Η γη του Πανός

Αγαπημένο λημέρι των νυμφών, πηγή έμπνευσης για τους ρομαντικούς του κόσμου και καταφύγιο επαναστατών το κέντρο της Αρκαδίας εκφράζει ανά τους αιώνες την αρμονική σχέση του ανθρώπου με τη φύση.

Στο παγκόσμιο συνειδητό η Αρκαδία συνδέεται, εδώ και αιώνες, με το ιδανικό του παρθένου, αρμονικού αγριότοπου.

Η θέα προς τη κοιλάδα του Ορχομενού από το Λεβίδι.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Μια «ονειρική χώρα», για τους πρωτοπόρους της Αναγέννησης, όπου η φύση δημιουργεί μια ουτοπία συνύπαρξης με τον άνθρωπο. Και ακριβώς ό,τι οι Ευρωπαίοι ποιητές και ζωγράφοι περιέγραφαν σαν ουτοπία, οι κάτοικοι κι οι επισκέπτες του σήμερα απολαμβάνουν ως ευτοπία. Παιχνιδότοπος των νυμφών, λημέρι του Πανός, ησυχαστήρι αγίων, λίκνο της επαναστάσεως, νερομάνα του Μοριά και πολλά ακόμα, η ορεινή Αρκαδία αποτελεί ένα ποικιλόμορφο φυσικό και πολιτιστικό πάρκο, διεθνούς αξίας.

Κάθε κορυφή, κάθε ποτάμι, κάθε χωριό και μοναστήρι κουβαλάει στην πλάτη του μια ιστορία βαριά στη σημασία της, που κρατάει από την αρχή σχεδόν του ανθρώπου και που σήμερα αλώβητη και μεγαλόπρεπη συνεχίζει να συναρπάζει με την πληθώρα των έργων της φύσης και του ανθρώπου. Αναζητήστε λοιπόν λίγο περισσότερο χρόνο από αυτόν που υπολογίζετε αν θέλετε να επισκεφτείτε την Αρκαδία, γιατί όχι μόνο ένα ταξίδι, αλλά ίσως και μια ζωή δεν φτάνει για να τη γνωρίσετε. Περπατήστε στις ρούγες των χωριών, μυρίστε το βρεγμένο ελατόδασος του Μαινάλου, εξερευνήστε τους αρχαίους δρόμους, εμπνευστείτε από την αρκαδική περηφάνια, αφεθείτε στην πνευματικότητα των μονών και βρείτε λίγο χρόνο να χαθείτε μέσα στη φύση, γιατί αν κάπου ο Πάνας και οι νύμφες τραγουδούν ακόμα, είναι εδώ!

Η Τρίπολη αλλάζει όψη

Κόμβος και αφετηρία του ταξιδιού, η πόλη της Τρίπολης. Στεφανωμένη από τους ορεινούς όγκους του Μαίναλου, του Παρθενίου και του Αρτεμίσιου και χάρη στη στρατηγική της θέση στο κέντρο του Μοριά, η Τρίπολη συγκέντρωνε ήδη από τον 15ο αιώνα τους κατοίκους των γύρω χωριών αλλά και εμπόρους μέχρι που στην εποχή της Τουρκοκρατίας αποτέλεσε διοικητικό κέντρο των Οθωμανών. Και ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης που κατανόησε ότι η κατάληψη της Τριπολιτσάς θα την έκανε προπύργιο της Επανάστασης.

Ο ανδριάντας του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στη Πλατεία Άρεως.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Σήμερα, στη πλατεία Άρεως και εκεί που βρισκόταν επί Τουρκοκρατίας το Σαράι του Πασά, στέκεται περήφανος πάνω από τη πόλη ο έφιππος ανδριάντας του αρχιστράτηγου στη βάση του οποίου έχουν τοποθετηθεί τα οστά του. Η περιήγηση στη Τρίπολη αποτελεί πλέον μια όμορφη και άνετη βόλτα καθώς οι αναπλάσεις και οι πεζοδρομήσεις των τελευταίων χρόνων έχουν αλλάξει τη όψη της, αναδεικνύοντας τα σημαντικά νεοκλασσικά αλλά και παραδοσιακά κτίρια που παλιότερα ήταν σχεδόν άφαντα. Πάρκα, άλση, πλατείες και σημεία αρχιτεκτονικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος συνδέονται με ένα μεγάλο δίκτυο από πεζόδρομους προσφέροντας έτσι μια φιλική περιδιάβαση.

Κέντρο της πόλης αποτελεί η ιστορική πλατεία Αγίου Βασιλείου, όπου βρίσκεται και ο μεγαλόπρεπος ομώνυμος μητροπολιτικός ναός, φτιαγμένος από το 1885 από μάρμαρο φερμένο από τα Δολιανά, στη θέση όπου παλιότερα υπήρχε μουσουλμανικό τέμενος. Ανάμεσα στη πλατεία και μέχρι την πλατεία Αρεως απλώνονται οι πεζόδρομοι όπου πλέον αποτελούν το σημείο της συνάντησης ντόπιων και επισκεπτών με πολλά εστιατόρια, μεζεδοπωλεία και εμπορικά μαγαζιά. Απαραίτητη είναι η επίσκεψη στο Παναρκαδικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Τρίπολης στην οδό Ευαγγελίστριας με εκθέματα που ξεκινούν από τη νεολιθική περίοδο και φτάνουν στους Βυζαντινούς χρόνους φερμένα στο φως από τους δεκάδες αρχαίους τόπους κατοίκησης της Αρκαδικής γης. Ξεχωρίζουν η ενεπίγραφη στήλη από τον Ορχομενό που καθόριζε τα σύνορα των αρχαίων πόλεων της περιοχής, η συλλογή από τα πήλινα ειδώλια και η προτομή του αυτοκράτορα Αδριανού.

Το Δικαστικό Μέγαρο της Τρίπολης.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Στη πόλη υπάρχουν ακόμα δύο μουσεία στεγασμένα σε όμορφα κτίρια, το Λαογραφικό Μουσείο στη συνοικία των Ταξιαρχών και το Πολεμικό Μουσείο στην οδό Εθνομαρτύρων. Αλλα δύο πολύ σημαντικά κτίρια είναι το Μαντζούνειον, το μοναδικό κτίριο της προεπαναστατικής περιόδου που σώζεται ακόμη και το ιστορικό Μαλλιαροπούλειο Θέατρο, το πιο όμορφο νεοκλασσικό κτίριο της πόλης.

Η Τρίπολη είναι πλέον μια φιλική πόλη, ιδανικό σημείο αναχώρησης για τα χωριά της Αρκαδίας, που πάντα σας περιμένει να τελειώσετε τη μέρα σας με μια βόλτα στα σοκάκια της.

Ορεινά στολίδια «πνιγμένα» στο Μαίναλο

Ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Βασιλείου.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Μια πρώτη συμβουλή. Ξεκινήστε πρωί γιατί οι εικόνες που θα συναντήσετε είναι πολλές και το ενδιαφέρον μεγάλο. Η διάσημη «κυκλική» διαδρομή που κινείται γύρω και μέσα στο Μαίναλο, περνάει από πανέμορφα χωριά, δεκάδες ιστορικά τοπωνύμια και περιοχές ιδιαίτερου αισθητικού κάλλους. Αρχικά κατευθυνθείτε βόρεια με προορισμό το Λεβίδι. Στα αριστερά σας θα έχετε μοναδική θέα προς το κάμπο της Μαντίνειας με τις κορυφές του Αρτεμίσιου και του Λύρκειου να στέκονται από πάνω σαν γιγάντια τείχη, ενώ στα δυτικά υψώνεται το Μαίναλο, ο τελικός προορισμός.

Μετά το χωριό Σκοπή συναντάτε το χωριό Κάψας, όπου πρέπει να επισκεφθείτε το σπήλαιο Κάψα ένα από τα πιο όμορφα της Ελλάδας με την διάσημη «Αίθουσα των Θαυμάσιων» που διακρίνεται για τον πολύχρωμο διάκοσμό της. Λίγο μετά φτάνετε στο ιστορικό Λεβίδι. Σταματήστε εδώ και περπατήστε στα στενά προς το λόφο που δεσπόζει από πάνω του στον οποίο βρίσκεται η εκκλησία των Ταξιαρχών, απ' όπου θα θαυμάσετε τη μοναδική θέα προς τον Ολίγυρτο και τον κάμπο του Ορχομενού.

Οι αναπλάσεις και οι πεζοδρομοι έχουν αλλάξει την όψη της πόλης.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Επόμενος σταθμός της διαδρομής είναι η Βλαχέρνα, χτισμένη στα βόρεια του Μαινάλου με όμορφα σπίτια και ρούγες και τη Μονή της Παναγίας της Ελεούσας να αιωρείται στα απότομα βράχια. Από εδώ ξεκινά ένα υπέροχο μονοπάτι μέσα στο ελατόδασος το οποίο καταλήγει στο οροπέδιο της Οστρακίνας, στα ψηλά του Μαινάλου. Αν έχετε ακόμη μια μέρα στη διάθεση σας αξίζει να το περπατήσετε.

Η διαδρομή στον κεντρικό δρόμο, λίγο μετά τη Βλαχέρνα, συναντά μια παράκαμψη προς τη Νυμφασία, ένα όμορφο χωριό που συνδέεται με μια ειδυλλιακή διαδρομή μέσα από δρυοδάση και μικρούς κάμπους με τη Μονή Κερνίτσας. Χτισμένη το 1386 σε μια οχυρωματική θέση πάνω από ένα μικρό φαράγγι από το οποίο τρέχει ένα καθαρό ποτάμι, η Μονή Κερνίτσας αποτέλεσε, ανά τους αιώνες, καταφύγιο του Ελληνισμού καθώς λειτουργούσε ως κρυφό σχολειό. Μετά τη Νυμφασία φτάνετε στη Βυτίνα όπου μπορείτε να κάνετε μια στάση και να απολαύσετε τον καφέ σας στη πλατεία, αλλά και να αγοράσετε μέλι, τραχανά και άλλα παραδοσιακά προϊόντα. Από τη πλατεία της Βυτίνας θα νιώσετε το Μαίναλο, το αγαπημένο βουνό του Πάνα, να σας καλεί.

Το πιο όμορφο κτίριο της πόλης, το Μαλλιαροπούλειον Θέατρο.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Ακολουθήστε τη διαδρομή που λίγο μετά τη Βυτίνα μπαίνει στο βουνό κατευθυνόμενη προς την Ελάτη. Το φυσικό τοπίο είναι μαγικό με τα πυκνά έλατα να διακόπτονται από ρυάκια, κάθετα βράχια και πλατώματα, προσφέροντας ιδανικά σημεία για να μπείτε μέσα στο δάσος. Πριν την Ελάτη θα συναντήσετε το Πυργάκι έναν εγκατελλειμένο οικισμό χτισμένο σε ένα μαγευτικό σημείο. Ο δρόμος λίγο αργότερα στρέφεται προς το Λιμποβίτσι, το άνδρο των Κολοκοτρωναίων. Κρυμμένο σε ένα δύσβατο διάσελο, το χωριό υπήρξε το λίκνο της μεγάλης οικογένειας επαναστατών. Σήμερα σώζονται μόνο χαλάσματα στην περιοχή αλλά και το ανακατασκευασμένο σπίτι των Κολοκοτρωναίων που λειτουργεί ως μουσείο. Συνεχίζοντας προς τα βόρεια θα συναντήσετε μέσα σε έναν καταπράσινο λόγγο, περιτρυγιρισμένη από κορυφές την Αλωνίσταινα, ένα από τα πιο όμορφα και απομακρυσμένα χωριά του Μαινάλου.

Πρόκειται για ένα διατηρητέο οικισμό με πολλά παραδοσιακά σπίτια και ένα μικρό ρυάκι να τρέχει δίπλα του, όπου μπορείτε να καθήσετε για φαγητό σε κάποια από τις ταβέρνες.

Η Αλωνίσταινα στο κέντο του Μαινάλου.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Η διαδρομή «κλείνει», επιστρέφοντας στη Τρίπολη προς τα νότια, περνώντας από την Πιάνα, απ' όπου ξεκινά μονοπάτι για το Σπήλαιο του Πανός, το γραφικό ορεινό χωριό Ροεινό, γνωστό για την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και την Ανω Δαβιά με τους ερειπωμένους νερόμυλους.

Η λίμνη Τάκα και τα χρυσα δρυοδαση

Στα νότια της Τρίπολης απλώνεται το οροπέδιο της Τεγέας σε υψόμετρο 650 μέτρων. Η περιοχή διακρίνεται για τους λόφους με τα πουρνάρια και τις μεγάλες βελανιδιές που καταλήγουν σε μια πεδιάδα με καλλιέργιες και διάσπαρτες λεύκες στο τέλος της οποίας βρίσκεται η λίμνη Τάκα.

Το Πυργάκι με φόντο το πυκνό ελατόδασος.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Το ήρεμο αγροτικό τοπίο με τη λίμνη αγκαλιάζει μικρά όμορφα χωριά και αποτελεί πόλο έλξης για άγρια πουλιά και οικοπεριηγητές. Αν και οι ανθρώπινες παρεμβάσεις στη λίμνη έχουν δυστυχώς αλλάξει τη φυσική της όψη, τα στάσιμα νερά, τα κανάλια και τα υγρά λιβάδια μαγνητίζουν πολλά είδη. Γερακίνες, πετρίτες, κίρκοι, ερωδιοί, πάπιες και άλλα παρυδάτια πουλιά βρίσκουν καταφύγιο εδώ, ενώ καλύτερη εποχή για να την επισκεφθείτε είναι ο χειμώνας και η άνοιξη. Λίγο πριν το χωριό Μάναρη ο δρόμος περνάει κάτω από την εντυπωσιακή γέφυρα του Μάναρη, μια τοξωτή γέφυρα του 1898 που κατέχει τον τίτλο της μεγαλύτερης πέτρινης τρενογέφυρας της Ελλάδας.

Η διαδρομή διασχίζει καλλιέργειες από κερασιές και καταλήγει στην Βλαχοκερασιά, ένα ωραίο κεφαλοχώρι με πέτρινα σπίτια. Το χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο 960 μέτρων στις υπώρειες του δρυμού της Σκυρίτιδας, ενός μεικτού δάσους από βελανιδιές, καστανιές, πλατάνια και καρυδιές με άφθονα νερά, απ' όπου ξεκινούν αρκετές πεζοπορικές διαδρομές.

Η προτομή του Θ. Κολοκοτρώνη στο Λιμποβίτσι.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Το βουνό της ουτοπίας

Το μυθικό βουνό των θρύλων, των παραδόσεων και του Αγώνα, το Μαίναλο του Πανός, είναι ένας ορεινός όγκος με μοναδική άγρια φυσιογνωμία, μέσα στο οποίο ζούσαν, στα αρχαία χρόνια, αρκούδες, λύκοι και λύγκες. Με ψηλότερη κορφή την Οστρακίνα στα 1980 μέτρα, το Μαίναλο διακρίνεται για το εντυπωσιακό ανάγλυφο μέσα στο οποίο ο ασβεστόλιθος συναντά τον σχιστόλιθο και το πυκνό δάσος ελάτης στα ψηλά εκείνο των βελανιδιών στα χαμηλά, δημιουργώντας πολλές πηγές και ρέματα.

Η βλάστηση συμπληρώνεται με πεύκα, πουρνάρια και κέδρα ενώ η χλωρίδα περιλαμβάνει πάνω από 570 είδη πολλά από τα οποία είναι σπάνια, ενδημικά της Πελοποννήσου. Το φθινόπωρο και τον χειμώνα το βουνό γεμίζει από κυκλάμινα, ανεμώνες, κρόκους και κολχικά, ενώ την άνοιξη ανθίζουν σπάνιες ορχιδέες, καμπανούλες, αγριογαρυφαλάκια και βιολέτες.

Η κορυφή του Μαίναλου.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

Η πανίδα του βουνού αριθμεί περίπου 200 είδη. Από τα θηλαστικά ξεχωρίζει η παρουσία του σπάνιου τσακαλιού στα χαμηλά, αλλά και άλλων ειδών, όπως αλεπούδες, ασβοί, σκίουροι, πετροκούναβα, νυφίτσες και αγριογούρουνα. Στις θέσεις με τρεχούμενα νερά συναντά κανείς μετά από βροχές τις πανέμορφες κιτρινόμαυρες σαλαμάνδρες.

Από την ορνιθοπανίδα στο βουνό ζούνε περί τα 110 είδη. Πιό κοινά από αυτά είναι οι ελατοπαπαδίτσες, οι τρυποφράχτες, οι τσίχλες, τα κοτσύφια, οι καρδερίνες, οι θαμνοψάλτες, οι δρυοκολάπτες και οι κίσσες, ενώ στους ουρανούς πετούν ακόμα φιδαετοί, σπιζαετοί, πετρίτες, σφηκιάρηδες, βραχοκιρκίνεζα και δεκάδες γερακίνες.

Η Βλαχοκερασιά όπως φαίνεται από τον λόφο πάνω από το χωριό.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

ΔΙΑΜΟΝΗ
Για την διαμονή σας προτείνουμε ανεπιφύλακτα το ιστορικό και φιλόξενο «Mainalon Resort» στην Πλατεία Αρεως στη Τρίπολη (τηλ.: 2710 230300,www.mainalonhotel.gr) ενώ πολλοί ξενώνες υπάρχουν στα γύρω χωριά. Μερικοί από αυτούς είναι ο παραδοσιακός ξενώνας «Αλωνίσταινα» στην Αλωνίσταινα (τηλ.: 2710 431284, www.xenonas-alonistaina.gr), ο ξενώνας «Μπιστόλα» στη Βλαχοκερασιά (τηλ.: 2710 382592), ο ξενώνας «Αβησσυνία» στο Λεβίδι (τηλ.: 27960 22328, www.avissinia-levidi.gr) και το «Σαλέ Ελάτη» στην Ελάτη (τηλ.: 27950 22900)

Η γέφυρα του Μάναρη, η μεγαλύτερη πέτρινη τρενογέφυρα της χώρας.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

ΦΑΓΗΤΟ
Κόκκορας με χυλοπίτες και παραδοσιακό παστό στην «Καλή Καρδιά» στη Βλαχοκερασιά (τηλ.: 2710 382477), μυρωδάτη χορτόπιτα και μοναδικοί λαχανοντολμάδες στο «Χάνι της Νίκης» στη Βλαχέρνα (τηλ.: 27960 51040), συνταγές με ντόπια προϊοντα στο «Καταφύγιο» στην Ελάτη, ενώ στη Τρίπολη μπορείτε να φάτε παραδοσιακούς μεζέδες στον «Κούρο» (τηλ.: 2710 223534) και στο «Σεντουκάκι» (τηλ: 6972 273947).

Κείμενο: Δαυίδ Κουτσογιαννόπουλος
Φωτογραφίες: Δημήτρης Κλεάνθης

Ο σχιστόλιθος και το ελατόδασος στο Μαίναλο συνδυάζονται δημιουργικά.

Φωτογραφία: Δημήτρης Κλεάνθης

http://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=23521&subid=2&pubid=63939676