Για την ενότητα της Αριστεράς...Για μια πολυκεντρική Αριστερά...Για την ενότητα στη βάση

Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014

Όταν το Σύνταγμα έγινε Κόκκινη Πλατεία




Για μία σχεδόν εβδομάδα από την απελευθέρωση της 12ης Οκτωβρίου η πρωτεύουσα πανηγύριζε και περίμενε την επάνοδο της ελληνικής κυβέρνησης. Οι Γερμανοί είχαν καταστρέψει το αεροδρόμιο στο Τατόι οπότε η συντομότερη και πλέον σίγουρη επιλογή για την επιστροφή των εξόριστης στην Ιταλία κυβέρνησης ήταν ο ναυτικός δρόμος. Την ίδια ημέρα της απελευθέρωσης ξεκίνησε και το ταξίδι του Γεώργιου Παπανδρέου και της κυβέρνησης εθνικής ενότητας από την κωμόπολη Κάβα ντέι Τιρένι μέσω του Τάραντα. Την Κυριακή 15 Οκτωβρίου θα επιβιβαστεί στο καναδικό πλοίο «Πρίγκηψ Δαβίδ» το οποίο συνοδεία του βρετανικού ναυτικού έφθασε στον Πόρο.
Εκεί ο πρωθυπουργός και τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου θα επιβιβαστούν στο θρυλικό θωρηκτό «Αβέρωφ» για να συνεχίσουν με τον πλέον ελληνικό και εθνικό τρόπο το τελευταίο σκέλος του ταξιδιού τους. Προορισμός το λιμάνι του Αγίου Γεωργίου στο Κερατσίνι, εκεί όπου ακόμη και σήμερα βρίσκονται οι ομώνυμοι μύλοι.
Η έλευση την Τετάρτη 18 Οκτωβρίου και όσα ακολούθησαν μπορούν να χαρακτηρισθούν και ως η «Τελετή Λήξης» των εορτασμών για την απελευθέρωση.

Στο πρώτο ανοιχτό όχημα της πομπής προς την Αθήνα επιβιβάστηκε πέρα από τον Γεώργιο Παπανδρέου και ο Βρετανός στρατηγός Σκόμπι. Μπορεί να μη είχε γίνει γνωστή η ταχύτητα με την οποία είχε λυθεί το θέμα της Ελλάδας στην Μόσχα, όμως οι Βρετανοί έδειχναν με τον καλύτερο τρόπο τις προθέσεις τους.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα της ημέρας, όπως είχε αυτό εκπονηθεί, αρχικά ο Παπανδρέου και μέλη της Κυβέρνησης κατευθύνθηκαν στην Ακρόπολη όπου ύψωσαν την Ελληνική σημαία την οποία μετέφεραν κορίτσια του Λυκείου Ελληνίδων με την συνοδεία ευζώνων και αντιστασιακών, κίνηση που συμβόλιζε την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον Γερμανό κατακτητή. Αμέσως μετά με την συνοδεία πάντα του Άγγλου υποστράτηγου Σκόμπυ κατευθύνθηκαν στην Μητρόπολη όπου εψάλη δοξολογία χοροσταντούντος του αρχιεπισκόπου -και μελλοντικού αντιβασιλέα- Δαμασκηνού. Μετά την δοξολογία ο ο Παπανδρέου κατευθύνθηκε στην Πλατεία Συντάγματος από όπου εκφώνησε το μνημειώδη λόγο του για την Απελευθέρωση της Ελλάδας.

O πρωθυπουργός βγήκε στο ίδιο μπαλκόνι στο τότε υπουργείο Συγκοινωνίας (σ.σ. το κτήριο που στην μεταπολίτευση στεγάζονταν οι Σχολές Ωμέγα και σήμερα είναι το πολυκατάστημα Public) από το οποίο είχε μιλήσει το 1910 ο Βενιζέλος. Μπροστά του αντίκρισε μία λαοθάλασσα – όπως θα έλεγε δεκαετίες αργότερα ο γιός του – από σημαίες του ΕΑΜ και της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Θεμιστοκλής Τσάτσος, ο τότε Υπουργός Δικαιοσύνης και ένας από τους ανθρώπους που βρίσκονταν πίσω από τον Παπανδρέου σε εκείνη τη ομιλία, θυμάται: «...Η ερυθρά σημαία και τα λάβαρα με το σφυροδρέπανον εκυριάρχουν από άκρου εις άκρον. Ο Εθνικός ύμνος η εν οιονδήποτε Εθνικό άσμα δεν ηκούοντο. Μόνον η "Λαοκρατία". Θέσις δια μιαν έστω εθνικήν οργάνωσιν εις την Πλατείαν του Συντάγματος δεν υπήρχε. Μόνον Εαμικές οργανώσεις ηδυνήθησαν να καταλάβουν θέσιν επί της πλατείας. Θα έλεγε κανείς ότι παρευρίσκεται εις εορτήν κομμουνιστών εν Μόσχα, διότι εν Αθήναις θα έπρεπε να υπάρχουν περισσότεραι ελληνικαί σημαίαι, έστω και αν επρόκειτο περί καθαρώς κομμουνιστικής εορτής...».

Όπως αναφέρει ο ιστότοπος istorikathemata o Παπανδρέου απευθύνθηκε σε ένα κοινό εντελώς αρνητικά διακείμενο απέναντι του, το οποίο συνεχώς τον διέκοπτε με τα συνθήματα "Λαοκρατία" (σύνθημα που υπονοούσε την πολιτική επιρροή του ΕΑΜ) και "Εθνική Νέμεσι" (σύνθημα για την αυστηρή τιμωρία των συνεργατών των Γερμανών και των "ταγμάτων ασφαλείας"). Ο Παπανδρέου όμως δεν έχασε το κουράγιο του. Στον "λόγο της Απελευθέρωσης" που εκφώνησε με στεντόρεια φωνή επικεντρώθηκε στο ζήτημα της Εθνικής ολοκλήρωσης (Βόρειος Ήπειρος - Δωδεκάνησα και Βόρεια σύνορα), της ανασύνταξης των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας αλλά μίλησε και για σκληρές κυρώσεις κατά των δοσιλόγων, βασικό αίτημα του ΕΑΜ. Με τόλμη αναφέρθηκε στο Ρίμινι στον «Ιερο Λοχο» και το Ελ Αλαμέιν, αλλά αναφέρθηκε και στην αντίσταση των Αθηναίων τους οποίους επαίνεσε. Τελείωσε τον λόγο του με τον απραίτητο επίλογο για την "Εθνική Ένωση" που "σώζει". Κατά την διάρκεια της εκφοράς του λόγου του, ο Παπανδρέου, εκτός κειμένου, ανέφερε την περίφημη φράση "πιστεύομεν εις την Λαοκρατίαν" σε μια προσπάθεια να επικοινωνήσει με το ακροατήριο του, ώστε να καταφέρει να αποσπάσει αν όχι την επιδοκιμασία του, τουλάχιστον την προσωρινή εύνοια του. Για την φράση αυτή ο Παπανδρέου θα κατηγορηθεί από πολλούς πολιτικούς του αντιπάλους στα χρόνια που ακολούθησαν για προσωρινή ιδεολογική συμπόρευση με τους κομμουνιστές, κάτι που φυσικά δεν ίσχυε.
Το συγκεκριμένο απόσπασμα από την ομιλία του Γ. Παπανδρέου έχει έως εξής: «Πιστεύομεν εἰς τὴν Λαοκρατίαν. Καὶ Λαοκρατία δὲν σημαίνει μόνον δικαίωμα ψήφου. Σημαίνει ἐπίσης δικαίωμα, ζωῆς, δικαίωμα εὐημερίας, δικαίωμα πολιτισμοῦ. Καὶ ὁ Λαός μας, μὲ τοὺς ἀπαραμίλλους ἀγῶνας καὶ τὰς σκληροτάτας θυσίας του, κατέκτησε τὸ δικαίωμα νὰ τοῦ ἀνήκῃ τὸ Μέλλον. Νέος κόσμος θὰ ὑψωθῇ ἀπὸ τὰ ἐρείπια...».

Το σημαντικότερο όμως απόσπασμα του λόγου, ήταν αυτό στο οποίο ο Παπανδρέου αναφέρεται στην αποκατάσταση της λειτουργίας του ελεύθερου Ελληνικού κράτους και την τήρηση των συμφωνιών του Λιβάνου και της Καζέρτας που είχαν υπογραφεί και από το ΕΑΜ. Η αποστροφή αυτού του πρωθυπουργικού λόγου στρεφόταν άμεσα κατά των συνθημάτων και της ψυχολογίας των ακροατών, με τους οποίους ερχόταν σε ευθεία αντιπαράθεση. Ο Παπανδρέου όμως δεν δείλιασε, αλλά επιβλήθηκε στο πλήθος μην δίνοντας χρόνο για αντιδράσεις και αδιαφορώντας για τα συνθήματα που ακούγονταν από τα "χωνιά" των επικεφαλής των αριστερών. Ουσιαστικά διεξαγόταν μια πάλη μεταξύ του πλήθους και του ομιλητή, στην οποία ο ομιλητής -έστω οριακά- επιβλήθηκε. Παρά  τις διακοπές και τα συνθήματα ο Παπανδρέου όχι μόνο ολοκλήρωσε τον λόγο του, αλλά κατάφερε να περάσει τις θέσεις της κυβέρνησης στο πλήθος.

Στον απόηχο της ομιλίας μία ημέρα αργότερα η ηγεσία του ΚΚΕ θα επισκεφθεί τον πρωθυπουργό και θα τον ενημερώσει ότι επιδοκιμάζει τα όσα ανέφερε στην πλατεία Συντάγματος. Την ίδια ώρα ο Βρετανός πρεσβευτής Ρέτζιλαντ Λίπερ, που και αυτός κατέφθασε στην ίδια αποστολή με τον στρατηγό Σκόμπι μία ημέρα πριν ετοίμαζε την πρώτη του ενημερωτική επιστολή για το Λονδίνο για τις συνθήκες που επικρατούσαν στην χώρα την οποία εποφθαλμιούσαν να θέσουν υπό την σφαίρα επιρροής τους. Μία ημέρα αργότερα θα τηλεγραφήσει στους ανωτέρους του: «Η υποδοχή της 18ης Οκτωβρίου ήταν θορυβώδης και αυθόρμητη - ακόμα και οι οπαδοί του ΕΑΜ θεώρησαν ότι είναι καλύτερο να επευφημήσουν. Μπόρεσα να διαβεβαιώσω τα μέλη της κυβέρνησης ότι τα νέα ήταν καλά και η τάξη βασίλευε στην πρωτεύουσα». Καθώς κατευθυνόταν στην Αθήνα, ο Λίπερ παρατήρησε ότι «σχεδόν σε κάθε σπίτι το ΕΑΜ είχε γράψει τα συνθήματά του με το σφυροδρέπανο και ανορθόγραφα μηνύματα υποδοχής για τους Βρετανούς συμμάχους. Εφτασα νωρίς στην πλατεία Συντάγματος, οι παρελάσεις του ΕΑΜ ήταν ήδη σε κίνηση και τα συνθήματα με τη μονότονη επανάληψη "ΕΑΜ" συνέχιζαν ασταμάτητα. Επέστρεψα στην πλατεία Συντάγματος για να παρακολουθήσω τη συγκέντρωση από το μπαλκόνι του ξενοδοχείου  
lεγάλη Βρεταννία". Το ΕΑΜ ήταν πολυπληθέστερο με ένα δάσος από επαναστατικά πανό». Μία τραγική ιστορία ξεκινούσε ελάχιστες ημέρες μετά την απελευθέρωση.

http://news247.gr/eidiseis/weekend-edition/otan_to_suntagma_egine_kokkinh_plateia.3077199.html




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου