ΜΙΧΑΛΗΣ ΡΑΠΤΗΣ: 18 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΠΑΜΠΛΟ

Αφιέρωσε στην επανάσταση όλη τη ζωή του

Ηταν ένας περιπλανώμενος επαναστάτης. Διεθνιστής μέχρι τα 85 χρόνια του, οπότε έφυγε από τη ζωή. Φλογερός υποστηρικτής των αντιαποικιακών κινημάτων και από τους οργανωτές της αλγερινής επανάστασης, που τη δεκαετία του 1960 συγκλόνισε τον κόσμο.

Ο Μιχάλης Ράπτης υπήρξε ένας από τους τελευταίους τροτσκιστές, ηγετική μορφή του επαναστατικού κινήματος τα πρώτα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1911. Παιδί ακόμα μετακόμισε με την οικογένειά του στην Κρήτη και από κει ήρθε στην Αθήνα για να γραφτεί στο Πολυτεχνείο.

Ο απείθαρχος νεαρός με τις ριζοσπαστικές ιδέες και την ανατρεπτική τακτική γνώρισε στα χρόνια του Μεταξά τα κελιά της Ειδικής Ασφάλειας και τα ξερονήσια της εξορίας. Είδε κατάματα τον τρομερό υπουργό Ασφαλείας της 4ης Αυγούστου, τον Κωνσταντίνο Μανιαδάκη. Φυγαδεύτηκε στην Ελβετία κι από κει ταξίδεψε στο Παρίσι, όπου εγκαταστάθηκε. Πολέμησε τον ναζισμό. Αντιτάχθηκε στη σταλινική μαρξιστική παρεκτροπή.

Ο ίδιος θεωρούσε σημαντικότερο κεφάλαιο της περιπέτειάς του το «παρών» που έδωσε στις γραμμές προκαλύψεως της Αλγερινής Επανάστασης.

Στην εξορία γνώρισε τη γυναίκα του Ελλη Δυοβουνιώτη. Μαζί της δραπέτευσε από τη μεταξική Ελλάδα και μαζί της περιπλανήθηκε στην Ευρώπη. Μοιράστηκαν τα ίδια υψηλά ιδανικά και την ίδια περιπετειώδη ζωή της παρανομίας και της αναγκαστικής υπερορίας.

Ο Μπεν Μπέλα εν μέσω στρατιωτών και πολιτών.

Ο επίλογος του μυθιστορήματος της ζωής του γράφτηκε στην Αθήνα, όπου πέθανε στις 17 Φεβρουαρίου 1996.

Αναδείχτηκε γραμματέας του Ευρωπαϊκού (1944) και του Διεθνούς (1946) Γραφείου της 4ης Διεθνούς. Υπήρξε απόλυτος κυρίαρχος μέχρι τη διάσπαση της οργάνωσης το 1953. Η διάσπαση οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην τεράστια δύναμη, που ο ίδιος είχε συγκεντρώσει.

Δέκα χρόνια αργότερα, το 1963, η 4η Διεθνής επανενώθηκε. Οι άσπονδοι σύντροφοί του έθεσαν όρο να μείνει μακριά από τον αναγεννημένο οργανωμένο πολιτικό φορέα του τροτσκισμού. Σε πείσμα όλων κατάφερε πάλι να εκλεγεί στο διεθνές γραφείο της οργάνωσης με όχημα το Αφρικανικό Γραφείο που είχαν ιδρύσει οι οπαδοί του. Διαγράφηκε οριστικά το 1965. Ο Mιχάλης Ράπτης υπήρξε μια συναρπαστική φυσιογνωμία. Προσδιορίζει τον εαυτό του ως «ο Ελληνας γραμματέας της 4ης Διεθνούς». Στο εξωτερικό ήταν γνωστός αποκλειστικά με το ψευδώνυμο Μισέλ Πάμπλο. Στο βιβλίο του «Η πολιτική μου αυτοβιογραφία» σκιαγραφεί πρόσωπα και καταστάσεις που σημάδεψαν το θυελλώδες πέρασμά του από την αγωνιστική δράση. Περιγράφει την προσωπική σχέση του με το επαναστατικό κίνημα. Γράφει:

Ο Μιχάλης Ράπτης με τη σύζυγό του και φίλους στην Αθήνα το 1964.

«Προσωπικά δεν είχα ποτέ μου κλίση προς τα όπλα ούτε και μπόρεσα ποτέ να χειριστώ ή να χρησιμοποιήσω ακόμα και ένα ψευτοπερίστροφο για σκοποβολή. Αλλά θα ήταν γελοίο να αναγάγω τις ''χριστιανοτολστοϊκές'' αρχικές μου καταβολές, ή την πραότητα των ηθών στην οποία οδηγεί αναπόφευκτα μια ολοένα μεγαλύτερη γενική μόρφωση, σε αξίωμα εφαρμόσιμο σε όλες τις περιστάσεις και από όλους».

«Διάλεξα τον δρόμο του επαναστάτη διανοούμενου και έπρεπε να είμαι όσο γίνεται πιο συνεπής με τις απαιτήσεις μιας τέτοιας εκλογής».

Ο Μιχάλης Ράπτης με τον Μπεν Μπέλα και μια άγνωστη γυναίκα στους Δελφούς.

Κορύφωμα της δράσης του αποτέλεσε η Αλγερινή Επανάσταση. Στρατεύτηκε στο πλευρό του ηγέτη της, Αχμέτ Μπεν Μπέλα. Σχεδόν ταυτίστηκε μαζί του έχοντας την ιδιότητα του συμβούλου. Με την ανατροπή του και την επικράτηση του Χουαρί Μπουμεντιέν το 1965 παραλίγο να αντικρίσει την αγχόνη. Διέφυγε κατά τρόπο περιπετειώδη. Η σύζυγός του, Ελλη, τον περίμενε με αγωνία στην Ελβετία. Οι φήμες ήθελαν να έχει συλληφθεί, ακόμα και να έχει εκτελεστεί. Για τη διάσωσή του είχε απευθύνει έκκληση στο νέο αλγερινό καθεστώς ο ίδιος ο Μακάριος της Κύπρου.

«Οταν είδα μπροστά μου να διαγράφεται η προοπτική μιας ενδεχόμενης ήττας της Αλγερινής Επανάστασης, για την οποία τόσο αίμα είχε χυθεί, τόσες θυσίες είχαν γίνει, τόσες ελπίδες είχαν στηριχτεί, η φαντασία μου άρχισε, όπως συχνά στη ζωή μου, να τείνει το τόξο της προς τις αδύνατες εκ πρώτης όψεως λύσεις».

Ο Τσε Γκεβάρα στο Αλγέρι τα χρόνια της επανάστασης.

Πρότεινε στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο της Αλγερίας τη συγκρότηση Διεθνών Ταξιαρχιών κατά το πρότυπο του Λαϊκού Μετώπου στην Ισπανία του Εμφυλίου Πολέμου.

Η ΜΥΗΣΗ ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ
Από τον αρχειομαρξισμό στον τροτσκισμό και ο πόλεμος με τους σταλινικούς

Η μύηση του Μιχάλη Ράπτη στο επαναστατικό κίνημα χρονολογείται από τα τελευταία γυμνασιακά χρόνια του. Τα πρώτα του σκιρτήματα είχαν να κάνουν με τον αρχειομαρξισμό. Σε ένα σημείο της αυτοβιογραφίας του κάνει μια φευγαλέα αναφορά στον Δημήτρη Γιωτόπουλο, για να τον χαρακτηρίσει ως «την κύρια ηγετική φυσιογνωμία του αρχειομαρξισμού». Οι συγκρούσεις του Αρχείου με το ΚΚΕ ήταν αιματηρές, συχνά με νεκρούς. Δεν άργησε να έρθει σε ρήξη με τον Γιωτόπουλο.

Σπούδασε στο Πολυτεχνείο και συνέχισε στη Σορβόνη. Πήρε ειδικότητα στον πολεοδομικό σχεδιασμό. Στο Πολυτεχνείο γνωρίστηκε με τον τροτσκισμό. Συνδέθηκε με τον ηγέτη του, τον Παντελή Πουλιόπουλο, για τον οποίο σημειώνει: «Στο πρόσωπό του, στο ήθος του βρήκα επιτέλους ό,τι ευχόμουν έντονα μέσα μου. Ηταν παράδειγμα για κάθε επαναστάτη διανοούμενο, αφοσιωμένος στο εργατικό κίνημα και τον σοσιαλισμό».

Η μεταξική δικτατορία τον συνέλαβε. Μεταφέρθηκε αλυσοδεμένος στη Φολέγανδρο, που χρησιμοποιήθηκε από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου ως τόπος εξορίας. Δεν έχασε την ψυχραιμία και την αισιοδοξία του. Μεταφέρθηκε στην Αθήνα. Κατάφερε να εξασφαλίσει την αναχώρηση, τη δική του και της Ελλης, για την Ελβετία. Από κει μετακινήθηκε στη Γαλλία, όπου τον βρήκε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Στην Ελλάδα ξαναγύρισε για λίγο μετά την απελευθέρωση. Ηταν το καλοκαίρι του 1946, οπότε παραβρέθηκε στο παράνομο συνέδριο των τροτσκιστών. Ηταν ένα «ενοποιητικό συνέδριο των τριών τροτσκιστικών οργανώσεων που υπήρχαν εκείνο τον καιρό στην απελευθερωμένη Ελλάδα».

Στο Παρίσι
Στο κατεχόμενο από τους Γερμανούς Παρίσι ασχολήθηκε, εκτός από την αντιστασιακή δράση, και με τη συνέχιση των σπουδών του. Η αντιπαράθεσή του με τους οπαδούς της σοβιετικής εκδοχής του κομμουνισμού, τους αποκαλούμενους σταλινικούς, ήταν σκληρή. Εγινε σκληρότερη όταν τέλειωσε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Αναφέρεται σε απόπειρα απαγωγής του με σκοπό να δικαστεί με διαδικασία σαν αυτή που ακολουθήθηκε στις δίκες της Μόσχας την εποχή των μεγάλων εκκαθαρίσεων. Το επεισόδιο συνέβη στη Δυτική Γερμανία (Κολονία) και ο συγγραφέας το περιγράφει σε αδρές γραμμές:

«Μερικά χρόνια αργότερα η γερμανική αστυνομία συνέλαβε ''δικό'' μας που ήταν στην ουσία πράκτορας των Ανατολικών στις γραμμές μας, κι είχε ειδοποιήσει τους κυρίους του για τη συνάντησή μας στην Κολονία. Το σχέδιο ήταν, είπε, να απαγάγουν τον γραμματέα της 4ης Διεθνούς και να τον χρησιμοποιήσουν σε μια από τις περίφημες ''δίκες'' που άρχισαν αργότερα εναντίον ''τιτοϊκών'' κομμουνιστών ηγετών στις ανατολικές χώρες.

Η αστυνομική φαντασία του Στάλιν δεν μπορούσε να ξεφύγει από το ''πρότυπο'' των χονδροκομμένων αμαλγαμάτων που χρησιμοποιήθηκαν στις ''δίκες της Μόσχας''».

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΛΓΕΡΙΑ
Στο πλευρό του Μπεν Μπέλα και εξ απορρήτων του

Η επανάσταση στην Αλγερία εναντίον της γαλλικής αποικιοκρατίας ξέσπασε την 1η Νοεμβρίου 1954. Ορόσημο για την εξέλιξη της επανάστασης αποτέλεσαν τα γεγονότα του Αυγούστου του 1955.

«Τον μήνα αυτό -γράφει ο Πάμπλο- χιλιάδες αγρότες οπλισμένοι με μαχαίρια, τσεκούρια και άλλα πρόχειρα όπλα ξεσηκώνονται στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας. Επακολουθεί μια τρομακτική απόπειρα καταστολής της ανταρσίας από τον Γάλλο κυβερνήτη της Αλγερίας, που προκάλεσε σε ελάχιστο χρόνο τουλάχιστον 12.000 νεκρούς. Ολόκληρη η Αλγερία, έως τότε σε αναμονή, θα περάσει μαζικά στον αγώνα που καθοδηγεί το FLN (Σ.Σ. Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο της Αλγερίας)». Η ένταξη των δυνάμεων της 4ης Διεθνούς στο αντιαποικιακό κίνημα ήταν άμεση.

Επισημαίνει ο συγγραφέας ότι: «Για πρώτη φορά από την ίδρυση της 4ης Διεθνούς είχαν παρουσιαστεί τόσο ευνοϊκές αντικειμενικές, αλλά και υποκειμενικές συνθήκες για μια αποφασιστική ένταξή μας σε μια μεγάλη επανάσταση με όλες τις πολύμορφες συνέπειες που ένα τέτοιο γεγονός θα είχε στην ίδια μας την ανάπτυξη».

Οι τεταρτοδιεθνιστές συμμετείχαν δραστήρια στο απελευθερωτικό κίνημα της Αλγερίας. Δεν είναι μόνο η στράτευση του Μιχάλη Ράπτη στο πλευρό του Μπεν Μπέλα ως εξ απορρήτων σύμβουλός του. Είναι η ενεργοποίησή τους για την εξασφάλιση οπλισμού στους επαναστάτες. Μέχρι βιομηχανία όπλων δημιούργησαν. Επισημαίνει ο Πάμπλο:

Τα όπλα
«H ηγεσία του FLN επέμενε να προχωρήσει το σχέδιο για βιομηχανική, μαζική παραγωγή όπλων. Το σχέδιο ήταν απραγματοποίητο χωρίς τη βοήθεια του κινήματός μας. Επιλέξαμε κατ΄ αρχήν μια ομάδα από ειδικευμένους μεταλλουργούς, σχεδιαστές, μηχανικούς».

Ο Μιχάλης Ράπτης γνώρισε μερικές από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του κόσμου, ιδιαίτερα ηγέτες του κινήματος των Αδεσμεύτων. Γνώρισε τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, ο οποίος τον διόρισε πρόξενο της Κύπρου στην Αλγερία. Ετρεφε μεγάλη εκτίμηση για τον Τσε Γκεβάρα για τον οποίο γράφει: «Με είχαν κατακτήσει η αγνή επαναστατική προσωπικότητά του, το πάθος του για την επανάσταση, η χωρίς όρια αφοσίωσή του στους 'κολασμένους' του Τρίτου Κόσμου».

Θοδωρής Ρουμπάνης

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=63970722