Νυχτερινές περιπολίες

Βγαίνει κάθε βράδυ στους δρόμους της πόλης με το στρατιωτικό του κασκέτο και το σακκίδιο στην πλάτη και ψάχνει κάτι που θυμάται αμυδρά από τα παιδικά του χρόνια: τον νυχτερινό ουρανό. Κρατά ένα χάρτη των αστερισμών, όπως θα κρατούσαν άλλοι ένα χάρτη του κρυμμένου θησαυρού, και κοιτάζει προς τα πάνω, αλλά βλέπει μονάχα φωτεινές επιγραφές.
Απομακρύνεται από την Τάιμς Σκουέαρ και καταφέρνει να διακρίνει τρία ή τέσσερα σκόρπια αστέρια σ’ένα βρόμικο ουρανό. Ανεβαίνει στην ταράτσα του οικοδομικού συγκροτήματος στο οποίο μένει και βλέπει μόνο μια κοκκινωπή λάμψη που εκτείνεται προς όλες τις κατευθύνσεις. Κι όμως, όταν μεγάλωνε στο Μέιν, ο Γαλαξίας καταλάμβανε τις νύχτες τον μισό ουρανό. Και το καλοκαίρι, όταν βράδιαζε, τα παιδιά αιχμαλώτιζαν πυγολαμπίδες σε γυάλινα μπουκάλια.

Ο Ιαν Τσέινι κατέγραψε την εμπειρία του στο ντοκιμαντέρ «Το σκοτάδι της πόλης» (The City Dark) που προβάλλεται εδώ και λίγες ημέρες στη Νέα Υόρκη. Είναι ένας επικήδειος του έναστρου νυχτερινού ουρανού αλλά, όπως γράφουν οι Νιου Γιορκ Τάιμς, διαπνέεται ευτυχώς από μια αίσθηση του χιούμορ. Ο σκηνοθέτης συνάντησε διάφορους ανθρώπους που προσπαθούν να βοηθήσουν τα θύματα της 24ωρης κυριαρχίας του φωτός. Είναι αυτοί που περιπολούν τις νύχτες στις παραλίες της Φλόριντα περιμένοντας τη στιγμή που θα ξεπροβάλουν από την άμμο τα χελωνάκια που μόλις βγήκαν από το αυγό. Αν δεν κατευθυνθούν προς το νερό, τα νεογέννητα αφυδατώνονται και πεθαίνουν μέσα σε λίγα λεπτά. Για εκατομμύρια χρόνια έκαναν τη σωστή διαδρομή, αλλά εδώ και μερικές δεκαετίες χάνουν το δρόμο, κι αντί για το φως του ωκεανού κατευθύνονται προς τα φώτα των αυτοκινήτων και των εμπορικών κέντρων. Οι εθελοντές τα βοηθούν λοιπόν να βρουν το δρόμο, συμβαίνει το ίδιο στη Ζάκυνθο, την Πελοπόννησο, την Κρήτη.

Αλλοι, πάλι, περιπολούν στα ψηλά κτίρια της Νέας Υόρκης και του Σικάγου αναζητώντας μεταναστευτικά πουλιά που έχουν πέσει πάνω τους. Τα μέλη αυτής της νυχτερινής αδελφότητας γνωρίζουν ότι χιλιάδες πουλιά χάνουν κάθε νύχτα το δρόμο τους εξαιτίας της περιττής υπερπληθώρας φωτός στους ουρανοξύστες. Ντύνονται καλά, εφοδιάζονται με μια απόχη για πεταλούδες κι όταν δουν ένα πουλί που έχει σπάσει ένα πόδι ή ένα φτερό κτυπώντας σε μια τσιμεντένια γωνιά ή ένα γυάλινο τοίχο το μαζεύουν προσεκτικά με τα γαντοφορεμένα χέρια τους και, καθώς έχουν γνώσεις ορνιθολογίας, αναγνωρίζουν το είδος και μπορούν να υπολογίσουν το μήκος της διαδρομής τους. Στο Σικάγο υπάρχει ένα ειδικό κέντρο περίθαλψης αυτών των πουλιών.

Αλλά από την εξαφάνιση των αστεριών δεν πλήττονται μόνο τα ζώα. «Το να βλέπουμε το σύμπαν γύρω μας αποκαλύπτει πολλά για το δικό μας κομμάτι του σύμπαντος», λέει στο ντοκιμαντέρ ο αστρονόμος Τζέφρι Κουν από το Πανεπιστήμιο της Χαβάης. «Όταν κλείνει αυτή η πόρτα, αλλάζει εντελώς ο χαρακτήρας του ανθρωπίνου είδους».

Διαστάσεις