Ελευθερία ή ασφάλεια

Κάποιοι το ένιωθαν ως μαθητές, αλλά το θεωρητικοποίησαν εκ των υστέρων ή το βρήκαν μπροστά τους στην πορεία ή το είδαν εμπειρικά σε φίλους τους εκπαιδευτικούς, που αναλάμβαναν ευχαρίστως να διοργανώσουν τη σχολική γιορτή για το Πολυτεχνείο, είχαν πολλά να πουν για το ΟΧΙ της 28ης Οκτώβρη και ποιος πραγματικά το είπε, αλλά σνόμπαραν και προσπαθούσαν να αποφύγουν αυτήν της 25ης Μαρτίου. Αφήνουμε κατά μέρος το μαρτύριο της μαθητικής παρέλασης, που δεν ήταν πολύ εύκολο για όλους να το αποφύγουν. Τι ενδιαφέρον μπορεί να έχει ένα τόσο παλιό ιστορικό γεγονός, ένας αγώνας με κατά βάση εθνικό, αστικοδημοκρατικό περιεχόμενο, σε μια εποχή που δεν υπήρχαν παρά μόνο οι πρόδρομοι θεωρητικοί του ουτοπικού σοσιαλισμού και η εργατική τάξη μόλις που είχε εμφανιστεί στο ιστορικό προσκήνιο;

Πολύ μεγάλο, είναι η σωστή απάντηση.

Η ελληνική επανάσταση συνδέεται άρρηκτα με το έπος της Αντίστασης, το νέο 21' όπως βαφτίστηκε τότε και όπως αποτυπώθηκε στα ψευδώνυμα που διάλεξαν πολλοί μαχητές, δείχνοντας την ιστορική συνέχεια της αγωνιστικής παράδοσης του ελληνικού λαού.

Η προσεκτική μελέτη της επανάστασης προσφέρεται για την αποδόμηση μιας σειράς εθνικών μύθων. Το (προγενέστερο) κρυφό σχολειό, η "οικειοθελής ευλογία" του Παλαιών Πατρών Γερμανού από τη Μεγίστη Λαύρα, υπό την απειλή των όπλων, ο ρόλος του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε' (και συνολικά του ανώτερο κλήρου) που έχασε το κεφάλι του, μολονότι αφόρισε την επανάσταση, γιατί δεν μπόρεσε να την ελέγξει και να αποτρέψει την εξάπλωσή της. Η υποτιθέμενη αμιγής, εθνική σύνθεση που αγνοεί τους πολυάριθμους Αρβανίτες πολεμιστές, ακόμα και η ίδια η μέρα που γιορτάζουμε την έναρξη του ένοπλου, επαναστατικού αγώνα, που μεταφέρθηκε σιωπηλά, για να συμπέσει με τον ευαγγελισμό της θεοτόκου.

Η μελέτη αυτή παρέχει επίσης πρόσφορο έδαφος κι υλικό για την αποδόμηση και της άλλης όψης του νομίσματος. Του νεοταξίτικου κοσμοπολιτισμού που έχει αλλεργία σε κάθε είδος επανάστασης και την ιστορική της ανάμνηση, διακηρύσσει το ρεαλισμό του ραγιαδισμού και κατά βάθος μισεί το λαό και τους αγώνες του, κι όχι τους εθνικούς μύθος που είναι χρήσιμοι, για να τον αφιονίζουν.

Όσοι αποκηρύσσουν τη βία από όπου κι αν προέρχεται, θα πρέπει κάπως να τα βολέψουν μέσα τους με την επαναστατική βία που χρησιμοποίησε η ελληνική επανάσταση στην άλωση της Τροπολιτσάς και τη σφαγή που ακολούθησε. Κι όσοι ψάχνουν εναγωνίως μαρτυρίες για την κόκκινη τρομοκρατία που δικαιολογεί το δωσιλογισμό των συνεργατών του κατακτητή, ίσως αντιμετωπίσουν προβλήματα να δικαιολογήσουν το "φωτιά και τσεκούρι" του έμπειρου οπλαρχηγού Κολοκοτρώνη.

Η ελληνική αστική τάξη δε θα μπορούσε να φανεί 'συνεπής' ούτε καν σε μια κοινωνική επανάσταση με αστικοδημοκρατικό περιεχόμενο, συμβιβάστηκε άμεσα με το κατεστημένο που ήθελε θεωρητικά να ανατρέψει κι έτσι συγκροτήθηκε ο γνωστός, αστικοτσιφλικάδικος συνασπισμός, που κυριάρχησε τα επόμενα χρόνια στη χώρα. Από αυτήν την άποψη δεν είναι καθόλου υπερβολική η εκτίμηση των αναλύσεων του κόμματος (το αναφέρει κι ο Ζαχαριάδης, αν δεν κάνω λάθος, σε ένα κείμενό του) για τους δύο διαφορετικούς δρόμους που ανοίγονταν, από τότε ακόμα, στην ελληνική κοινωνία. Ο λαός πάλεψε ως το τέλος, ψήφισε ένα από τα πιο προοδευτικά συντάγματα της εποχής, αλλά είδε τελικά τα οράματά του να παραμένουν αδικαίωτα.

Σήμερα το αστικό μπλοκ εξουσίας κι οι δημοσιολόγοι του προσπαθούν να μετατρέψουν το δίλημμα ελευθερία ή θάνατος της επανάστασης στο ψεύτικο δίπολο "ελευθερία ή ασφάλεια", όπου πρέπει να διαλέξουμε τι από τα δύο θέλουμε, και καλούμαστε να θυσιάσουμε ένα κομμάτι της πρώτης (κι αυτή είναι η μόνη αποδεκτή θυσία από τη σκοπιά του συστήματος) για να κρατήσουμε τη δεύτερη. Αν και στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίστροφο. Ο καθένας από εμάς καλείται να θυσιάσει τη μίζερη ζαχαρένια του και την 'ασφάλεια' του βολέματός του, ακόμα και την υψηλή κριτική εκ του ασφαλούς, για να παλέψει και να κατακτήσει συλλογικά την πραγματική ελευθερία και ασφάλιση για τα ένσημά του.

Μήπως όμως όλα αυτά είναι πολύ μακρινά και παραπέμπουν σε ένα πολύ μακρινό μέλλον, που θα έρθει στη δευτέρα παρουσία (που πάει να πει τουλάχιστον πως αναγνωρίζουμε την πρώτη); Τι έχετε να προτείνετε στο σήμερα; Ε, Πάνο;