TTIP – CETA: Η ολοκλήρωση της πλήρους φιλελευθεροποίησης της αγοράς

Παντελής Κάλλιας

Τον Φεβρουάριο του 2013 ο Πρόεδρος των Η.Π.Α Barack Hussein Obama, στο διάγγελμα του προς το Κογκρέσο έθεσε την απαρχή των διαπραγματεύσεων μεταξύ των Η.Π.Α και της Ε.Ε. για την υλοποίηση μιας συνθήκης ελεύθερων συναλλαγών και επενδύσεων μεταξύ των δύο μερών. Η ονομασία της συνθήκης αυτής έλαβε την ονομασία TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership). Φαινομενικός στόχο της παρούσας συνθήκης αποτέλεσε η τόνωση του εμπορίου και η κατάργηση των εμποδίων και φραγμών μεταξύ των δύο μερών, Η.Π.Α και Ε.Ε..

Αρχικά το σιωπηρό της διαπραγμάτευσης και η ελλιπής ενημέρωση κινητοποίησε πλήθος ανθρώπων και οργανώσεων διαμαρτυρόμενοι για τις εν κρυπτό διαπραγματεύσεις. Από τις αρχές του 2016 όταν άρχισαν μέσω της GreenPeace (https://www.ttip-leaks.org/) να διαρρέουν τμήματα της διαπραγμάτευσης ενεργοποιήθηκε το παγκόσμιο κίνημα  STOP-TTIP.

Οι 12 κύκλοι της διαπραγμάτευσης μεταξύ Η.Π.Α και Ε.Ε. που έχουν ολοκληρωθεί ως τώρα και μέσω της διαρροής, αναδεικνύουν ότι δεν πρόκειται για μια παραδοσιακή εμπορική συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών αλλά για την πλήρη απελευθέρωση της ενιαίας αγοράς και την κατάργηση όλων των ρυθμίσεων και φραγμών που αποτελούν τροχοπέδη για την επέκταση των πολυεθνικών επιχειρήσεων και ταυτόχρονα δίχτυ ασφαλείας των θεμελιακών δικαιωμάτων του απλού πολίτη και καταναλωτή.
Η πολυδιάστατη συνθήκη επεμβαίνει σε πλήθος κεκτημένων κατακτήσεων κοινωνικών προτύπων όπως τα εργασιακά δικαιώματα, η προστασία του περιβάλλοντος, η ασφάλεια των τροφίμων, οι κανονισμοί χρήσεις τοξικών ουσιών, η ιδιοκτησία των δημόσιων αγαθών, η προστασία των ψηφιακών προσωπικών δεδομένων, η υπόσταση των κυρίαρχων κρατών και η εν γένει δημοκρατικότητα των κοινωνιών.

Ειδικότερα, όσον αφορά τα εργασιακά δικαιώματα το καθεστώς στις Η.Π.Α είναι ιδιαίτερα ενάντια στα θεμελιώδη εργασιακά δικαιώματα, τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και τα συνδικαλιστικά δικαιώματα. Άλλωστε είναι της πάση γνωστό ότι οι Η.Π.Α. από τις οκτώ βασικές συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) που κατοχυρώνουν θεμελιώδη δικαιώματα των εργαζομένων έχει επικυρώσει μόνο τις δύο. Στις διαπραγματεύσεις της TTIP για τα εργασιακά δικαιώματα υπάρχει σφοδρή πίεση από τις Η.Π.Α προς τις Ευρωπαϊκές αρχές για αλλαγή των εργασιακών κεκτημένων στον Ευρωπαϊκό χώρο προ διευκόλυνση της διεθνούς επιχειρηματικότητας. Οι πολυεθνικές επιχειρήσεις βλέπουν την TTIP ως όχημα για μείωση των μισθών και των δικαιωμάτων των εργαζομένων σε ακόμα πιο χαμηλότερα επίπεδα.

Σημαντικότατη παρέμβαση μέσω TTIP γίνεται και στον τομέα της ασφάλειας των τροφίμων. Στην Ε.Ε. ισχύει η «Αρχή της Προφύλαξης» γεγονός που σημαίνει ότι το βάρος απόδειξης για το αν ένα τρόφιμο είναι επικίνδυνο ή όχι για την υγεία του καταναλωτή εξαρτάται από την ίδια την εταιρία. Με αυτόν τον τρόπο η Ε.Ε. διασφαλίζει στο καταναλωτικό κοινό ότι για κάθε προϊόν που θα περάσει στην ευρεία κατανάλωση θα πρέπει να υπάρχουν οι κατάλληλες αποδείξεις για την αξιοπιστία του από την ίδια την εταιρεία παραγωγής. Στις Η.Π.Α αντίστοιχα τα επιχειρηματικά λόμπι έχουν κατορθώσει να θέσουν πολύ χαμηλά πρότυπα διασφάλισης των τροφίμων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι το 70% των μεταποιημένων τροφίμων που πωλούνται στις Η.Π.Α περιέχουν γενετικά τροποποιημένα συστατικά. Γι αυτό άλλωστε η TTIP έχει χαρακτηριστεί και ως Δούρειος Ίππος των γενετικά τροποποιημένων προϊόντων προς την Ευρώπη.

Στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος, επίσης τα πρότυπα διασφάλισης στις Η.Π.Α είναι πολύ κατώτερα. Στην Ε.Ε. ο Κανονισμός REACH για την χρήση των χημικών προϊόντων, ο οποίος επίσης στηρίζεται στην Αρχή της Προφύλαξης, υποχρεώνει τις επιχειρήσεις για κάθε χημική ουσία που χρησιμοποιούν να διαθέτουν σχετική έγκριση χρήσης ασφαλείας ώστε νε περάσουν στην εμπορική και παραγωγική της χρήση. Εν αντιθέσει στις Η.Π.Α. η νομοθεσία για τον Έλεγχο των Τοξικών Ουσιών περνάει την υποχρέωση της απόδειξης ακαταλληλότητας στην Ρυθμιστική Αρχή πριν προχωρήσει στην αναγγελία ακαταλληλότητας της χρήσης.

Επιπλέον, πεδίο διαπραγμάτευσης της TTIP αποτελεί η απελευθέρωση της αγοράς υπηρεσιών με κύριο στόχο το άνοιγμα των τομέων της υγείας, της παιδείας και της υδροδότησης προς τα διεθνή επιχειρηματικά κεφάλαια. Ενώ ταυτόχρονα, μέσω των διαρροών της διαπραγμάτευσης διαφαίνεται, στον τομέα της ψηφιακής προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων, η επαναφορά των ρυθμίσεων της ACTA (Εμπορική Συμφωνία κατά της Παραποίησης) την οποία απέρριψε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2012, με επαναφορά του δικαιώματος παρακολούθησης από τους παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών των πολιτών και την υποχρέωση τους να καταδίδουν στις αρχές οποιονδήποτε αυτές κρίνουν ύποπτο.

Ίσως όμως η χείριστη πρακτική επέμβαση που προαλείφεται να πραγματοποιηθεί μέσω της TTIP είναι οι εξουσίες που παρέχονται στις πολυεθνικές επιχειρήσεις μέσω της Επίλυσης Διαφορών Επενδυτή – Κράτους (Investor – State Dispute Settlement, ISDS). Η ISDS προσδίδει σε επιχειρήσεις νομική υπόσταση ισοδύναμη όπως αυτή ενός έθνους κράτους. Με αυτόν τον μηχανισμό μια επιχείρηση έχει τη δυνατότητα να προβεί εναντίον ενός κράτους διεκδικώντας αποζημιώσεις διαφυγόντων κερδών όταν ορισμένες αποφάσεις και πολιτικές του κυρίαρχου κράτους πλήττουν τα επιχειρηματικά τους κέρδη.

Στον ουσία η TTIP αποτελεί μια διαδικασία άρσης οποιουδήποτε φραγμού και εμποδίου που παρεμβαίνει στην συνεχή και ανεξέλεγκτη ανάπτυξη της κερδοφορίας των επιχειρήσεων και του διεθνούς κεφαλαίου. Οι φραγμοί και οι κανόνες που υπάρχουν κυρίως στην Ε.Ε. είναι μέσα προστασία του καταναλωτή, του περιβάλλοντος και της δημοκρατίας για μια ευνομούμενη και ηθικά ισόρροπη κοινωνία.

Ο πολιορκητικός κριός που έχουν στήσει τα επιχειρηματικά λόμπι, μέσω της TTIP στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, αποτελούν την τελευταία πράξη της πλήρους φιλελευθεροποίησης της αγοράς. Δυστυχώς τα μηνύματα του 2008 με το ξέσπασμα της παγκόσμιας συστημικής οικονομικής κρίσης στην οποία κυρίως συνέβαλε η πλήρης απελευθέρωση των χρηματαγορών δεν προσέδωσαν την κατάλληλη γνώση στους κρατούντες των δύο ηπείρων. Το κίνημα stop-ttip.org που έχει ξεκινήσει, με τη συμμετοχή τουλάχιστον 500 οργανισμών και την συλλογή 3.284.289 υπογραφών κατά της TTIP πρέπει να μας βρει όλους ενεργούς και συμμέτοχους.

http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/ttip-%E2%80%93-ceta-i-oloklirosi-tis-pliroys-fileleytheropoiisis-tis-agoras