Η Τουρκία ισορροπεί σε δύο βάρκες

Του Κώστα Μπετινάκη

Ομάδα Τούρκων, αποκαλούμενοι «Ευρασιανιστές», έχουν αρχίσει να ψιθυρίζουν στην Άγκυρα ότι το μέλλον της Τουρκίας βρίσκεται στο πλευρό της Ρωσίας και της Κίνας υποστηρίζοντας πως θα πρέπει να διακόψουν τους δεσμούς με την Ευρώπη και να αποδεσμευθούν από τη Δύση. 


Πρόσφατα, πάντως, η Τουρκία φιλοξένησε τα 5α γυμνάσια του ΝΑΤΟ «Μπλε Φάλαινα» με ανθυποβρυχιακές ασκήσεις και περισυλλογής ναρκών. Στα ναυτικά γυμνάσια πήραν μέρος 11 χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, αλλά και το Πακιστάν.

Μετά το τέλος των ναυτικών ασκήσεων η πακιστανική φρεγάτα «Alamgir», αντί να επιστρέψει στην βάση της, κατευθύνθηκε στη Μαύρη Θάλασσα για να επισκεφθεί τη μεγάλη ρωσική ναυτική βάση του Νοβοροσίσκ, στις 8 Δεκεμβρίου.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στη Μαύρη Θάλασα, η πακιστανική κορβέτα, πήρε μέρος στα πρώτα κοινά ρωσο-πακιστανικά ναυτικά γυμνάσια μαζί με μονάδες του ρωσικού ναυτικού.

Η ρωσική κορβέτα «Ivanovets» διασχίζει -συνοδευόμενη από σκάφος της τουρκικής ακτοφυλακής- τον Βόσπορο (photo by REUTERS)

Στα γυμνάσια αυτά, η Τουρκία συμμετείχε ως «παρατηρητής». Εύλογο λοιπόν είναι το ερώτημα που προκύπτει: 

Μήπως η Τουρκία διακινδυνεύει να δημιουργήσει μεγάλη κρίση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ, καθώς προχωρεί σε στρατιωτική συνεργασία με τη Ρωσία, στη Μαύρη Θάλασσα;
Μία απάντηση, δόθηκε κατά την επίσκεψη του Τούρκου πρωθυπουργού, Μπιναλί Γιλντιρίμ, κατά την επίσκεψη που είχε πραγματοποιήσει στις 7 Δεκεμβρίου στη Μόσχα: «Η Ρωσία και η Τουρκία, οι ισχυρότερες χώρες στη Μαύρη Θάλασσα, πρόκειται να αναπτύξουν κάθε δυνατότητα στις σχέσεις τους». 

Στις «δυνατότητες» ανέφερε πως θα περιλαμβάνονται «ζητήματα ασφάλειας και άμυνας». Η πολιτική και στρατιωτική κατάσταση στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας θεωρείται «καυτή», μετά την προσάρτηση από τη Ρωσία της Κριμαίας το Μάρτιο του 2014.

Τόσο η Ρωσία όσο και η Τουρκία έχουν εκφράσει την επιθυμία να συμμετάσχουν στην κατασκευή μεγάλου αυτοκινητόδρομου που θα συνδέει και τις οκτώ χώρες της Μαύρη Θάλασσας.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν αποστείλει πολεμικά σκάφη στη Μαύρη Θάλασσα και πραγματοποιεί συνεχή ναυτικά γυμνάσια με το ΝΑΤΟ στην ίδια περιοχή, προκειμένου να επιδείξει την στρατιωτική της παρουσία.

Τον Ιούνιο του 2016 η σύνοδος του ΝΑΤΟ αποφάσισε «να αυξήσει τον αποτρεπτικό του ρόλο στη Μαύρη Θάλασσα. Μετά από πρόταση της Ρουμανίας για δημιουργία «μόνιμης ΝΑΤΟϊκής ναυτικής δύναμης στη Μαύρη Θάλασσα». Στην πρόταση περιλαμβάνεται η συμμετοχή της Ουκρανίας (μη μέλος του ΝΑΤΟ), μαζί με τις ΗΠΑ, Βουλγαρία, Τουρκία και Ρουμανία.
Η Ρωσία παρενέβη χαρακτηρίζοντας την πρόταση «απαράδεκτη». Ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ, Alexander Grushko, είχε δηλώσει τότε «Δεν μπορώ να καταλάβω τι ακριβώς συμβαίνει».

Από τις χώρες που αναφέρθηκαν, μόνον η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Τουρκία διαθέτουν ακτές (και στόλους) στη Μαύρη Θάλασσα. Ρώσοι αξιωματούχοι υπενθύμιζαν ότι βάσει της συνθήκης του Μοντρέ (1936) πολεμικά σκάφη από άλλες χώρες επιτρέπεται να παραμένουν στη Μαύρη Θάλασσα μόνον επί 21 ημέρες.

Όπως επισημαίνουν ειδικοί σε θέματα ναυσιπλοΐας, είναι φανερό πως η Τουρκία θέλει να χρησιμοποιηθεί η Μαύρη Θάλασσα όχι μόνο για στρατιωτικούς σκοπούς, αλλά και για οικονομικά ανοίγματα. Ευρωπαϊκά ποτάμια όπως ο Δνείπερος, ο Δνείστερος, ο Ντον, ο Βόλγας εκβάλλουν στη Μαύρη Θάλασσα. Η οικονομική σημασία έγκειται στο ότι έτσι δημιουργείται μια ναυτική δίοδος που μπορεί να συνδέει τον Ινδικό Ωκεανό, μέσω Μαύρης Θάλασσας με τον Ινδικό Ωκεανό. Καθώς και ότι η Μαύρη Θάλασσα συνδέεται μέσω των στενών του Βοσπόρου με τη Μεσόγειο.

Στο σημείο αυτό υπενθυμίζεται πως η συνθήκη του Μοντρέ που ρυθμίζει τους όρους διέλευσης των εμπορικών αλλά και πολεμικών πλοίων μέσω των στενών, προβλέπει πως η Τουρκία έχοντας το ρόλο του «φρουρού της πύλης», μπορεί να εμποδίσει την διέλευση σκάφους που μεταφέρει επικίνδυνο εμπόρευμα ή πολεμοφόδια σε αντιμαχόμενους, ή κριθεί ότι έχει το πλήρωμά του προβληθεί από μεταδοτική ασθένεια.

Η Τουρκία διαθέτει τη μακρύτερη ακτογραμμή στη Μαύρη Θάλασσα και η Ρωσία χρειάζεται την τουρκική συνεργασία για την διέλευση προς τις θερμές θάλασσες.

Η διπλωματική επαναπροσέγγιση της Τουρκίας με τη Ρωσία, δημιουργεί και το ερώτημα στο ΝΑΤΟ και ειδικότερα τις ΗΠΑ, κατά πόσον η Τουρκία θα αναγνωρίσει την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία.

Εδώ θα πρέπει να δημιουργήσει κάποιες σκέψεις, καθώς η Άγκυρα έχει επανειλημμένα απειλήσει για ενδεχόμενη προσάρτηση της κατεχόμενης βόρειας Κύπρου, στην περίπτωση που δεν επιτευχθεί (ικανοποιητική γι’ αυτήν) επίλυση του Κυπριακού.
Η (ως τώρα) άρνηση των ΗΠΑ της έκδοσης στην Τουρκία του θεωρούμενου από την Άγκυρα ως εγκέφαλου για το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου Φετουλάχ Γκιουλέν, έχει ενισχύσει τους οπαδούς του αποκαλούμενου «Ευρασιανικού» κινήματος. 

Είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι στην οργάνωση του πραξικοπήματος είχαν συμμετάσχει υπόγεια και δυτικοί αξιωματούχοι μαζί με τους Γκιουλενιστές. 

Στη δημιουργία αυτής της ατμόσφαιρας έχει βοηθήσει και η ρωσική προπαγάνδα, στην οποία αποδίδεται η προσπάθεια να εμπλακεί και η CIA στην προετοιμασία του αποτυχόντος πραξικοπήματος.

Στη δημιουργία ευνοϊκής για τους οπαδούς της ευρύτερης συνεργασίας με το Σύμφωνο της Σαγκάης (Shanghai Pact) ατμόσφαιρα, συνηγορούν δύο παράγοντες εντός του κυβερνώντος κόμματος (ΑΚΡ):

1. Οι επιχειρηματίες που έχουν κάνει σημαντικές επενδύσεις στη Ρωσία και
2. Η ιδεολογική ομάδα ορισμένων συμβούλων του προέδρου Ερντογάν, μαζί με γραφειοκράτες που πιστεύουν πως υπάρχει δυτική συνωμοσία εναντίον της Τουρκίας, η οποία θα πρέπει να συνεργασθεί στενότερα με τον Πούτιν.



Πάντως, όλων τα βλέμματα είναι πλέον στραμμένα στο νεοεκλεγέντα πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και την προαναγγελθείσα στροφή στην αντιρωσική πολιτική της Ουάσιγκτον.

Και φυσικά, στις αποφάσεις που θα πάρει τελικά ο Ερντογάν, ο οποίος δείχνει αυτή τη στιγμή πως ελέγχει απολυταρχικά το πολιτικό σκηνικό στην Τουρκία.


http://www.zougla.gr/kosmos/article/i-tourkia-isoropi-se-dio-varkes