TO ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΡΑΦΤΗΚΕ ΤΟΝ ΟΚΤΩΒΡΙΟ ΤΟΥ 1994 EΙΝΑΙ ΜΕΡΟΣ ΕΝΟΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ:”ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΜΗ” ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ. ΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΠΑΡΑΘΕΤΕΙ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΦΥΣΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΞΕΠΕΡΑΣΜΕΝΑ ΚΑΙ ΑΝΤΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΣΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΓΡΑΦΤΗΚΕ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ.ΟΜΩΣ Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ ΤΗΣ ΑΞΙΑΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ (ΝΟΜΟΥ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ) ΣΑΝ ΤΟΝ ΠΥΡΗΝΑ ΤΗΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΜΗΣ ΦΩΤΙΖΟΥΝ ΜΕ ΤΟΝ ΠΙΟ ΚΑΘΑΡΟ ΤΡΟΠΟ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΖΟΥΜΕ ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ.
……………………………………………………………………………………………………….
5. Το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα ενός κοινωνικού συστήματος στο στάδιο της παρακμής του είναι ο διαρκώς εντεινόμενος και διογκούμενος παρασιτικός του χαραχτήρας πάνω στο διαθέσιμο παραγόμενο κοινωνικό πλούτο. Ο παρασιτισμός του ιμπεριαλιστικού καπιταλισμού, εντοπισμένος ήδη στην ανάλυση του Λένιν κι άλλων μαρξιστών από τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα, έχει πάρει τερατώδεις διαστάσεις στα τέλη του.
Λαμβάνοντας πάντα υπ΄ όψιν την μαρξική αλήθεια ότι ουσία του καπιταλισμού είναι η παραγωγή υπεραξίας στο χώρο της παραγωγής, μπορούμε να δούμε τον αυξανόμενο παρασιτισμό του στους παρακάτω δείκτες.
α) Ο τομέας των υπηρεσιών, όπου η εργασία ανταλλάσσεται με εισόδημα και δεν παράγει υπεραξία, έχει διογκωθεί αφάνταστα τις τελευταίες δεκαετίες, σε βάρος της παραγωγής. Το ποσοστό του στο σύνολο της απασχόλησης στις ΗΠΑ από το 17% το 1985 έγινε 77% το 1992, ενώ σαν τμήμα του ΑΕΠ ξεπέρασε το 70% το 1991. (US Labour Statistics & ΟΟΣΑ σύμφωνα με το Economist της 20/2/93 και της Mond Diplomatique του Οκτωβρίου 1994). Στις χώρες του ΟΟΣΑ, στις υπηρεσίες απασχολούνταν το 24,3% το 1870, 38,7% το 1950 και το 63,5% το 1987.
Αντίστροφα, ο τομέας της βιομηχανικής παραγωγής διαρκώς συρικνούται. Μεταξύ 1950 και 1987 η απασχόληση στη βιομηχανία, στο βιομηχανικό Βέλγιο, έπεσε από 46,7% στο 37,7% και στην Βρετανία στην πατρίδα των συνδικάτων από 46,5 στο 29,8. (A. Maddison, Dynamic Forces in Capitalist Development, Oxford University Press 1977, sel. 248-249).
Είναι αυτή η μείωση, λόγω της παρακμής του καπιταλισμού και της κρίσης υπρσυσώρευσης που αντιμετωπίζει, ο λόγος της αριθμητικής μείωσης του βιομηχανικού προλεταριάτου και της διόγκωσης της «νέας μικροαστικής τάξης» και της εξαρτημένης στις υπηρεσίες μισθωτής εργασίας που εκλήφθη από ορισμένους εντελώς λαθεμένα ως «εξάλειψη» της εργατικής τάξης και του ιστορικού της ρόλου. Η αντίληψη αυτή δεν είναι άλλο από ιδεολογικά αντεστραμμένη εικόνα της παρακμής της κεφαλαιοκρατικής τάξης και εξάντληση του ιστορικού της ρόλου.
β) Το δημόσιο χρέος διογκώθηκε σε σχέση με το ΑΕΠ από 40% το 1978, κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ ,στο 70% του ΑΕΠ το 1993, αποτελώντας τροχοπέδη σε οποιαδήποτε ουσιαστική οικονομική ανάκαμψη.
Ο νεοφιλελευθερισμός επιδείνωσε συνολικά την δημοσιονομική κρίση, την οποία απέδιδε αποκλειστικά στον κευνσιανισμό, καθώς παρόλα τα λόγια περί «λιγότερου κράτους» και τα έργα των ιδιωτικοποιήσεων, τελικά απεδόθη σε ένα όργιο συναλλαγής και κάλυψης των κερδοσκοπικών επιχειρήσεων του ιδιωτικού κεφαλαίου, τα τελευταία 15 χρόνια πράγμα που επέτεινε στο έπακρο την διαφθορά και τον παρασιτισμό των κυρίαρχων στην οικονομία και στο κράτος κύκλων. Μαρτυρούν περί τούτου τα σκάνδαλα που ως τυφώνας σαρώνουν όλες τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές χώρες από την Βρετανία και την Ιαπωνία και από την Γαλλία και την Ιταλία των «καθαρών χεριών», έως τις ΗΠΑ .
γ) Το πλασματικό κεφάλαιο διογκώθηκε αφάνταστα σε σχέση με το παραγωγικό. Ιδιαίτερα μετά την έκρηξη της κρίσης υπερπαραγωγής τα λιμνάζοντα κεφάλαια στράφηκαν από τον χώρο της παραγωγής, όπου επιδεινωνόταν η πτωτική τάση του ποσοστού του κέρδους τους, στα υπερκέρδη της κερδοσκοπίας στα χρηματιστήρια και τις χρηματαγορές. Οι ανταλλαγές στα χρηματιστικά κέντρα, που αντιπροσωπεύουν το 2πλάσιο των ανταλλαγών των εμπορευμάτων στην παγκόσμια αγορά τον καιρό του Κέυνς αντιπροσωπεύουν σήμερα το 50πλασιό τους! (Mond Diplomatique πο.π.). Το χάσμα ανάμεσα στο κυκλοφορούν κεφάλαιο και την αξιακή του βάση στο χώρο της παραγωγής έγινε γιγάντιο, αγεφύρωτο. Το κεφάλαιο από την μία παίρνει την πιο ανεπτυγμένη, καθολική και καθαρή μορφή του, κινούμενο στο χώρο της κυκλοφορίας όπου σβήνει κάθε στοιχείο της γένεσης του και της καταγωγής του, ενώ ταυτόχρονα χάνει την αξιακή του υπόσταση, που δεν είναι άλλη από την αντικειμενοποιημένη εργασία. Γίνεται μια ολοένα πιο ανυπόστατη μορφή. μια μορφή που παρασιτεί πάνω σε μια ολοένα πιο στενή υλική βάση.
Η παρασιτική μορφή του κεφαλαίου επικρατεί κατά κράτος πάνω στην παραγωγική του και καθορίζει διεθνώς τον ρυθμό, ποσοστό και φύση των επενδύσεων. Έχει υψωθεί μια αντεστραμμένη τριώροφη πυραμίδα: στο υπόγειο βρίσκεται η στενή παραγωγική σφαίρα, που σηκώνει πάνω της την γιγάντια χρηματιστική σφαίρα, που με την σειρά της στηρίζει την ακόμα πιο τεράστια μάζα των χρηματιστικο-οικονομικών παραγώγων.
Όλο το οικοδόμημα καθώς οι βάσεις του είναι σαθρές, και η πτωτική τάση του συνολικού υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου εντείνεται, απειλείται με κατάρρευση . Ήδη μερικοί «τοίχοι» του πέσανε με τα χρηματιστηριακά κραχ του 1987 και 1989, το παρατεταμένο κραχ στο χρηματιστήριο του Τόκιο το 1990 και στην κατάρρευση του Ευρωπαϊκού νομισματικού συστήματος το 1993.
δ) Ο συνολικός παρασιτισμός του συστήματος φαίνεται πάνω από όλα στο παρασιτισμό της προνομιούχας μειοψηφίας του ιμπεριαλιστικού βορά πάνω στην συντριπτική πλειοψηφία της ανθρωπότητας που φυτοζωεί στον νότο.
Αυτός ο ληστρικός παρασιτισμός εντάθηκε με ακόμα πιο άνισες ανταλλαγές που θεσμοποίησε η συμφωνία των χωρών του βορά για την GATT και τα νεοφιλελεύθερα «προγράμματα αναπροσαρμογής» που επιβάλει στο νότο το ΔΝΤ . Μετά και πέρα από την βάρβαρη κληρονομιά της αποικιοκρατίας , είναι τούτα τα νέα ιμπεριαλιστικά εργαλεία ληστείας και περιθωριοποίησης ολόκληρων περιοχών του λεγόμενου «τρίτου κόσμου» που ευθύνονται για ανείπωτες τραγωδίες σαν αυτήν που γνωρίζει η Ρουάντα και η κεντρική Αφρική. Ποιο μπορεί να είναι το πιο αδιάψευστο στοιχείο της ιστορικής παρακμής ενός κοινωνικού συστήματος από την αδυναμία του να αναπαραγάγει τους υλικούς όρους της πλειοψηφίας του πληθυσμού; Ποιος αγνοεί ότι υο 85% της ανθρωπότητας λιμοκτονεί; Ότι το 20%των πιο πλουσίων κατέχει το 79% του παγκόσμιου εισοδήματος ενώ το 20%του πιο φτωχού τμήματος του πληθυσμού του πλανήτη λαμβάνει μόλις το 0,5%;(ΟΗΕ, Rapport Mondial suc le cheve le developpement humain, Παρίσι 1992σελ.40).
Το σύστημα κονιορτοποιεί το νότο ενώ «τριτοκοσμοποιεί» τον βορά.
6. Δεν αρκεί να καταγράφουν οι μαρξιστές και να καταγγέλλουν τις μορφές και τις συνέπειες της καπιταλιστικής παρακμής. Το βασικό θεωρητικό τους καθήκον είναι να διερευνήσουν το νόμο κίνησης της. Αν, όπως ο Μαρξ ανέλυσε, ρυθμιστική αρχή της εμπορευματικής παραγωγής γενικά και της καπιταλιστικής παραγωγής ειδικά είναι ο νόμος της αξίας, τότε βασικός νόμος της καπιταλιστικής παρακμής είναι η παρακμή ακριβώς αυτού του νόμου: η διαρκώς εντεινόμενη ανεπάρκεια κι εξάντληση της αξιακής σχέσης ως ρυθμιστικής αρχής.
Η εξάντληση αυτή ήδη φάνηκε με την κυριαρχία του μονοπωλίου, τον αυξανόμενο ρόλο των κρατικών παρεμβάσεων στην οικονομία ή και τον θεσμοποιημένο-γενικευμένο κευνσιανισμο των συμφωνιών του Μπρέτον Γουντς .
Η παρακμή της αξιακής σχέσης έχει ως περιεχόμενο την αναπτυσσόμενη σύγκρουση ανάμεσα στις διεθνοποιημένες παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνικής εργασίας και τις απαιτήσεις παραπέρα ανάπτυξης τους από την μία και από την άλλη το ιστορικά παρωχημένο πλαίσιο των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων παραγωγής.
Η αλματώδης ανάπτυξη της επιστήμης και της διαδικασίας ενσωμάτωσης της στην παραγωγή κάνει σε κάθε βήμα της πιο παρωχημένη και παρακμασμένη την αξιακή σχέση, την αναγωγή των πάντων σε δαπάνη κοινωνικά αναγκαίου χρόνου εργασίας.
«Με το να ωθεί στη μείωση στο ελάχιστο του χρόνου εργασίας», γράφει ο Μαρξ στα Grundrisse, «και θέτοντας από την άλλη τον χρόνο εργασίας ως το μόνο μέτρο και πηγή πλούτου, το κεφάλαιο το ίδιο είναι μια αντίφαση σε διαδικασία…Από την μία, ζωντανεύει όλες τις δυνάμεις της επιστήμης και της φύσης ,του κοινωνικού συνδυασμού και της κοινωνικής επικοινωνίας, για να κάνει την δημιουργία του πλούτου(σχετικά) ανεξάρτητη από τον χρόνο εργασίας που αναλώθηκε για αυτόν τον σκοπό. Από την άλλη ,θέλει να μετρούνται με τον χρόνο εργασίας οι τεράστιες παραγωγικές δυνάμεις που δημιουργήθηκαν έτσι και να περιορίζονται μέσα στα όρια που είναι αναγκαία για να διατηρηθεί ως αξία η αξία που ήδη δημιουργήθηκε. Οι παραγωγικές δυνάμεις και οικονομικές σχέσεις- οι δύο διαφορετικές όψεις της ανάπτυξης του κοινωνικού ατόμου- εμφανίζονται στο κεφάλαιο απλώς σαν μέσο, και είναι απλώς το μέσο που διαθέτει για να διεξάγεται η παραγωγή πάνω στην περιορισμένη της βάση . ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ όμως είναι οι υλικοί όροι για να εκραγεί αυτή η βάση» (Marx-Engels Collected Works,τ. 29,σελ.91-92).
Η μεγάλης κλίμακας εισαγωγή νέων τεχνολογιών τις τελευταίες δεκαετίες (ηλεκτρονική, βιοτεχνολογία κλπ) δεν εγκαινιάζει κάποιο νέο στάδιο ανάπτυξης της καπιταλιστικής κοινωνίας, μετατρέποντας την σε «μεταβιομηχανική», απαλλαγμένη δηλαδή από τον εφιάλτη και νεκροθάφτη της το προλεταριάτο.
Έγινε αναγκαία, σε συνθήκες κρίσης υπερπαραγωγής κεφαλαίου, για να αντιμετωπιστεί η πτωτική τάση του ποσοστού το κέρδους με την αύξηση της σχετικής υπεραξίας και του ποσοστού εκμετάλλευσης. Ταυτόχρονα επέτεινε μακροπρόθεσμα αυτή την πτωτική τάση, με την αύξηση της οργανικής σύνθεσης κεφαλαίου. Όξυνε την αντίφαση ανάμεσα στο πάγιο και το κυκλοφορούν κεφαλαίο . Κι ακόμα, από την σκοπιά που μόλις είδαμε , οι νέες τεχνολογίες κάνουν ακόμα πιο ιστορικά άχρηστο το νόμο της αξίας δείχνουν «πόσο άθλια είναι η κλοπή ξένου χρόνου εργασίας» σαν «βάση του παρόντος πλούτου» (ο.π.π. σελ.91), τη στιγμή που μια νέα πραγματική βάση πλούτου- η απελευθέρωση του χρόνου- αποκτά υλική υπόσταση. Η οργανική ανεργία δεκάδων εκατομμυρίων στην Ευρώπη και στην Αμερική, που δεν έχει την παραμικρή προοπτική δραστικής μείωσης είτε υπάρχει οικονομική ανάκαμψη είτε όχι-όπως οι ίδιοι οι καπιταλιστικοί οργανισμοί αναγνωρίζουν- είναι η άλλη όψη της παρακμής του νόμου της αξίας-εργασίας.
Η εξαθλιωμένη, απελπισμένη, άνεργη underclass των μητροπόλεων είναι το αρνητικό ανεστραμμένο είδωλο του σύγχρονου ανθρώπου που μπορεί πια να στέκεται στο πλάι της παραγωγικής διαδικασίας αντί να είναι ο κύριος δρών παράγοντας της» (ο.π.π. σελ.91).
7. Η ρίζα της παρακμής της αξιακής σχέσης πρέπει να αναζητηθεί στην αντίφαση μέσα στην ίδια την εργασία. Ο Μαρξ έδειξε στο «Κεφάλαιο» ότι το εμπόρευμα είναι ο πυρήνας όλων των αντιφάσεων του καπιταλισμού. Συνιστά μια ενότητα αντιθέτων ,της αξίας χρήσης και της αξίας.. Αυτός ο διχασμός αντανακλά τον εσωτερικό διχασμό της ίδιας της εργασίας , σε συγκεκριμένη εργασία που παράγει αξίες χρήσης και σε αφηρημένη εργασία που συνιστά την αξία τους.
Τα αποτελέσματα των συγκεκριμένων ατομικών εργασιών αλληλοσχετίζονται και αποκτούν κοινωνικό χαραχτήρα με την αναγωγή τους στον κοινωνικά αναγκαίο χρόνο εργασίας που δαπανήθηκε, σε αφηρημένη εργασία. Η αφηρημένη εργασία είναι αναγκαία διαμεσολάβηση ανάμεσα στην συγκεκριμένη εργασία και τις κοινωνικές ανάγκες. Για αυτό και οι σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους μετατρέπονται σε σχέσεις πραγμάτων.
Με την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και την διεθνοποίηση τους, η σημαντικότερη παραγωγική δύναμη της εργασίας είναι ο παγκόσμιος χαραχτήρας του καταμερισμού της. Κάθε επί μέρους συγκεκριμένη ατομική εργασία υποτάσσεται σαν μικροκρίκος σε μια πανίσχυρη διεθνή αλυσίδα που την ξεπερνά. Η συγκεκριμένη εργασία κοινωνικοποιείται και δεν χρειάζεται πλέον την αφηρημένη εργασία σαν διαμεσολάβηση που της δίνει κοινωνικό χαραχτήρα.
Αν δούμε από αυτήν την σκοπιά τις αλλαγές των 15 τελευταίων χρόνων παρατηρούμε την ανάπτυξη, ως το ακραίο σημείο της έκρηξης, της εξής αντίφασης: από την μία το κεφάλαιο επεκτάθηκε σε όλες τις σφαίρες. εμπορευματοποίησε τα πάντα «φύση, ανθρώπους, πληροφορία κλπ) υπόταξε κάθε οικονομική δραστηριότητα στον πλανήτη και στην πιο απόμακρη γωνιά, και με την πιο καθυστερημένη της μορφή στην αξιακή σχέση και από την άλλη, η ίδια η παγκοσμιοποίηση έδωσε χωρίς προηγούμενο ώθηση στην κοινωνικοποίηση της συγκεκριμένης εργασίας , καθιστώντας παρωχημένη την διαμεσολάβηση της συγκεκριμένης εργασίας, δηλ. της ίδιας της αξιακής σχέσης.
Συνοψίζουμε:
Η παρακμή της αξιακής σχέσης βρίσκεται στον πυρήνα της καπιταλιστικής παρακμής αποτελεί ανυπέρβλητο όριο του συστήματος. Ο καπιταλισμός δεν μπορεί να καταργήσει τον νόμο της αξίας χωρίς να καταργηθεί ο ίδιος ως σύστημα παραγωγής υπεραξίας. Προσπαθεί να αναπτύξει διάφορες στρατηγικές επιβίωσης μέσα στην γενικότερη καταβύθιση του στην παρακμή που αργά ή γρήγορα αποτυγχάνουν επιτείνοντας την παρακμή.
8. Καθώς ο πυρήνας της ιστορικής του κρίσης βρίσκεται στην ίδια την αντίφαση μέσα στην εργασία είναι αναγκασμένος, πρώτα από όλα, να επαναπροσδιορίσει την θεμελιακή αντίφαση κεφαλαίου εργασίας. Η αντιφατική αυτή σχέση είναι αξιακή σχέση και βρίσκεται σε παρακμή, απειλώντας με αποσύνθεση και τους δύο αντίθετους πόλους της αντίφασης. Οι κευνσιανές ρυθμίσεις και οι αντι-κευνσιανές απορρυθμίσεις της σχέσης απότυχαν να αντιμετωπίσουν την παρακμή προς όφελος του κεφαλαίου.
Ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης από την μεριά του κεφαλαίου περνάει σήμερα από την «ελαστικοποίηση» της εργασίας και γενικότερα τον κατακερματισμό, την εξατομίκευση των εργατών. Τούτο μάλιστα, προωθείται, σε συνθήκες όπου οι μεν οικονομικές οργανώσεις των εργατών , τα συνδικάτα, έχουν αποδυναμωθεί από την πίεση της οικονομικής στασιμότητας, της μαζικής ανεργίας και της αδυναμίας οποιασδήποτε κευνσιανής ρεφορμιστικής διαμεσολάβησης, τα δε πολιτικά κόμματα της εργατικής τάξης έχουν καταρρεύσει μαζί με τις γραφειοκρατίες τους .
Η άρχουσα τάξη, χωρίς να παύει να αξιοποιεί την ταξική συνεργασία των εργατικών γραφειοκρατιών σε προχωρημένη αποσύνθεση, εκμεταλλεύεται κυρίως το πολιτικό κενό, το χάσμα ανάμεσα στο αναξιόπιστο πολιτικό και το καθημαγμένο κοινωνικό.
Η εξατομίκευση προωθείται και χειραγωγείται μέσω της δημιουργίας ενός νέου χώρου διαμορφωμένου από την ηλεκτρονική δικτατορία των ΜΜΕ και με όλα τα επιτεύγματα του «κυβερνοδιαστήματος» και της «δυνητικής πραγματικότητας». Τα τελευταία δεν πρέπει να αντιμετωπιστούν από το εργατικό κίνημα, με ένα πνεύμα νεολουδιτισμού, σαν εωσφορικές μηχανές που ευθύνονται για όλα τα δεινά. Από μια άποψη είναι το υλικό υπόστρωμα της απελευθέρωσης του ανθρώπου από την θέση του γραναζιού στην παραγωγική διαδικασία, της ανεμπόδιστης ανάπτυξης μιας καθολικής πλανητικής επικοινωνίας, μιας νέας σχέσης του ανθρώπου με τον άνθρωπο και την φύση. Μέσα στον παρακμασμένο καπιταλισμό , όμως, μετατρέπονται στο αντίθετο τους, σε δύναμη υποδούλωσης, αποβλάκωσης, εξατομίκευσης. Όπως το δείχνει και το φαινόμενο Μπερλουσκόνι η κυριαρχία του πλέγματος του ιδιωτικού κεφαλαίου με τα ΜΜΕ που φέρνει στην εξουσία τις αγοραίες φαντασιώσεις της «κοινωνίας των ιδιωτών» δεν είναι παρά ο προθάλαμος του Φίνι και του φασισμού.
9. Οι προσπάθειες επαναπροσδιορισμού της σχέσης κεφαλαίου εργασίας από την μεριά του κεφαλαίου προσκρούουν σε έναν αντικειμενικό, υλικό και πανίσχυρο παράγοντα την κοινωνικοποιημένη εργασία . Ο διεθνοποιημένος καπιταλισμός προωθώντας και ενισχύοντας την κοινωνικοποίηση της εργασίας έφτιαξε τον νεκροθάφτη του. Προωθώντας την «ελαστικοποίηση» και τον κατακερματισμό της εργασίας δημιουργεί αντικειμενικά το αντίθετο του , νέες ανώτερες μορφές διεθνούς ολοκλήρωσης της. Το εργατικό κίνημα δεν έχει συνειδητοποιήσει, ούτε αξιοποιήσει έξω από λίγες περιπτώσεις , τις νέες δυνατότητες πάλης που δίνει η διεθνής ολοκλήρωση της εργασίας. Μένει ακόμα παγιδευμένο σε παραδοσιακές οργανώσεις και μεθόδους, ή ακριβέστερα στα ερείπια τους. Οποιαδήποτε παραδοσιακή ρύθμιση της σχέσης κεφαλαίου εργασίας από την μεριά της εργασίας (συλλογικές διαπραγματεύσεις και συμβάσεις, διεκδίκηση μεταρρυθμιστικών συμβιβασμών κλπ) έχει καταρρεύσει ή γίνει ατελέσφορη. Το ζήτημα δεν είναι ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης με το κεφάλαιο αλλά η ανατροπή του από τις δυνάμεις της εργασίας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν την επόμενη περίοδο αμυντικοί οικονομικοί αγώνες της εργατικής τάξης, διεκδικήσεις ή και επίτευξη επί μέρους στόχων. Η ουσία είναι ότι τα παραπάνω πρέπει να εντάσσονται σε ένα πλατύτερο και βαθύτερο κίνημα σε ένα καθολικότερο ρεύμα που αρνείται και ξεπερνάει τα όρια του συστήματος . Η κοινωνικοποίηση της εργασίας δεν μείωσε τον ρόλο της εργατικής τάξης. Αντίθετα έφερε κοντά της την πλειοψηφία της κοινωνίας που ζει με μισθωτή σχέση εργασίας . Το ιστορικό αυτό πλεονέκτημα δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Αν από μόνοι τους οι βρετανοί ανθρακωρύχοι δεν κατάφεραν να γονατίσουν την Θάτσερ, το κοινωνικά ευρύτερο κίνημα κατά του «κεφαλικού φόρου» την ανέτρεψε.
Ανάλογες καθολικώτερες μορφές ταξικής πάλης θα έρχονται ολοένα στην ημερήσια διάταξη στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες (νεολαιίστικο κίνημα της «ελαστικοποίησης» της εργασίας στην Γαλλία, γενική απεργία κατά του προϋπολογισμού του Μπερλουσκόνι κλπ).
Οι αυθόρμητες μαχητικές κινητοποιήσεις δεν επαρκούν φυσικά για να ανατρέψουν την σχέση με το κεφάλαιο. πολύ λιγότερο για να απαλλοτριώσουν τους απαλλοτριωτές. Απαιτείται η πολιτική μεταμόρφωση της εργατικής τάξης από τάξη καθʼ εαυτή σε τάξη για τον εαυτό της , σε επαναστατική υποκειμενικότητα.
Με όρους της χεγκελιανής διαλεκτικής, η εργασία ως υπόσταση (substanz) της κοινωνίας πρέπει να γίνει υποκείμενο (subject) .
Η κυρίαρχη πλέον κοινωνικοποίηση της εργασίας δείχνει την υλική ωριμότητα για την αναγκαιότητα ενός τέτοιου άλματος από το βασίλειο της Αναγκαιότητας στο βασίλειο της Ελευθερίας, της απελευθερωμένης υποκειμενικότητας. Η πολιτική αυτή μεταμόρφωση διαμεσολαβείται αναγκαία μέσω της υπέρβασης των ιστορικών εμποδίων που συσσωρεύτηκαν στο δρόμο της εργατικής τάξης από τις γραφειοκρατίες της σοσιαλδημοκρατίας και του σταλινισμού .Οποιαδήποτε παλινδρόμηση ή απολογητική στις θέσεις του ρεφορμισμού και του σταλινισμού δεν θα είναι απλώς επανάληψη της τραγωδίας σαν φάρσας, θα είναι φάρσα και τραγωδία μαζί.
Μόνο ενσωματώνοντας και ξεπερνώντας την υπέρβαση της Β από την Γ Διεθνή, και του σταλινισμού από τον τροτσκισμό, οικοδομώντας μια νέα επαναστατική Διεθνή, στα θεμέλια που έβαλε η Τετάρτη Διεθνής το 1938, η διεθνής εργατική τάξη θα δράσει σαν επαναστατικό υποκείμενο δίνοντας επί τέλους ,τέλος, στην παρατεταμένη επιθανάτια αγωνία και παρακμή του καπιταλισμού.
www.eek.gr
5. Το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα ενός κοινωνικού συστήματος στο στάδιο της παρακμής του είναι ο διαρκώς εντεινόμενος και διογκούμενος παρασιτικός του χαραχτήρας πάνω στο διαθέσιμο παραγόμενο κοινωνικό πλούτο. Ο παρασιτισμός του ιμπεριαλιστικού καπιταλισμού, εντοπισμένος ήδη στην ανάλυση του Λένιν κι άλλων μαρξιστών από τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα, έχει πάρει τερατώδεις διαστάσεις στα τέλη του.
Λαμβάνοντας πάντα υπ΄ όψιν την μαρξική αλήθεια ότι ουσία του καπιταλισμού είναι η παραγωγή υπεραξίας στο χώρο της παραγωγής, μπορούμε να δούμε τον αυξανόμενο παρασιτισμό του στους παρακάτω δείκτες.
α) Ο τομέας των υπηρεσιών, όπου η εργασία ανταλλάσσεται με εισόδημα και δεν παράγει υπεραξία, έχει διογκωθεί αφάνταστα τις τελευταίες δεκαετίες, σε βάρος της παραγωγής. Το ποσοστό του στο σύνολο της απασχόλησης στις ΗΠΑ από το 17% το 1985 έγινε 77% το 1992, ενώ σαν τμήμα του ΑΕΠ ξεπέρασε το 70% το 1991. (US Labour Statistics & ΟΟΣΑ σύμφωνα με το Economist της 20/2/93 και της Mond Diplomatique του Οκτωβρίου 1994). Στις χώρες του ΟΟΣΑ, στις υπηρεσίες απασχολούνταν το 24,3% το 1870, 38,7% το 1950 και το 63,5% το 1987.
Αντίστροφα, ο τομέας της βιομηχανικής παραγωγής διαρκώς συρικνούται. Μεταξύ 1950 και 1987 η απασχόληση στη βιομηχανία, στο βιομηχανικό Βέλγιο, έπεσε από 46,7% στο 37,7% και στην Βρετανία στην πατρίδα των συνδικάτων από 46,5 στο 29,8. (A. Maddison, Dynamic Forces in Capitalist Development, Oxford University Press 1977, sel. 248-249).
Είναι αυτή η μείωση, λόγω της παρακμής του καπιταλισμού και της κρίσης υπρσυσώρευσης που αντιμετωπίζει, ο λόγος της αριθμητικής μείωσης του βιομηχανικού προλεταριάτου και της διόγκωσης της «νέας μικροαστικής τάξης» και της εξαρτημένης στις υπηρεσίες μισθωτής εργασίας που εκλήφθη από ορισμένους εντελώς λαθεμένα ως «εξάλειψη» της εργατικής τάξης και του ιστορικού της ρόλου. Η αντίληψη αυτή δεν είναι άλλο από ιδεολογικά αντεστραμμένη εικόνα της παρακμής της κεφαλαιοκρατικής τάξης και εξάντληση του ιστορικού της ρόλου.
β) Το δημόσιο χρέος διογκώθηκε σε σχέση με το ΑΕΠ από 40% το 1978, κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ ,στο 70% του ΑΕΠ το 1993, αποτελώντας τροχοπέδη σε οποιαδήποτε ουσιαστική οικονομική ανάκαμψη.
Ο νεοφιλελευθερισμός επιδείνωσε συνολικά την δημοσιονομική κρίση, την οποία απέδιδε αποκλειστικά στον κευνσιανισμό, καθώς παρόλα τα λόγια περί «λιγότερου κράτους» και τα έργα των ιδιωτικοποιήσεων, τελικά απεδόθη σε ένα όργιο συναλλαγής και κάλυψης των κερδοσκοπικών επιχειρήσεων του ιδιωτικού κεφαλαίου, τα τελευταία 15 χρόνια πράγμα που επέτεινε στο έπακρο την διαφθορά και τον παρασιτισμό των κυρίαρχων στην οικονομία και στο κράτος κύκλων. Μαρτυρούν περί τούτου τα σκάνδαλα που ως τυφώνας σαρώνουν όλες τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές χώρες από την Βρετανία και την Ιαπωνία και από την Γαλλία και την Ιταλία των «καθαρών χεριών», έως τις ΗΠΑ .
γ) Το πλασματικό κεφάλαιο διογκώθηκε αφάνταστα σε σχέση με το παραγωγικό. Ιδιαίτερα μετά την έκρηξη της κρίσης υπερπαραγωγής τα λιμνάζοντα κεφάλαια στράφηκαν από τον χώρο της παραγωγής, όπου επιδεινωνόταν η πτωτική τάση του ποσοστού του κέρδους τους, στα υπερκέρδη της κερδοσκοπίας στα χρηματιστήρια και τις χρηματαγορές. Οι ανταλλαγές στα χρηματιστικά κέντρα, που αντιπροσωπεύουν το 2πλάσιο των ανταλλαγών των εμπορευμάτων στην παγκόσμια αγορά τον καιρό του Κέυνς αντιπροσωπεύουν σήμερα το 50πλασιό τους! (Mond Diplomatique πο.π.). Το χάσμα ανάμεσα στο κυκλοφορούν κεφάλαιο και την αξιακή του βάση στο χώρο της παραγωγής έγινε γιγάντιο, αγεφύρωτο. Το κεφάλαιο από την μία παίρνει την πιο ανεπτυγμένη, καθολική και καθαρή μορφή του, κινούμενο στο χώρο της κυκλοφορίας όπου σβήνει κάθε στοιχείο της γένεσης του και της καταγωγής του, ενώ ταυτόχρονα χάνει την αξιακή του υπόσταση, που δεν είναι άλλη από την αντικειμενοποιημένη εργασία. Γίνεται μια ολοένα πιο ανυπόστατη μορφή. μια μορφή που παρασιτεί πάνω σε μια ολοένα πιο στενή υλική βάση.
Η παρασιτική μορφή του κεφαλαίου επικρατεί κατά κράτος πάνω στην παραγωγική του και καθορίζει διεθνώς τον ρυθμό, ποσοστό και φύση των επενδύσεων. Έχει υψωθεί μια αντεστραμμένη τριώροφη πυραμίδα: στο υπόγειο βρίσκεται η στενή παραγωγική σφαίρα, που σηκώνει πάνω της την γιγάντια χρηματιστική σφαίρα, που με την σειρά της στηρίζει την ακόμα πιο τεράστια μάζα των χρηματιστικο-οικονομικών παραγώγων.
Όλο το οικοδόμημα καθώς οι βάσεις του είναι σαθρές, και η πτωτική τάση του συνολικού υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου εντείνεται, απειλείται με κατάρρευση . Ήδη μερικοί «τοίχοι» του πέσανε με τα χρηματιστηριακά κραχ του 1987 και 1989, το παρατεταμένο κραχ στο χρηματιστήριο του Τόκιο το 1990 και στην κατάρρευση του Ευρωπαϊκού νομισματικού συστήματος το 1993.
δ) Ο συνολικός παρασιτισμός του συστήματος φαίνεται πάνω από όλα στο παρασιτισμό της προνομιούχας μειοψηφίας του ιμπεριαλιστικού βορά πάνω στην συντριπτική πλειοψηφία της ανθρωπότητας που φυτοζωεί στον νότο.
Αυτός ο ληστρικός παρασιτισμός εντάθηκε με ακόμα πιο άνισες ανταλλαγές που θεσμοποίησε η συμφωνία των χωρών του βορά για την GATT και τα νεοφιλελεύθερα «προγράμματα αναπροσαρμογής» που επιβάλει στο νότο το ΔΝΤ . Μετά και πέρα από την βάρβαρη κληρονομιά της αποικιοκρατίας , είναι τούτα τα νέα ιμπεριαλιστικά εργαλεία ληστείας και περιθωριοποίησης ολόκληρων περιοχών του λεγόμενου «τρίτου κόσμου» που ευθύνονται για ανείπωτες τραγωδίες σαν αυτήν που γνωρίζει η Ρουάντα και η κεντρική Αφρική. Ποιο μπορεί να είναι το πιο αδιάψευστο στοιχείο της ιστορικής παρακμής ενός κοινωνικού συστήματος από την αδυναμία του να αναπαραγάγει τους υλικούς όρους της πλειοψηφίας του πληθυσμού; Ποιος αγνοεί ότι υο 85% της ανθρωπότητας λιμοκτονεί; Ότι το 20%των πιο πλουσίων κατέχει το 79% του παγκόσμιου εισοδήματος ενώ το 20%του πιο φτωχού τμήματος του πληθυσμού του πλανήτη λαμβάνει μόλις το 0,5%;(ΟΗΕ, Rapport Mondial suc le cheve le developpement humain, Παρίσι 1992σελ.40).
Το σύστημα κονιορτοποιεί το νότο ενώ «τριτοκοσμοποιεί» τον βορά.
6. Δεν αρκεί να καταγράφουν οι μαρξιστές και να καταγγέλλουν τις μορφές και τις συνέπειες της καπιταλιστικής παρακμής. Το βασικό θεωρητικό τους καθήκον είναι να διερευνήσουν το νόμο κίνησης της. Αν, όπως ο Μαρξ ανέλυσε, ρυθμιστική αρχή της εμπορευματικής παραγωγής γενικά και της καπιταλιστικής παραγωγής ειδικά είναι ο νόμος της αξίας, τότε βασικός νόμος της καπιταλιστικής παρακμής είναι η παρακμή ακριβώς αυτού του νόμου: η διαρκώς εντεινόμενη ανεπάρκεια κι εξάντληση της αξιακής σχέσης ως ρυθμιστικής αρχής.
Η εξάντληση αυτή ήδη φάνηκε με την κυριαρχία του μονοπωλίου, τον αυξανόμενο ρόλο των κρατικών παρεμβάσεων στην οικονομία ή και τον θεσμοποιημένο-γενικευμένο κευνσιανισμο των συμφωνιών του Μπρέτον Γουντς .
Η παρακμή της αξιακής σχέσης έχει ως περιεχόμενο την αναπτυσσόμενη σύγκρουση ανάμεσα στις διεθνοποιημένες παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνικής εργασίας και τις απαιτήσεις παραπέρα ανάπτυξης τους από την μία και από την άλλη το ιστορικά παρωχημένο πλαίσιο των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων παραγωγής.
Η αλματώδης ανάπτυξη της επιστήμης και της διαδικασίας ενσωμάτωσης της στην παραγωγή κάνει σε κάθε βήμα της πιο παρωχημένη και παρακμασμένη την αξιακή σχέση, την αναγωγή των πάντων σε δαπάνη κοινωνικά αναγκαίου χρόνου εργασίας.
«Με το να ωθεί στη μείωση στο ελάχιστο του χρόνου εργασίας», γράφει ο Μαρξ στα Grundrisse, «και θέτοντας από την άλλη τον χρόνο εργασίας ως το μόνο μέτρο και πηγή πλούτου, το κεφάλαιο το ίδιο είναι μια αντίφαση σε διαδικασία…Από την μία, ζωντανεύει όλες τις δυνάμεις της επιστήμης και της φύσης ,του κοινωνικού συνδυασμού και της κοινωνικής επικοινωνίας, για να κάνει την δημιουργία του πλούτου(σχετικά) ανεξάρτητη από τον χρόνο εργασίας που αναλώθηκε για αυτόν τον σκοπό. Από την άλλη ,θέλει να μετρούνται με τον χρόνο εργασίας οι τεράστιες παραγωγικές δυνάμεις που δημιουργήθηκαν έτσι και να περιορίζονται μέσα στα όρια που είναι αναγκαία για να διατηρηθεί ως αξία η αξία που ήδη δημιουργήθηκε. Οι παραγωγικές δυνάμεις και οικονομικές σχέσεις- οι δύο διαφορετικές όψεις της ανάπτυξης του κοινωνικού ατόμου- εμφανίζονται στο κεφάλαιο απλώς σαν μέσο, και είναι απλώς το μέσο που διαθέτει για να διεξάγεται η παραγωγή πάνω στην περιορισμένη της βάση . ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ όμως είναι οι υλικοί όροι για να εκραγεί αυτή η βάση» (Marx-Engels Collected Works,τ. 29,σελ.91-92).
Η μεγάλης κλίμακας εισαγωγή νέων τεχνολογιών τις τελευταίες δεκαετίες (ηλεκτρονική, βιοτεχνολογία κλπ) δεν εγκαινιάζει κάποιο νέο στάδιο ανάπτυξης της καπιταλιστικής κοινωνίας, μετατρέποντας την σε «μεταβιομηχανική», απαλλαγμένη δηλαδή από τον εφιάλτη και νεκροθάφτη της το προλεταριάτο.
Έγινε αναγκαία, σε συνθήκες κρίσης υπερπαραγωγής κεφαλαίου, για να αντιμετωπιστεί η πτωτική τάση του ποσοστού το κέρδους με την αύξηση της σχετικής υπεραξίας και του ποσοστού εκμετάλλευσης. Ταυτόχρονα επέτεινε μακροπρόθεσμα αυτή την πτωτική τάση, με την αύξηση της οργανικής σύνθεσης κεφαλαίου. Όξυνε την αντίφαση ανάμεσα στο πάγιο και το κυκλοφορούν κεφαλαίο . Κι ακόμα, από την σκοπιά που μόλις είδαμε , οι νέες τεχνολογίες κάνουν ακόμα πιο ιστορικά άχρηστο το νόμο της αξίας δείχνουν «πόσο άθλια είναι η κλοπή ξένου χρόνου εργασίας» σαν «βάση του παρόντος πλούτου» (ο.π.π. σελ.91), τη στιγμή που μια νέα πραγματική βάση πλούτου- η απελευθέρωση του χρόνου- αποκτά υλική υπόσταση. Η οργανική ανεργία δεκάδων εκατομμυρίων στην Ευρώπη και στην Αμερική, που δεν έχει την παραμικρή προοπτική δραστικής μείωσης είτε υπάρχει οικονομική ανάκαμψη είτε όχι-όπως οι ίδιοι οι καπιταλιστικοί οργανισμοί αναγνωρίζουν- είναι η άλλη όψη της παρακμής του νόμου της αξίας-εργασίας.
Η εξαθλιωμένη, απελπισμένη, άνεργη underclass των μητροπόλεων είναι το αρνητικό ανεστραμμένο είδωλο του σύγχρονου ανθρώπου που μπορεί πια να στέκεται στο πλάι της παραγωγικής διαδικασίας αντί να είναι ο κύριος δρών παράγοντας της» (ο.π.π. σελ.91).
7. Η ρίζα της παρακμής της αξιακής σχέσης πρέπει να αναζητηθεί στην αντίφαση μέσα στην ίδια την εργασία. Ο Μαρξ έδειξε στο «Κεφάλαιο» ότι το εμπόρευμα είναι ο πυρήνας όλων των αντιφάσεων του καπιταλισμού. Συνιστά μια ενότητα αντιθέτων ,της αξίας χρήσης και της αξίας.. Αυτός ο διχασμός αντανακλά τον εσωτερικό διχασμό της ίδιας της εργασίας , σε συγκεκριμένη εργασία που παράγει αξίες χρήσης και σε αφηρημένη εργασία που συνιστά την αξία τους.
Τα αποτελέσματα των συγκεκριμένων ατομικών εργασιών αλληλοσχετίζονται και αποκτούν κοινωνικό χαραχτήρα με την αναγωγή τους στον κοινωνικά αναγκαίο χρόνο εργασίας που δαπανήθηκε, σε αφηρημένη εργασία. Η αφηρημένη εργασία είναι αναγκαία διαμεσολάβηση ανάμεσα στην συγκεκριμένη εργασία και τις κοινωνικές ανάγκες. Για αυτό και οι σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους μετατρέπονται σε σχέσεις πραγμάτων.
Με την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και την διεθνοποίηση τους, η σημαντικότερη παραγωγική δύναμη της εργασίας είναι ο παγκόσμιος χαραχτήρας του καταμερισμού της. Κάθε επί μέρους συγκεκριμένη ατομική εργασία υποτάσσεται σαν μικροκρίκος σε μια πανίσχυρη διεθνή αλυσίδα που την ξεπερνά. Η συγκεκριμένη εργασία κοινωνικοποιείται και δεν χρειάζεται πλέον την αφηρημένη εργασία σαν διαμεσολάβηση που της δίνει κοινωνικό χαραχτήρα.
Αν δούμε από αυτήν την σκοπιά τις αλλαγές των 15 τελευταίων χρόνων παρατηρούμε την ανάπτυξη, ως το ακραίο σημείο της έκρηξης, της εξής αντίφασης: από την μία το κεφάλαιο επεκτάθηκε σε όλες τις σφαίρες. εμπορευματοποίησε τα πάντα «φύση, ανθρώπους, πληροφορία κλπ) υπόταξε κάθε οικονομική δραστηριότητα στον πλανήτη και στην πιο απόμακρη γωνιά, και με την πιο καθυστερημένη της μορφή στην αξιακή σχέση και από την άλλη, η ίδια η παγκοσμιοποίηση έδωσε χωρίς προηγούμενο ώθηση στην κοινωνικοποίηση της συγκεκριμένης εργασίας , καθιστώντας παρωχημένη την διαμεσολάβηση της συγκεκριμένης εργασίας, δηλ. της ίδιας της αξιακής σχέσης.
Συνοψίζουμε:
Η παρακμή της αξιακής σχέσης βρίσκεται στον πυρήνα της καπιταλιστικής παρακμής αποτελεί ανυπέρβλητο όριο του συστήματος. Ο καπιταλισμός δεν μπορεί να καταργήσει τον νόμο της αξίας χωρίς να καταργηθεί ο ίδιος ως σύστημα παραγωγής υπεραξίας. Προσπαθεί να αναπτύξει διάφορες στρατηγικές επιβίωσης μέσα στην γενικότερη καταβύθιση του στην παρακμή που αργά ή γρήγορα αποτυγχάνουν επιτείνοντας την παρακμή.
8. Καθώς ο πυρήνας της ιστορικής του κρίσης βρίσκεται στην ίδια την αντίφαση μέσα στην εργασία είναι αναγκασμένος, πρώτα από όλα, να επαναπροσδιορίσει την θεμελιακή αντίφαση κεφαλαίου εργασίας. Η αντιφατική αυτή σχέση είναι αξιακή σχέση και βρίσκεται σε παρακμή, απειλώντας με αποσύνθεση και τους δύο αντίθετους πόλους της αντίφασης. Οι κευνσιανές ρυθμίσεις και οι αντι-κευνσιανές απορρυθμίσεις της σχέσης απότυχαν να αντιμετωπίσουν την παρακμή προς όφελος του κεφαλαίου.
Ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης από την μεριά του κεφαλαίου περνάει σήμερα από την «ελαστικοποίηση» της εργασίας και γενικότερα τον κατακερματισμό, την εξατομίκευση των εργατών. Τούτο μάλιστα, προωθείται, σε συνθήκες όπου οι μεν οικονομικές οργανώσεις των εργατών , τα συνδικάτα, έχουν αποδυναμωθεί από την πίεση της οικονομικής στασιμότητας, της μαζικής ανεργίας και της αδυναμίας οποιασδήποτε κευνσιανής ρεφορμιστικής διαμεσολάβησης, τα δε πολιτικά κόμματα της εργατικής τάξης έχουν καταρρεύσει μαζί με τις γραφειοκρατίες τους .
Η άρχουσα τάξη, χωρίς να παύει να αξιοποιεί την ταξική συνεργασία των εργατικών γραφειοκρατιών σε προχωρημένη αποσύνθεση, εκμεταλλεύεται κυρίως το πολιτικό κενό, το χάσμα ανάμεσα στο αναξιόπιστο πολιτικό και το καθημαγμένο κοινωνικό.
Η εξατομίκευση προωθείται και χειραγωγείται μέσω της δημιουργίας ενός νέου χώρου διαμορφωμένου από την ηλεκτρονική δικτατορία των ΜΜΕ και με όλα τα επιτεύγματα του «κυβερνοδιαστήματος» και της «δυνητικής πραγματικότητας». Τα τελευταία δεν πρέπει να αντιμετωπιστούν από το εργατικό κίνημα, με ένα πνεύμα νεολουδιτισμού, σαν εωσφορικές μηχανές που ευθύνονται για όλα τα δεινά. Από μια άποψη είναι το υλικό υπόστρωμα της απελευθέρωσης του ανθρώπου από την θέση του γραναζιού στην παραγωγική διαδικασία, της ανεμπόδιστης ανάπτυξης μιας καθολικής πλανητικής επικοινωνίας, μιας νέας σχέσης του ανθρώπου με τον άνθρωπο και την φύση. Μέσα στον παρακμασμένο καπιταλισμό , όμως, μετατρέπονται στο αντίθετο τους, σε δύναμη υποδούλωσης, αποβλάκωσης, εξατομίκευσης. Όπως το δείχνει και το φαινόμενο Μπερλουσκόνι η κυριαρχία του πλέγματος του ιδιωτικού κεφαλαίου με τα ΜΜΕ που φέρνει στην εξουσία τις αγοραίες φαντασιώσεις της «κοινωνίας των ιδιωτών» δεν είναι παρά ο προθάλαμος του Φίνι και του φασισμού.
9. Οι προσπάθειες επαναπροσδιορισμού της σχέσης κεφαλαίου εργασίας από την μεριά του κεφαλαίου προσκρούουν σε έναν αντικειμενικό, υλικό και πανίσχυρο παράγοντα την κοινωνικοποιημένη εργασία . Ο διεθνοποιημένος καπιταλισμός προωθώντας και ενισχύοντας την κοινωνικοποίηση της εργασίας έφτιαξε τον νεκροθάφτη του. Προωθώντας την «ελαστικοποίηση» και τον κατακερματισμό της εργασίας δημιουργεί αντικειμενικά το αντίθετο του , νέες ανώτερες μορφές διεθνούς ολοκλήρωσης της. Το εργατικό κίνημα δεν έχει συνειδητοποιήσει, ούτε αξιοποιήσει έξω από λίγες περιπτώσεις , τις νέες δυνατότητες πάλης που δίνει η διεθνής ολοκλήρωση της εργασίας. Μένει ακόμα παγιδευμένο σε παραδοσιακές οργανώσεις και μεθόδους, ή ακριβέστερα στα ερείπια τους. Οποιαδήποτε παραδοσιακή ρύθμιση της σχέσης κεφαλαίου εργασίας από την μεριά της εργασίας (συλλογικές διαπραγματεύσεις και συμβάσεις, διεκδίκηση μεταρρυθμιστικών συμβιβασμών κλπ) έχει καταρρεύσει ή γίνει ατελέσφορη. Το ζήτημα δεν είναι ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης με το κεφάλαιο αλλά η ανατροπή του από τις δυνάμεις της εργασίας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν την επόμενη περίοδο αμυντικοί οικονομικοί αγώνες της εργατικής τάξης, διεκδικήσεις ή και επίτευξη επί μέρους στόχων. Η ουσία είναι ότι τα παραπάνω πρέπει να εντάσσονται σε ένα πλατύτερο και βαθύτερο κίνημα σε ένα καθολικότερο ρεύμα που αρνείται και ξεπερνάει τα όρια του συστήματος . Η κοινωνικοποίηση της εργασίας δεν μείωσε τον ρόλο της εργατικής τάξης. Αντίθετα έφερε κοντά της την πλειοψηφία της κοινωνίας που ζει με μισθωτή σχέση εργασίας . Το ιστορικό αυτό πλεονέκτημα δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Αν από μόνοι τους οι βρετανοί ανθρακωρύχοι δεν κατάφεραν να γονατίσουν την Θάτσερ, το κοινωνικά ευρύτερο κίνημα κατά του «κεφαλικού φόρου» την ανέτρεψε.
Ανάλογες καθολικώτερες μορφές ταξικής πάλης θα έρχονται ολοένα στην ημερήσια διάταξη στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες (νεολαιίστικο κίνημα της «ελαστικοποίησης» της εργασίας στην Γαλλία, γενική απεργία κατά του προϋπολογισμού του Μπερλουσκόνι κλπ).
Οι αυθόρμητες μαχητικές κινητοποιήσεις δεν επαρκούν φυσικά για να ανατρέψουν την σχέση με το κεφάλαιο. πολύ λιγότερο για να απαλλοτριώσουν τους απαλλοτριωτές. Απαιτείται η πολιτική μεταμόρφωση της εργατικής τάξης από τάξη καθʼ εαυτή σε τάξη για τον εαυτό της , σε επαναστατική υποκειμενικότητα.
Με όρους της χεγκελιανής διαλεκτικής, η εργασία ως υπόσταση (substanz) της κοινωνίας πρέπει να γίνει υποκείμενο (subject) .
Η κυρίαρχη πλέον κοινωνικοποίηση της εργασίας δείχνει την υλική ωριμότητα για την αναγκαιότητα ενός τέτοιου άλματος από το βασίλειο της Αναγκαιότητας στο βασίλειο της Ελευθερίας, της απελευθερωμένης υποκειμενικότητας. Η πολιτική αυτή μεταμόρφωση διαμεσολαβείται αναγκαία μέσω της υπέρβασης των ιστορικών εμποδίων που συσσωρεύτηκαν στο δρόμο της εργατικής τάξης από τις γραφειοκρατίες της σοσιαλδημοκρατίας και του σταλινισμού .Οποιαδήποτε παλινδρόμηση ή απολογητική στις θέσεις του ρεφορμισμού και του σταλινισμού δεν θα είναι απλώς επανάληψη της τραγωδίας σαν φάρσας, θα είναι φάρσα και τραγωδία μαζί.
Μόνο ενσωματώνοντας και ξεπερνώντας την υπέρβαση της Β από την Γ Διεθνή, και του σταλινισμού από τον τροτσκισμό, οικοδομώντας μια νέα επαναστατική Διεθνή, στα θεμέλια που έβαλε η Τετάρτη Διεθνής το 1938, η διεθνής εργατική τάξη θα δράσει σαν επαναστατικό υποκείμενο δίνοντας επί τέλους ,τέλος, στην παρατεταμένη επιθανάτια αγωνία και παρακμή του καπιταλισμού.
www.eek.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου