρχές της Βόρειας Ντακότα ζητώντας τους να εξετάσουν το έδαφος. Οι επιθεωρητές που πήγαν επί τόπου, δεν διαπίστωσαν καμιά ανωμαλία.
Τότε, η Τζάκι Σίλκε ήρθε σε επαφή με ένα ανεξάρτητο ειδικό από το Ντιτρόιτ ο οποίος εξέτασε δείγμα του αέρα πάνω από τη φάρμα κι εντόπισε διάφορες ουσίες: βενζόλιο, μεθάνιο, χλωροφόρμιο, βουτάνιο, προπάνιο, τολουόλιο και ξυλόλιο – που όλες τους σχετίζονται με την άντληση υδρογονανθράκων μέσω υδραυλικής ρωγμάτωσης (fracking). Στο πηγάδι της βρέθηκαν επίσης σημαντικές ποσότητες θειούχων αλάτων χρωμίου και στροντίου. Στον εγκέφαλό της εντοπίστηκαν νευροτοξικές ενώσεις και στο αίμα της ίχνη από διάφορα βαρέα μέταλλα. Συνολικά, έχει χάσει πέντε αγελάδες, δυο σκύλους, πολλές κότες και εν μέρει, την υγεία της.
Πολλές παρόμοιες μαρτυρίες φέρνουν στο φως τη δυσκολία που έχει η Βόρεια Ντακότα να προστατεύσει τη γη της, την ίδια στιγμή που η έξαρση της εκμετάλλευσης του πετρελαίου χαροποιεί τα ΜΜΕ. Πράγματι, από το 2011, επαναλαμβάνονται αδιάκοπα οι ίδιες εικόνες : οι πύργοι εξόρυξης διάσπαρτοι στα απέραντα λιβάδια, οι τεράστιες ουρές των φορτηγών, οι κατασκηνώσεις των εργατών που στεγάζονται όπως-όπως σε τροχόσπιτα. Το περιβαλλοντικό κόστος του Ελντοράντο αυτού, αντίθετα, παραμένει μυστήριο. Η τοπική κυβέρνηση δε γνωρίζει την ποσότητα του πετρελαίου και των χημικών προϊόντων που εκλύονται στην επιφάνεια των χωραφιών από ατύχημα ή από αμέλεια, ενώ οι αναφορές για τα βιομηχανικά ατυχήματα, τις οποίες συμπληρώνουν οι ίδιες οι εταιρίες, είναι συχνά παραποιημένες. Για όλα αυτά υπάρχει λόγος : η μικρή αγροτική Πολιτεία, που η διοικητική της πρωτεύουσά της, το Μπίσμαρκ, δεν ξεπερνά τους 60.000 κατοίκους, αποτελεί πολιτικό και νομικό παράδεισο για τις πετρελαϊκές εταιρίες.
H συζήτηση για τη μόλυνση του εδάφους, που σχετίζεται με την υδραυλική ρωγμάτωση, ξεκινά από μια εξ ορισμού παρεξήγηση, την οποία συντηρούν οι πετρελαϊκές εταιρίες και οι ρυθμιστικές αρχές. Τα κοιτάσματα της Ντακότα βρίσκονται, πράγματι, σε βάθος τριών χιλιομέτρων. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, τα πολλαπλά γεωλογικά στρώματα που χωρίζουν τον σχιστόλιθο από τον υδροφόρο ορίζοντα εμποδίζουν την όποια μόλυνση των υδάτων και του εδάφους. Εκτός και αν η μόλυνση προέρχεται από αλλού. Σύμφωνα με τον Αντονι Ινγκράφι, καθηγητή μηχανολογίας στο πανεπιστήμιο Κορνέλ, ο οποίος συνέβαλε στην τελειοποίηση της τεχνικής για λογαριασμό της πετρελαϊκής εταιρίας Schlumberger προτού αγωνιστεί για την κατάργησή της, « η περιβαλλοντική μόλυνση δεν προέρχεται από τη ρωγμάτωση αυτή καθεαυτή, αλλά από ό,τι γίνεται πριν και μετά », κυρίως από τη μεταφορά και την αποθήκευση τεραστίων ποσοτήτων χημικών αποβλήτων που εκλύονται από τη βιομηχανία.
Η εκμετάλλευση μιας μόνο πετρελαιοπηγής μέσω υδραυλικής ρωγμάτωσης στη Βόρεια Ντακότα απαιτεί κατά μέσο όρο 20 εκατομμύρια λίτρα νερού, 235 τόνους άμμου και 1,2 λίτρα χημικών προσθέτων προκειμένου να αυξηθεί το ιξώδες του νερού. Μετά την έγχυση του κοκτέιλ, επονομαζόμενου καιslickwater, με μεγάλη πίεση για τη διάνοιξη του βράχου, αναπηδά στην επιφάνεια μαζί με το πετρέλαιο κι ένα υγρό απόβλητο που αποτελείται, μεταξύ άλλων, από υδρογονάνθρακες, βαρέα ραδιενεργά μέταλλα που προέρχονται από το φλοιό της γης και αλμυρό νερό, τα οποία είναι παγιδευμένα κάτω από το σχιστόλιθο.
Οι ΗΠΑ παράγουν καθημερινά δυόμιση δισεκατομμύρια βαρέλια από αυτό το απόβλητο που το βάφτισαν άλμη. Ένα μέρος της άλμης χρησιμοποιείται ξανά για την επαναρωγμάτωση του βράχου, αλλά, η αποθήκευση και η ανακύκλωσή της δεν είναι τόσο ξεκάθαρη υπόθεση. « Τη χρησιμοποιούσαν επίσης για να ρίχνουν αλάτι στους δρόμους το χειμώνα, ώσπου η Βόρεια Ντακότα το απαγόρευσε », λέει ο Τζο Μάρτιν, ένας οδηγός που ήρθε να δουλέψει για να πληρώσει τα γραμμάτια για το σπίτι του στο Γουέστ Φάργκο. Η πιο συχνή λύση είναι η επανέγχυση του υγρού στο έδαφος μέσα από « φρεάτια έγχυσης », όπου θα παραμείνουν επ’ αόριστο. Στους σκαμμένους δρόμους της Ντακότα, η κίνηση είναι πυκνή και τα ατυχήματα πολλά. Ο κύριος Μάρτιν, ο οποίος αμείβεται για κάθε βαρέλι υγρού που μεταφέρει, οδηγεί 12 με 14 ώρες την ημέρα. Λυπάται για το γεγονός ότι κάποιοι συνάδελφοί του « ξεφορτώνονται » το τοξικό φορτίο τους στη διαδρομή, « αντί να περιμένουν τη σειρά τους για ώρες, στην ουρά, ο ένας πίσω από τον άλλο, μπροστά από τα φρεάτια έγχυσης για να αδειάσουν τα απόβλητα ».
Δύο άτομα για να επιθεωρούν 12.000 πετρελαιοπηγές
Στη Βόρεια Ντακότα, δύο είναι οι θεσμοί που ελέγχουν τις πετρελαιοπηγές, τα απόβλητα και την ποιότητα του αέρα : το Υπουργείο Υγείας και η Υπηρεσία Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου (Oil & Gas Division). Αυτοί παρεμβαίνουν εκ των υστέρων σε περίπτωση διαρροής και αφήνουν στις εταιρίες την ευθύνη να ειδοποιούν για τυχόν προβλήματα – εντός 24ωρου, σύμφωνα με το νόμο – στα πλαίσια ενός είδους συμβολαίου εμπιστοσύνης. Σύμφωνα με τα δεδομένα του παραρτήματος υγείας της Βόρειας Ντακότα, τα πέντε τελευταία χρόνια έχουν αναφερθεί στους επιθεωρητές 3.464 διαρροές, δηλαδή περίπου δύο ατυχήματα την ημέρα. Ένα νούμερο προφανώς κατώτερο του πραγματικού, καθώς καμία επιχείρηση δεν τη συμφέρει να δηλώνει διαρροές.
Από το 2010, το υπουργείο υγείας έχει επιβάλει λιγότερα από 50 πρόστιμα. Και με δεδομένο το πόσο αραιοκατοικημένη είναι η λεκάνη του Μπάκεν (τρεις κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο) οι πιθανότητες να γίνει ένας πολίτης μάρτυρας μιας διαρροής είναι ελάχιστες. Πόσες, άραγε, πέρασαν απαρατήρητες ; Πενήντα ; Χίλιες ; Το υπουργείο παραδέχεται την άγνοιά του. Οι επιθεωρητές του μετακινούνται πολύ σπάνια για να επιβλέψουν τις 12.000 πετρελαιοπηγές, τα κοντέινερ, τους αγωγούς, τα πετρελαιοφόρα οχήματα και τα χίλια περίπου « φρεάτια έγχυσης ». « Έχουμε δυο άτομα έξω για ελέγχους… Μπορούν να γίνουν μέχρι δέκα. Έχουμε επίσης επιθεωρητές, οι οποίοι ελέγχουν την ποιότητα του αέρα », εξηγεί ο Ντέιβιντ Γκλατ, διευθυντής της υπηρεσίας περιβάλλοντος του υπουργείου υγείας της Βόρειας Ντακότα, χωρίς να προσδιορίζει τον αριθμό τους. « Είμαστε μικρή υπηρεσία και η δράση εκτυλίσσεται μακριά από το Μπίσμαρκ. Ακόμα και το να βρούμε δωμάτιο ξενοδοχείου στην περιοχή της εξόρυξης είναι μεγάλη πρόκληση για εμάς ». Πράγματι, μια θέση παρκινγκ για ένα αυτοκινούμενο σε ένα χωριό όπως το Γουότφορντ Σίτι την παζαρεύεις στα 1.200 δολάρια το μήνα, όσο και μια μικρή γκαρσονιέρα στο Μανχάταν. Τα επιπλωμένα σπίτια εδώ στοιχίζουν τόσο ακριβά ώστε η διανυκτέρευση σε τροχόσπιτο να αποτελεί τον κανόνα.
Σε περίπτωση διαρροής, οι εταιρίες οφείλουν να δηλώσουν στην αναφορά τους τον όγκο του απολεσθέντος υγρού. Ωστόσο, οι επιθεωρητές αναγνωρίζουν ότι τα νούμερα που ανακοινώνονται είναι συχνά ανακριβή, αν όχι πλασματικά. Σε περισσότερες από 40 περιπτώσεις το 2012 οι επιχειρήσεις, αγνοώντας την ποσότητα του πετρελαίου ή της άλμης που εκλύθηκε στη φύση, έγραψαν απλά « μηδέν ». Μια έρευνα της ενημερωτικής συμμετοχικής ιστοσελίδας ProPublica βεβαιώνει εξάλλου ότι τεράστιες διαρροές έχουν περάσει απαρατήρητες. « Τον Ιούλιο του 2011, η εταιρία Petro Harvester ανέφερε διαρροή 40 κυβικών μέτρων άλμης. Οι επιθεωρητές διαπίστωσαν ότι το περιστατικό ήταν πολύ πιο σοβαρό : δέκα εκτάρια γης είχαν καταστεί άγονα εξαιτίας 8 εκατομμυρίων λίτρων άλμης – η μεγαλύτερη διαρροή που είχε γίνει ποτέ στη Βόρεια Ντακότα. Η επίσημη έκθεση, παρόλα αυτά, παρέμεινε ως είχε » [1] « North Dakota’s oil boom brings damage along with prosperity », ProPublica, 7 Ιουνίου 2012
[2] « State Integrity Investigation 2013 », www.stateintegrity.org.
[3] « Dunne county residents submit petition to put governor before grand jury », The Dickinson press, 31 Οκτωβρίου 2012.
Μετάφραση: Βασιλοπούλου Κορίνα
Μonde-diplomatique.gr
Μonde-diplomatique.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου