Ανεργία και λιτότητα κλονίζουν τον θεοκρατικό καπιταλισμό της Σαουδαραβίας

 

Μιχάλης Γιαννεσκής

Τα χρηματικά αποθέματα της Σαουδικής Αραβίας εξατμίζονται ραγδαία, η ανεργία καλπάζει, ενώ μισθοί και χρέη παραμένουν απλήρωτα. Όλα αυτά συμβαίνουν ενόσω η ελίτ της χώρας εξακολουθεί να ζει μέσα στη χλιδή και να χρηματοδοτεί τον πόλεμο στην Υεμένη και σουνιτικές ομάδες στη Μέση Ανατολή.

Ωστόσο, σύμφωνα με το μεγαλεπήβολο  και υπεραισιόδοξο σχέδιο του νέου «ισχυρού άνδρα» της Σαουδαραβίας, τα προβλήματα της χώρας θα αντιμετωπιστούν με την «απεξάρτησή» της από το πετρέλαιο, το οποίο σήμερα αποδίδει πάνω από 90% των κρατικών εσόδων.

Εξάτμιση των αποθεμάτων και στάση πληρωμών

Η κατακόρυφη πτώση της τιμής του πετρελαίου τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με τις συνεχιζόμενες τεράστιες δαπάνες του κράτους, έχει μειώσει σημαντικά τα χρηματικά αποθέματα της Σαουδαραβίας. Το ΔΝΤ έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου πέρυσι, υπολογίζοντας ότι η χώρα έχει αρκετά αποθέματα μόνο για 5 χρόνια.

Οι ενδείξεις για τη δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα είναι προφανείς. Τουλάχιστον 31.000 ντόπιοι και ξένοι εργάτες δεν έχουν πληρωθεί μέχρι και για 7 μήνες. Το κράτος χρωστάει δισεκατομμύρια δολάρια σε κατασκευαστικές εταιρείες. Η κυβέρνηση έχει ζητήσει δάνεια ύψους 6-8 δισ. δολαρίων για να ανεφοδιάσει τον κρατικό κορβανά. Για τον ίδιο σκοπό, η Σαουδαραβία σκοπεύει να πουλήσει μέρος της κρατικής πετρελαιοπαραγωγικής εταιρείας Aramco. Καθώς η αξία της εταιρείας υπολογίζεται ότι είναι η μεγαλύτερη παγκοσμίως, και ίσως φθάνει τα 10 τρισ. δολάρια, μια τέτοια κίνηση θα αποτελέσει την μεγαλύτερη πώληση μετοχών που έχει γίνει ποτέ.

Ανεργία, λιτότητα και επιβολή νέων φόρων

Ταυτόχρονα, η ανεργία των ηλικιακών ομάδων μέχρι 30 ετών στη Σαουδαραβία κυμαίνεται από 35-50%.  Πρόκειται για ποσοστά που απειλούν την κοινωνική σταθερότητα μιας χώρας της οποίας το 60% του πληθυσμού είναι κάτω των 30 ετών, και οι αρχές έχουν ήδη εκδηλώσει την ανησυχία τους για τη λαϊκή δυσαρέσκεια που μπορεί να επιφέρει αυτή η κατάσταση.

Μια δυσαρέσκεια που επιτείνεται από τις περικοπές στα διάφορα επιδόματα, μέσω των οποίων η κυβέρνηση κατάφερνε να καθησυχάζει τους πολίτες της μέχρι πρότινος. Το κόστος ζωής έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, ενώ ταυτόχρονα η κυβέρνηση σκοπεύει να μειώσει κατά περίπου 15% τους μισθούς του δημοσίου μέχρι το 2020. Τέτοιου είδους περικοπές  μπορεί να δημιουργήσουν σημαντικές αναταραχές σε ένα κράτος με αρκετούς δημοσίους υπαλλήλους, πολλοί από τους οποίους είναι σκόπιμα διορισμένοι σε θέσεις, χωρίς κανέναν ιδιαίτερο φόρτο εργασίας.

 Επιπλέον, το κράτος σκοπεύει μέχρι το 2020 να μειώσει ή να καταργήσει τις επιδοτήσεις που μέχρι πρόσφατα κρατούσαν σε χαμηλά επίπεδα το κόστος των καυσίμων, του ηλεκτρικού και του νερού. Το νερό αποτελεί μάλλον το μεγαλύτερο πρόβλημα γιατί η κατά κεφαλή κατανάλωση νερού στη Σαουδαραβία είναι μεγάλη, διπλάσια από αυτήν στις ευρωπαϊκές χώρες, και ενώ τα υπόγεια ύδατα προμηθεύουν το 98% των αναγκών της χώρας, οι υπόγειοι υδροφορείς εξαντλούνται με ραγδαίο ρυθμό και πολλά ρεζερβουάρ νερού έχουν ήδη μετατραπεί σε αμμόλακκους. Ήδη από φέτος το κράτος άρχισε να φορολογεί την παροχή νερού, με αυξήσεις στους λογαριασμούς μέχρι και 3.000%.

Η χλιδή και οι πόλεμοι κοστίζουν, αλλά υπάρχει σχέδιο

Παρ’ όλα αυτά, η έπαυλη του Σαουδάραβα βασιλιά στις Κάννες και οι περίπου 1.000 υπηρέτες και ακόλουθοι που συνοδεύουν σταθερά την βασιλική οικογένεια κάπως πρέπει να χρηματοδοτηθούν, όπως και οι στρατιωτικές επεμβάσεις της χώρας στην Υεμένη και η υποστήριξη διαφόρων ένοπλων σουνιτικών ομάδων ανά τη Μέση Ανατολή, που στοχεύουν στην καταπολέμηση των «αιρετικών» σιιτών. Διότι ο βασιλικός οίκος των Σαούδ και η θρησκευτική ηγεσία των Γουαχαμπιτών (του πιο αυστηρού δόγματος του σουνιτικού ισλάμ) στην ουσία συγκυβερνούν, ως επακόλουθο της συμφωνίας που έκαναν το 1744, και η οποία έχει οδηγήσει σήμερα σε ένα καθεστώς θεοκρατικού καπιταλισμού για τη διακυβέρνηση της χώρας.

Το ζήτημα είναι πώς θα καλυφθούν τα παραπάνω έξοδα, όπως και οι καθημερινές ανάγκες της χώρας, τη στιγμή που τα αποθέματα θα εξαντληθούν μέχρι το 2020. Ο νέος «ισχυρός άνδρας» της Σαουδαραβίας, ο πρίγκηπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν (Υπουργός Άμυνας και Πρόεδρος του Συμβουλίου Ανάπτυξης) έχει ένα υπεραισιόδοξο 15ετές σχέδιο (το Vision 2030) για τη δημιουργία ενός ταμείου μεγέθους 2,5 τρισ.  δολαρίων, το οποίο θα επιτευχθεί με την «απεξάρτηση» της χώρας από τη μέχρι σήμερα κύρια πηγή (πάνω από το 90%) εσόδων της, το πετρέλαιο, κυρίως μέσω της πώλησης των μετοχών της Aramco.

Διάφοροι ιθύνοντες, και ακόμα και η γερμανική μυστική υπηρεσία BND, έχουν προειδοποιήσει για την αστάθεια που μπορεί να επιφέρει το πλάνο του πρίγκηπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Όμως ο «πρίγκηπας του πολέμου και του πετρελαίου» επιλέγει να ακολουθήσει το πολιτικό του ένστικτο και τις μάλλον κολακευτικές παραινέσεις των συμβούλων του.

Οι κυβερνώντες προετοιμασμένοι για κάθε ενδεχόμενο

Ένα παρόμοιο μεγαλεπήβολο και υπεραισιόδοξο σχέδιο εφάρμοσε και ο Σάχης της Περσίας το 1974, το οποίο αποσταθεροποίησε τη χώρα του και οδήγησε σε αναταραχές που προκάλεσαν τον εκθρονισμό του και την ισλαμική επανάσταση του 1979. Η σημερινή κατάσταση στη Σαουδαραβία παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με την Περσία του 1974.

Ωστόσο, ακόμα και αν το σχέδιο του πρίγκηπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν προκαλέσει κοινωνική αναταραχή στη Σαουδαραβία, θα έχει καταφέρει να ρευστοποιήσει ένα σημαντικό μέρος του πλούτου της χώρας, το οποίο θα βρίσκεται στη διάθεση των κυβερνώντων.  Ίσως οι Σαουδάραβες ηγέτες έχουν συνειδητοποιήσει ότι κάτι μπορεί να πάει στραβά: σε αυτήν την περίπτωση, το μόνο πρόβλημα που σίγουρα θα έχει λύσει η «απεξάρτηση» από το πετρέλαιο, θα είναι η χρηματοδότησή τους μετά από την πτώση τους από την εξουσία.

http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/anergia-kai-litotita-klonizoyn-theokratiko-kapitalismo-tis-saoydarabias