Το "Δίκτυο" της αναθεώρησης

Καθώς επέστρεφα σπίτι μου χτες βράδυ, ένας απίθανος συνειρμός με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι στο κλείσιμο του χτεσινού κειμένου είχα ξαναβαφτίσει τον Νίκο Μαραντζίδη ως... Γιώργο. Παρ' ότι έσπευσα να διορθώσω το λάθος μου πριν γίνω τελείως ρεζίλι, στο μυαλό μου έμενε μια ανησυχία η οποία με έπειθε ότι υπήρχε και κάτι άλλο που έπρεπε να θυμηθώ για τον Μαραντζίδη. Τί όμως; Παλιότερα θα το θυμόμουν αμέσως αλλά τώρα... ου γαρ έρχεται μόνον. Έμελλε να το θυμηθώ σήμερα το πρωί, αφού πρώτα σκάλισα το αρχείο μου. 

Στάθης Καλύβας, Νίκος Μαραντζίδης

Στις 21 Φεβρουαρίου 2002, διοργανώθηκε στο Γαλλικό Ινστιτούτο η παρουσίαση του περιβόητου βιβλίου με τίτλο "Η Μαύρη Βίβλος του Κομμουνισμού" και υπότιτλο "Εγκλήματα - Τρομοκρατία - Καταστολή". Για το βιβλίο μίλησαν δυο από τους συγγραφείς του (Στεφάν Κουρτουά, Νικολά Βερτ) και ο καθηγητής τού πανεπιστημίου τής Λιλ Ήλιος Γιαννακάκης, ο οποίος είχε αναλάβει να γράψει το κεφάλαιο "Οι έλληνες θύματα του κομμουνισμού" που προστέθηκε στην ελληνική έκδοση.


Κατά την συζήτηση που ακολούθησε (με συντονισμό τού Γιάννη Πρετεντέρη), κάποιος ακροατής διαμαρτυρήθηκε στον Γιαννακάκη διότι ο συγγραφέας, ενώ αναφέρεται εκτενώς στις εσωκομματικές εκκαθαρίσεις του ΚΚΕ, δεν γράφει τίποτε για τις σφαγές που διέπραξαν οι κομμουνιστές κατά των πατριωτών σε Μελιγαλά, Φενεό κλπ. Ο Γιαννακάκης διευκρίνησε ότι δεν έγραψε γι' αυτές τις σφαγές διότι δεν τις γνωρίζει αλλά έσπευσε να ενημερώσει τον ακροατή ότι υπάρχει στην Θεσσαλονίκη μια ομάδα ιστορικών, η οποία μελετά την συγκεκριμένη περίοδο και σύντομα θα αποκαταστήσει την πραγματική ιστορία.

Αυτό ήταν το περιστατικό που προσπαθούσα να θυμηθώ χτες βράδυ. Τότε που συνέβαιναν όσα είπα πιο πάνω, δεν ήξερα πού αναφερόταν ο Γιαννακάκης. Χρειάστηκε να περάσουν μερικά χρόνια για να μάθω ποιοι αποτελούσαν αυτή την "ομάδα ιστορικών". Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά.

Το 1999, οι καθηγητές Νίκος Μαραντζίδης (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), Γιώργος Αντωνίου (Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος και λέκτορας στο Yale) και Στάθης Καλύβας (Yale) αποφασίζουν να ιδρύσουν στην Θεσσαλονίκη το Δίκτυο για τη Μελέτη των Εμφυλίων Πολέμων. Δυο χρόνια αργότερα, το Δίκτυο εντάσσεται στην χρηματοδότηση του ΕΛΙΑ.

Τον Ιούνιο του 2001, το Δίκτυο πραγματοποιεί ένα συνέδριο στο Τσοτύλι Κοζάνης με θέμα "Τοπικές διαστάσεις του ελληνικού εμφυλίου πολέμου 1943-1949". Μπορεί το συνέδριο να μη πήγε καλά (οι ομιλητές αποδοκιμάστηκαν έντονα από την τοπική κοινωνία) αλλά το θέμα του ήταν αρκετό για να δείξει τον δρόμο που επρόκειτο να τραβήξουν οι τρεις καθηγητές. Εκείνο το "ελληνικός εμφύλιος πόλεμος 1943-1949" δείχνει σαφέστατα την εκτός πραγματικότητος και παντελώς αυθαίρετη προσπάθεια να αποσυνδεθεί η έναρξη του εμφυλίου όχι μόνο από το Λιτόχωρο (30/3/1946) αλλά και από την Βάρκιζα και από τα Δεκεμβριανά και να μεταφερθεί στο φθινόπωρο του 1943, όταν δηλαδή το ΕΑΜ αποφάσισε να χτυπήσει και να διαλύσει την δήθεν αντιστασιακή αλλά στην ουσία γερμανόφιλη οργάνωση ΠΑΟ (Πανελλήνιος Αντιστασιακή Οργάνωσις).

Παρένθεση. Ο σκοπός της παραπάνω αυθαιρεσίας είναι πεντακάθαρος: η νομιμοποίηση του δωσιλογισμού. Το σκεπτικό είναι παιδαριωδώς απλό: εφ' όσον το ΕΑΜ ήρξατο χειρών αδίκων, οι εθνικόφρονες έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να γλιτώσουν από την "κόκκινη βία". Έτσι, παίρνουν συχωροχάρτι όχι μόνο τα Τάγματα Ασφαλείας αλλά και οι καθαρά εγκληματικές συμμορίες τού Αντώνη Φωστερίδη (Τσαούς Αντόν), του Γρηγόρη Σούρλα κλπ. Κλείνει η παρένθεση. 

Στο μεταξύ, η τριανδρία έχει δώσει δείγματα γραφής. Το 2000, ο Μαρκ Μαζάουερ επιμελείται την συλλογική έκδοση του Princeton University "After the war was over: reconstructing the family, nation, and state in Greece, 1943-1960", στην οποία συμπεριλαμβάνει ένα κείμενο που είχε γράψει ο Καλύβας το 1996, με τίτλο "Red terror: leftist violence during the occupation"(*). Είναι η πρώτη φορά που η "κόκκινη τρομοκρατία" προβάλλεται στον τόπο μας ως "επιστημονική προσέγγιση" και όχι ως κρατικό αντικομμουνιστικό εργαλείο. Σύμφωνα με τον Μαραντζίδη, το κείμενο του Καλύβα "δέχτηκε έντονες επιθέσεις από μια τυφλή και απροσχημάτιστα, μερικές φορές, στρατευμένη ιστοριογραφία, που αντιμετώπισε με ανησυχητική έλλειψη ψυχραιμίας την έλευση του νέου ρεύματος", όπου ως νέο ρεύμα νοείται η αναθεώρηση "της εαμικής βίας, του αντιστασιακού αντικομουνισμού και του δωσιλογισμού"(**). 

Ο Στάθης Καλύβας (μέσον) με τον Θανάση Βαλτινό δεξιά του και τον Νίκο Μαραντζίδη αριστερά του.

Ορίστε, λοιπόν, τι κάνουν οι συνειρμοί. Από ένα λαθάκι, κόλλησα στον Μαραντζίδη... έφτασα στην "Μαύρη Βίβλο", η οποία θεωρείται το πρώτο σοβαρό έργο για την αναθεώρηση της σύγχρονης Ιστορίας... θυμήθηκα τον Ήλιο και την ατάκα του για ομάδα ερευνητών από την Θεσσαλονίκη... ξαναγύρισα στον Μαραντζίδη... πήγα στο Δίκτυο, το οποίο έχει πάρει αποκοπή την εργολαβία για την αναθεώρηση της Ιστορίας στον τόπο μας... και κατέληξα στον Καλύβα, από τον οποίο είχα αρχίσει χτες.

Έχουμε πολλά να πούμε για το θεματάκι της αναθεώρησης της Ιστορίας αλλά, προς ώρας, λέω να σταματήσουμε εδώ μιας και η Παρασκευή δεν σηκώνει πολύ ψυχοπλάκωμα. Αν σας άνοιξε η όρεξη, πείτε μου και... εδώ είμαι! Στο μεταξύ, αν είσαστε τόσο διεστραμμένοι ώστε να θέλετε περισσότερο Μαραντζίδη, ρίξτε μια ματιά σε ένα παλιότερο κείμενο του ιστολογίου με τίτλο "Άκρα αριστερά το ΚΚΕ κι ο ΣυΡιζΑ;" (σημ.: Αν μετά από όσα είπαμε, αναρωτιέστε ποιος ηλίθιος χαρακτήρισε ΚΚΕ και ΣυΡιζΑ ως άκρα αριστερά, την Δευτέρα με τον κηδεμόνα σας!).


----------------------------------------------
(**) Το βιβλίο κυκλοφόρησε και στα ελληνικά: Mark Mazower, "Μετά τον πόλεμο: Η ανασυγκρότηση της οικογένειας του έθνους και του κράτους στην Ελλάδα, 1943-1960", εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2003. Φυσικά, περιέχει και το κείμενο του Καλύβα "Κόκκινη τρομοκρατία: Η βία της αριστεράς στην κατοχή".
(**) Νίκος Μαραντζίδης, "Μύθοι που αντέχουν, μύθοι που καταρρίπτονται", Το Βήμα, 24/10/2010.

http://teddygr.blogspot.gr/2017/03/blog-post_3.html?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed:+blogspot/teddygr+(Cogito+ergo+sum)