φωτ. Οδοφρ. |
«Είναι ένα όργανο μάχης ή πολέμου που χρησιμοποιείται στις ιδεολογικές, οικονομικές και πραγματικές συγκρούσεις» R.S. Lambert
blog zougla
«Οποιαδήποτε απόπειρα να χειραγωγηθούν διαμέσου των λέξεων και των υποκαταστάτων του, οι στάσεις και κατά συνέπεια η συμπεριφορά ενός αριθμού προσώπων που ασχολείται με ένα εριζόμενο θέμα» D.B. Truman
«Προπαγάνδα, στην ευρύτερη έννοια του όρου, είναι η τεχνική του επηρεασμού της ανθρώπινης δράσης με τη σκόπιμα διευθετημένη παρουσίαση της κατάστασης» H. Lasswell
«H προπαγάνδα είναι πολιτική, κοινωνική, εμπορική. Είναι σκληρό σφυροκόπημα που επιδιώκει να επιβάλει ένα προϊόν οποιασδήποτε μορφής. Αυτό μπορεί να είναι μια πίστη, μια κοινωνική οργάνωση, ένα πολιτικό καθεστώς ή ένα είδος της καθημερινής χρήσης» Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Η έννοια της προπαγάνδας έχει διαφοροποιηθεί. Από εκεί όπου ήταν αυτονόητη και κάλυπτε ένα ευρύτατο φάσμα πρακτικών, θετικών και αρνητικών, η λέξη προσέλαβε ένα αποκλειστικά αρνητικό περιεχόμενο. Για το δημόσιο αίσθημα «προπαγάνδα» και «αλήθεια» ή «τέχνη» είναι έννοιες αντιθετικές.
Οταν το Μάιο του 1945 το Γ΄ Ράιχ κατέρρευσε και ο Υπουργός Διαφώτισης και Προπαγάνδας Γιόζεφ Γκέμπελς αυτοκτόνησε, η έννοια της προπαγάνδας καταδικάστηκε τελεσίδικα μαζί τους. Η κατάρρευση πολύ αργότερα της Σοβιετικής Ενωσης συμπαρέσυρε και τους τελευταίους κρατικούς μηχανισμούς προπαγάνδας (Επιτροπή Προπαγάνδας) και καταδίκασε ως ανυπόληπτη την έννοια της προπαγάνδας αλλά και όλα τα παράγωγά της.
ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
Τη θέση της προπαγάνδας κατέλαβαν στο λεξιλόγιό μας τρεις παραπληρωματικές έννοιες: «διαφήμιση», «πληροφόρηση» και «παραπληροφόρηση». Η διαφήμιση όμως είναι μια μορφή επικοινωνίας με σκοπό να πείσει το κοινό να αγοράσει ένα προϊόν. Του γνωρίζει την ύπαρξη του προϊόντος, του δίνει πληροφορίες και προσπαθεί να του διεγείρει την αγοραστική του επιθυμία. Στην προπαγάνδα προσπαθούμε να πείσουμε έναν άνθρωπο όχι για προϊόντα αλλά για ιδέες. Η προπαγάνδα έχει το κακό ότι είναι κρυφή, έτσι δύσκολο να της αμυνθεί κάποιος. Επιπλέον δεν υπάρχει το κριτήριο της χρήσης, όπως στη διαφήμιση (δεν σου κάνει ένα προϊόν το απορρίπτεις). Πρέπει να περάσει καιρός για να κριθεί μια ιδέα/αρχή ως καλή ή κακή.
Η παραπληροφόρηση έχει κάτι το στιγμιαίο, μοιάζει να είναι περισσότερο συνέπεια ενός ατυχήματος και απλώς περιστατική, ενώ η προπαγάνδα μοιάζει να είναι συνεχής ή τουλάχιστον μεγαλύτερης διάρκειας. Θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε διαρκή και συστηματική παραπληροφόρηση.
ΕΙΔΗ
Κρατική (προπαγάνδα στις ΗΠΑ για τον πόλεμο του Κόλπου) ή ιδιωτική
Θετική (δημοκρατικά κατοχυρωμένη από το Σύνταγμα υπεράσπιση αξιών) ή αρνητική (πλύση εγκεφάλου)
Θρησκευτική (συστηματική διάδοση ενός δόγματος ως μόνου αληθινού, στηλίτευση των άλλων Εκκλησιών ως αιρέσεων και απόρριψη ξένων ιδεολογιών και συμπεριφορών)
Πολιτιστική (στρατευμένη τέχνη
Πολιτική
ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
Πολιτικό τομέα:
η πολιτική ζωή αυτονομείται από τον πολίτη και πελατοποιείται η σχέση του με την εξουσία και τους φορείς της. Ετσι το πολιτικό «μάρκετινγκ» γίνεται η σύγχρονη πολιτική τηλε-προπαγάνδα.
Η πολιτική γίνεται καταναλωτικό αγαθό και απαιτεί τις ίδιες μεθόδους και τεχνικές πλασαρίσματός της. Οπως οι διαφημιζόμενοι καταφεύγουν στα διαφημιστικά γραφεία έτσι και οι πολιτικοί χρησιμοποιούν παρόμοιες τεχνικές εξαπάτησης του κοινού για να «πουλήσουν» την πολιτική τους πραμάτεια (θέσεις, ιδεολογίες, προγράμματα).
Το εκλογικό δικαίωμα εμπορευματοποιείται
Τα κόμματα μετατρέπονται σε προϊόντα και οι συνειδήσεις γίνονται εύκαμπτες και ωνητές.
Ο πολιτικός καιροσκοπισμός ωθεί τον πολίτη να εκμεταλλευτεί ιδιοτελώς την υπάρχουσα κατάσταση
Κοινωνικό τομέα
Οι μηχανισμοί άμυνας εξουδετέρωνονται κάτω από το σφυροκόπημα των διαφημιστικών σημάτων που δημιουργούν νέες ανεκπλήρωτες ανάγκες (κύριο μέσο χειραγώγησης) διαμορφώνοντας μια καταναλωτική ιδεολογία.
Το άτομο γίνεται κονφορμιστής: συμμορφώνεται και ακολουθεί το ρεύμα, η βιομηχανία της κουλτούρας του καθορίζει τις επιθυμίες, τα γούστα, τη διασκέδαση, τις σχέσεις.
Πολιτιστικό τομέα:
Στην εποχή της μαζικής κουλτούρας, όπου η τέχνη μαζικοποιείται και εμπορευματοποιείται, ο κινηματογράφος, η λογοτεχνία, η μουσική γίνονται κύριοι παραγωγοί των πιο αντιδραστικών θεωριών που εγκλωβίζουν τις μάζες.
Η πολιτιστική βιομηχανία εκμεταλλευόμενη την ανάγκη των ανθρώπων για ψυχαγωγία, τους προσφέρει ψευδαισθήσεις ψυχαγωγίας, υποκατάστατα αναγκών τέτοια που παραμορφώνουν τη συνείδηση των μαζών.
zougla.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου