 |
φωτ. Οδοφρ. |
Στην καθημερινή σχεδόν βόλτα μου απ' τον Ριζοσπάστη, έπεσα σε αρκετά άρθρα που έχουν ως κριτικό στόχο τους τον ΣΥΡΙΖΑ. Το ίδιο συμβαίνει σχεδόν καθημερινά. Είναι σχεδόν ίση ποσοτικά η ενασχόληση του ΚΚΕ με τον αριστερό οπορτουνισμό α λα ΣΥΡΙΖΑ όση είναι και η ενασχόλησή του με την εντελώς εξευτελισμένη σοσιαλδημοκρατία α λα ΠΑΣΟΚ. Και αυτή είναι μια αφορμή για να ξεκαθαρίσω κάποια ζητήματα πολιτικής τακτικής που θεωρώ ότι δεν έχουν τεθεί σωστά από το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας.
Νομίζω ότι θα υπήρχαν πολύ λίγοι άνθρωποι που θα διαφωνούσαν με την πρόταση ότι, αν φτιάχναμε ένα υποθετικό φάσμα των κομμάτων με κάποια τυπική έστω αναφορά στην έννοια "σοσιαλισμός" από τα δεξιά προς τα αριστερά, η ακολουθία θα ήταν ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ. Είναι μια μάλλον κοινότυπη διαπίστωση τούτη. Σημαίνει όμως ότι στο σύστημα που ορίζουν αυτά τα τέσσερα κόμματα, το δεξιό άκρο είναι ξεκάθαρα το ΠΑΣΟΚ και το αριστερό ξεκάθαρα το ΚΚΕ.
Μια επικέντρωση, συνεπώς, στην κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ είναι επικέντρωση στην προσπάθεια εκτόπισης του μεσαίου χώρου του φάσματος μέσω της συρρίκνωσης του χώρου αυτού. Και μια τέτοια επικέντρωση είναι επικέντρωση στην διαμόρφωση του μέγιστου εφικτού βαθμού πόλωσης ανάμεσα στα δύο άκρα. Νομίζω ότι σε έναν σημαντικό βαθμό, αυτή είναι η τακτική που έχει επιλέξει το ΚΚΕ.
Η τακτική αυτή είναι πρώτα από όλα επικοινωνιακά λανθασμένη. Γιατί βέβαια υπάρχει μια βασική ειδοποιός διαφορά στα μάτια του κόσμου ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και στον ΣΥΡΙΖΑ. Στην Ελλάδα κυβέρνησε εναλλακτικά με την ΝΔ το ΠΑΣΟΚ. Την οικονομική πολιτική την χάραξαν μαζί. Το κράτος ρεμούλας το έχτισαν μαζί. Τα ταμεία τα λιάνισαν μαζί. Την εργατική τάξη την εξαπάτησαν μαζί και την κατέστειλαν μαζί. Δεν ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ ο εμπλεκόμενος σ' αυτή τη διαδικασία. Αυτό δεν μπορεί να περιμένει το ΚΚΕ να το παραγνωρίσει οποιοσδήποτε. Και το να φαίνεται να το παραγνωρίζει το ίδιο μετατοπίζοντας το ζήτημα στο ποιος ήταν ή είναι "το δεκανίκι" δεν είναι καθόλου προς όφελός του από την στιγμή που ΝΔ και ΠΑΣΟΚ εξακολουθούν, την στιγμή αυτή που μιλάμε, να συγκεντρώνουν τουλάχιστον ένα 40% της εκλογικής βάσης.
Με άλλα λόγια, το ΚΚΕ δεν είναι ακόμα σε θέση --και το γνωρίζει-- να ξεριζώσει εντελώς τα θεμέλια της κατεξοχήν ιστορικά εκδοχής της σοσιαλδημοκρατικής διαφθοράς και του αλισβερισιού της με τη δεξιά. Είναι εντελώς παράλογο να περιμένει μη στενά κομματική στήριξη σε μια προσπάθεια να ξεριζώσει πρώτα το "υποστήριγμά" της, ή αυτό που αντιλαμβάνεται ως υποστήριγμά της.
Η κίνηση αυτή όμως, η επικέντρωση δηλαδή στην κριτική του ΣΥΡΙΖΑ χωρίς πρώτα να έχουν συντριβεί τα κόμματα που λειτούργησαν ως οι επίσημοι φορείς της αστικής εξουσίας επί σαράντα χρόνια, είναι και στρατηγικά λανθασμένη ως τακτική.
Διότι η προσπάθεια πόλωσης δεν εξυπηρετεί σε τίποτα ένα κόμμα που δεν είναι είτε ήδη σε πλειοψηφική θέση είτε σε θέση να αποκτήσει άμεσα πλειοψηφικότητα. Μια τέτοια πόλωση κάνει απλώς τον ήδη ισχυρό κατά τι ισχυρότερο και τον ήδη αδύναμο κατά τι πιο αδύναμο. Είναι η πόλωση που θα επιδίωκε ένας Δαβίδ που χρησιμοποιεί τη σφεντόνα του για να βγάλει απ' τη μέση τους διαμεσολαβητές, μόνο και μόνο για να βρεθεί απλά αντιμέτωπος, έχοντας σπαταλήσει πολεμοφόδια, με τον Γολιάθ.
Αντίθετα, αν η τακτική του ΚΚΕ στρεφόταν κυρίαρχα και με μεγάλη ποσοτική και ποιοτική διαφορά ενάντια στο ΠΑΣΟΚ, εκμεταλλευόμενη τόσο το γεγονός ότι το κόμμα δέχεται πυρά και από όλους τους άλλους, όσο και το γεγονός ότι είναι εδώ και καιρό στόχος ασυγκράτητης λαϊκής δυσαρέσκειας, θα είχε μια πολύ πιο βιώσιμη ευκαιρίανα βγάλει από τη μέση το δεξί άκρο του φάσματος.
Τι θα γινόταν με τον ΣΥΡΙΖΑ σε μια τέτοια περίπτωση; Τι θα γινόταν, για να χρησιμοποιήσω ένα πρακτικό παράδειγμα, αν η τακτική του ΚΚΕ βοηθούσε στο να οδηγηθούμε, λχ, σε ένα 8% για το ΠΑΣΟΚ και ένα 18% για τον ΣΥΡΙΖΑ; Αυτό που θα γινόταν αν ο ΣΥΡΙΖΑ βρισκόταν στη θέση να υπερσκελίσει οριστικά το ΠΑΣΟΚ, υποβοηθούμενος να "κλέψει" απ' το ΠΑΣΟΚ ψήφους έτσι κι αλλιώς ιδεολογικά άχρηστους για το ΚΚΕ θα ήταν το εξής πολύ απλό:
Θα έμπαινε έμπρακτα ο ίδιος στην θέση του δεξιού άκρου του φάσματος. Ακόμα και αν η ΔΗΜΑΡ έφτανε εκεί πρώτη, το μαγνητικό πεδίο της "σοσιαλδημοκρατίας που θέλει να κυβερνήσει" είναι πάρα πολύ δυνατό για να του αντισταθεί ένα σεβαστό κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ. Το οποίο θα ένιωθε μια ακατανίκητη έλξη στην συμμετοχή στην άσκηση πολιτικής εξουσίας με τυχοδιωκτικούς όρους. Αν, απ' την άλλη ένα άλλο κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ ένιωθε άβολα με την ξαφνική προοπτική να εκτεθεί ως τυχοδιωκτικό αναδεικνυόμενο το ίδιο σε δεξί άκρο του φάσματος χωρίς πια να έχει το άλλοθι του αντικειμενικά δεξιότερου ΠΑΣΟΚ, είναι πιθανό να αποσπαζόταν από τον ούτως ή άλλως χαλαρό σχηματισμό.
Σε δραματική αντίθεση με το πρώτο σενάριο, αυτό της πόλωσης δια της εξάλειψης του "μεσαίου παίκτη", αυτό εδώ το σενάριο θα ήταν win-win για το ΚΚΕ. Είτε ολόκληρος ο ΣΥΡΙΖΑ θα αναγκαζόταν να μετακινηθεί στην θέση που σήμερα κατέχει το ΠΑΣΟΚ και να αναδείξει έτσι περίτρανα αντιφάσεις που όσο υπάρχει το ΠΑΣΟΚ μπορεί να καλύπτει, είτε ένα τμήμα του θα έφευγε προς πιο αριστερή κατεύθυνση από αυτή που λογίζεται σήμερα ως επαρκής για να δηλώνει "αριστερό". Στην πρώτη περίπτωση πολώνεις το πολιτικό πεδίο με δεξιό όφελος, στην δεύτερη το πολώνεις με όφελος τόσο την ανάδειξη της ανεπάρκειας της "αριστερής" εκδοχής της σοσιαλδημοκρατίας όσο και την δυνητική έστω ριζοσπαστικοποίηση ενός τμήματός της.
Αυτά χωρίς είτε να παραιτηθείς από την κριτική στην αριστερή σοσιαλδημοκρατία (είναι υποχρέωσή σου να μην αποκρύπτεις και να μην συγκαλύπτεις τις διαφορές σου από αυτή), είτε να ενδώσεις σε οποιοδήποτε κάλεσμα σε "ενότητα" μ' αυτή (κάλεσμα που σωστά απορρίπτει το ΚΚΕ).
Ας θυμηθούμε αντί επιλόγου ένα απόσπασμα από τον "Αριστερισμό" του Λένιν. Η κατάσταση που περιγράφει στην Αγγλία και η πρότασή του για αυτή δεν είναι βέβαια ταυτόσημη με τις ελληνικές συνθήκες, όπου δεν έχεις ένα πολύ αδύναμο σε σχέση με την αριστερή σοσιαλδημοκρατία αλλά και διασπασμένο σε ίσα κομμάτια Κομμουνιστικό Κόμμα. Η πρόταση για εκλογική συμφωνία με τους αριστερούς σοσιαλδημοκράτες της εποχής στην Αγγλία που διατυπώνει λοιπόν ο Λένιν δεν είχε κανένα λόγο να εφαρμοστεί απ' το ΚΚΕ σήμερα και σωστά δεν εφαρμόστηκε.Αλλά το σκεπτικό της ανάλυσης σχετικά με το ποιες είναι οι προτεραιότητες στην διαμόρφωση του πεδίου των αντιπάλων και γιατί περιέχει ψήγματα πολύ σημαντικά από την σκοπιά της κριτικής ανάλυσης τακτικής που επιχείρησα πιο πάνω:
Οι άγγλοι κομμουνιστές πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να συνενώσουν και τα τέσσερα κόμματα (όλα είναι πολύ αδύνατα, μερικά μάλιστα πάρα πολύ αδύνατα) και τις ομάδες τους σε ένα Κομμουνιστικό Κόμμα με βάση τις αρχές της III Διεθνούς και την υποχρεωτική συμμετοχή στο κοινοβούλιο. Το Κομμουνιστικό Κόμμα προτείνει στους Χέντερσον και τους Σνόουντεν «συμβιβασμό», εκλογική συμφωνία: ας τραβήξουμε μαζί ενάντια στη συμμαχία του Λόιντ Τζορτζ και των συντηρητικών, ας μοιράσουμε τις βουλευτικές έδρες ανάλογα με τον αριθμό των ψήφων που θα δώσουν οι εργάτες στο Εργατικό Κόμμα ή στους κομμουνιστές (όχι στις εκλογές, αλλά σε ιδιαίτερη ψηφοφορία), ας διατηρούμε την απόλυτη ελευθερία ζύμωσης, προπαγάνδας, πολιτικής δράσης. Χωρίς αυτό τον τελευταίο όρο, δεν μπορούμε βέβαια να κάνουμε συνασπισμό, γιατί αυτό θα είναι προδοσία. Οι άγγλοι κομμουνιστές πρέπει να επιμένουν στην εξασφάλιση απόλυτης ελευθερίας για το ξεσκέπασμα των Χέντερσον και των Σνόουντεν, όπως ακριβώς επέμεναν (επί δεκαπέντε χρόνια, από το 1903 ως το 1917) Οι ρώσοι μπολσεβίκοι απέναντι στους ρώσους Χέντερσον και Σνόουντεν, δηλ. στους μενσεβίκους.
Αν οι Χέντερσον και οι Σνόουντεν δεχτούν το συνασπισμό μ’ αυτούς τους όρους, τότε κερδίζουμε, γιατί το σπουδαίο για μας δεν είναι καθόλου ο αριθμός των βουλευτικών εδρών, εμείς δεν κυνηγάμε καθόλου αυτό το πράγμα, στο σημείο αυτό θα είμαστε υποχωρητικοί (ενώ οι Χέντερσον και ιδιαίτερα οι καινούργιοι φίλοι τους –ή τα καινούργια αφεντικά τους– οι φιλελεύθεροι που πέρασαν στο Ανεξάρτητο Εργατικό Κόμμα, κυνηγάνε περισσότερο αυτό το πράγμα). Κερδίζουμε, γιατί θα μεταφέρουμε τη ζύμωσή μας στις μάζες τη στιγμή που ο ίδιος ο Λόιντ Τζορτζ «άνοιξε την δρεξη» σ’ αυτές και θα βοηθήσουμε όχι μόνο το Εργατικό Κόμμα να σχηματίσει πιο γρήγορα την κυβέρνηση του, αλλά και τις μάζες να καταλάβουν πιο γρήγορα όλη την κομμουνιστική μας προπαγάνδα, που θα τη διεξάγουμε ενάντια στους Χέντερσον, χωρίς να την περικόψουμε καθόλου, χωρίς να αποσιωπούμε τίποτε.
Αν οι Χέντερσον και οι Σνόουντεν αποκρούσουν το συνασπισμό μαζί μας μ’ αυτούς τους όρους, κερδίζουμε ακόμη περισσότερο. Γιατί θα δείξουμε αμέσως στις μάζες (σημειώστε πως ακόμη και μέσα στο καθαρά μενσεβίκικο, στο τελείως οπορτουνιστικό Ανεξάρτητο Εργατικό Κόμμα η μάζα είναι υπέρ των Σοβιέτ), ότι οι Χέντερσον προτιμούν τις στενές σχέσεις τους με τους καπιταλιστές από τη συνένωση όλων των εργατών. Κερδίζουμε αμέσως μπροστά στη μάζα, που ιδιαίτερα ύστερα από τις λαμπρές και πολύ σωστές, πολύ ωφέλιμες (για τον κομμουνισμό) εξηγήσεις του Λόιντ Τζορτζ, θα δει με συμπάθεια τη συνένωση όλων των εργατών ενάντια στη συμμαχία του Λόιντ Τζορτζ με τους συντηρητικούς. Κερδίζουμε αμέσως, γιατί δείχνουμε στις μάζες ότι οι Χέντερσον και οι Σνόουντεν φοβούνται να νικήσουν τον Λόιντ Τζορτζ, φοβούνται να πάρουν την εξουσία μόνοι τους, προσπαθούν να εξασφαλίσουν στα κρυφά την υποστήριξη του Λόιντ Τζορτζ που απλώνει ανοιχτά το χέρι στους συντηρητικούς ενάντια στο Εργατικό Κόμμα. Πρέπει να σημειώσουμε ότι σε μας στη Ρωσία, ύστερα από την επανάσταση της 27/II/1917 (με το παλιό ημερολόγιο) η προπαγάνδα των μπολσεβίκων ενάντια στους μενσεβίκους και τους εσέρους (δηλ. ενάντια στους ρώσους Χέντερσον και Σνόουντεν) κέρδισε ακριβώς από μιαν ανάλογη περίπτωση. Λέγαμε στους μενσεβίκους και στους εσέρους: πάρτε όλη την εξουσία χωρίς την αστική τάξη, γιατί έχετε την πλειοψηφία στα Σοβιέτ (στο πρώτο Πανρωσικό συνέδριο των Σοβιέτ, τον Ιούνη του 1917, οι μπολσεβίκοι είχαν μόνο τα 13% των ψήφων). Οι ρώσοι όμως Χέντερσον και Σνόουντεν φοβούνταν να πάρουν την εξουσία χωρίς την αστική τάξη και, όταν η αστική τάξη όλο και ανέβαλλε τις εκλογές για τη Συντακτική Συνέλευση, επειδή ήξερε πολύ καλά πως την πλειοψηφία θα την έπαιρναν οι εσέροι και οι μενσεβίκοι[13] (που σχημάτιζαν μαζί έναν πολύ στενό πολιτικό συνασπισμό, αποτελούσαν στην πραγματικότητα μια μικροαστική δημοκρατία) τότε οι εσέροι και οι μενσεβίκοι δεν ήταν σε θέση να παλέψουν δραστήρια και με συνέπεια ενάντια σ’ αυτές τις αναβολές. Στην περίπτωση που οι Χέντερσον και Σνόουντεν θα αρνούνταν να κάνουν συνασπισμό με τους κομμουνιστές, οι κομμουνιστές θα κέρδιζαν αμέσως στο έργο της κατάκτησης των συμπαθειών των μαζών και της υπόσκαψης του κύρους των Χέντερσον και Σνόουντεν, και αν απ’ αυτό χάναμε μερικές κοινοβουλευτικές έδρες το πράγμα δεν θα είχε καμιά σημασία για μας. Θα βάζαμε δικές μας υποψηφιότητες μόνο σε ελάχιστο αριθμό απόλυτα σίγουρων περιφερειών, δηλ. εκεί όπου η υποβολή δικών μας υποψηφιοτήτων δεν θα είχε σαν αποτέλεσμα να βγει ένας φιλελεύθερος αντί του εργατικού (μέλους του Εργατικού Κόμματος). Θα κάναμε εκλογική ζύμωση, μοιράζοντας προκηρύξεις υπέρ του κομμουνισμού και καλώντας σε όλες τις περιφέρειες, όπου δεν υπάρχει δικός μας υποψήφιος, να ψηφίσουν τον εργατικό ενάντια στον αστό. Κάνουν λάθος οι σύντροφοι Σίλβια Πάνκχερστ και Γκάλαχερ, αν βλέπουν σ’ αυτό προδοσία του κομμουνισμού η παραίτηση από τον αγώνα ενάντια στους σοσιαλπροδότες. Απεναντίας, απ’ αυτό θα κέρδιζε αναμφισβήτητα η υπόθεση της κομμουνιστικής επανάστασης.
Για τους άγγλους κομμουνιστές πολλές φορές είναι σήμερα δύσκολο ακόμη και να πλησιάσουν τις μάζες, ακόμη και να τις κάνουν να τους ακούσουν. Αν παρουσιαστώ σαν κομμουνιστής και δηλώσω πως καλώ να ψηφίσουν τον Χέντερσον ενάντια στον Λόιντ Τζορτζ, ασφαλώς θα με ακούσουν. Και θα μπορέσω να εξηγήσω, σε κατανοητή γλώσσα, όχι μόνο γιατί τα Σοβιέτ είναι καλύτερα από το κοινοβούλιο και η δικτατορία του προλεταριάτου καλύτερη από τη δικτατορία του Τσόρτσιλ (που σκεπάζεται με την ταμπέλα της αστικής «δημοκρατίας»), αλλά και ότι θα ήθελα να στηρίξω τον Χέντερσον με την ψήφο μου, ακριβώς όπως το σκοινί στηρίζει τον κρεμασμένο· ότι όσο οι Χέντερσον πλησιάζουν στο σχηματισμό δικής τους κυβέρνησης, τόσο θα αποδείχνεται πως έχω δίκιο, τόσο θα τραβιούνται οι μάζες με το μέρος μου και θα επιταχύνεται ο πολιτικός θάνατος των Χέντερσον και των Σνόουντεν, ακριβώς όπως έγινε με τους ομοϊδεάτες τους στη Ρωσία και στη Γερμανία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου